หน้าหนังสือทั้งหมด

คำศัพท์และแนวคิดในพระพุทธศาสนา
567
คำศัพท์และแนวคิดในพระพุทธศาสนา
…รลุจุดหมายอัน สูงสุดยิ่ง มี ๑๐ คือ ทาน, ศีล, เนกขัมมะ, ปัญญา, วิริยะ, ขันติ, สัจจะ, อธิษฐาน, เมตตา, อุเบกขา ขุมทรัพย์คือบุญ กรรมที่เคยทำไว้ในอดีต วัดที่นางวิสาขาสร้างถวายพระพุทธเจ้าและภิกษุสงฆ์ที่กรุง สาวัตถ…
เนื้อหานี้เสนอคำศัพท์สำคัญในพระพุทธศาสนา รวมถึงแนวคิดที่เกี่ยวข้อง เช่น ความหมายของ 'นิมนต์' ที่หมายถึงการเชิญพระและนักบวช, การเข้าใจ 'นิโรธ' ซึ่งหมายถึงการดับทุกข์โดยการดับตัณหาให้สิ้นเชิง เป็นต้น ข้
พจนานุกรมธรรมะสำหรับประชาชน
565
พจนานุกรมธรรมะสำหรับประชาชน
…รลุจุดหมายอัน สูงสุดยิ่ง มี ๑๐ คือ ทาน, ศีล, เนกขัมมะ, ปัญญา, วิริยะ, ขันติ, สัจจะ, อธิษฐาน, เมตตา, อุเบกขา ขุมทรัพย์คือบุญ กรรมที่เคยทำไว้ในอดีต วัดที่นางวิสาขาสร้างถวายพระพุทธเจ้าและภิกษุสงฆ์ที่กรุง สาวัตถ…
พจนานุกรมนี้รวบรวมคำศัพท์และความหมายที่เกี่ยวข้องกับธรรมะ เช่น นิมนต์ หมายถึงเชิญพระ, ธรรมที่ช่วยนำสัตว์ออกจากทุกข์, นิโรธ คือความดับทุกข์ที่เกิดจากการดับตัณหา, และบารมี คือคุณความดีที่บำเพ็ญเพื่อบรรล
คำศัพท์และแนวคิดในธรรมะ
547
คำศัพท์และแนวคิดในธรรมะ
…รลุจุดหมายอัน สูงสุดยิ่ง มี ๑๐ คือ ทาน, ศีล, เนกขัมมะ, ปัญญา, วิริยะ, ขันติ, สัจจะ, อธิษฐาน, เมตตา, อุเบกขา ขุมทรัพย์คือบุญ กรรมที่เคยทำไว้ในอดีต วัดที่นางวิสาขาสร้างถวายพระพุทธเจ้าและภิกษุสงฆ์ที่กรุง สาวัตถ…
เนื้อหาเกี่ยวกับคำศัพท์ทางธรรมะที่สำคัญ เช่น นิมนต์, นิโรธ รวมถึงแนวคิดเกี่ยวกับความดีและกรรมในทางพุทธศาสนา นอกจากนี้ยังมีข้อมูลเกี่ยวกับพระผู้เป็นครูที่สูงสุดคือพระสัมมาสัมพุทธเจ้า และคำอธิบายของหลัก
อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา
507
อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา
ประโยค - อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา นาม อตฺถโยชนา (ตติโย ภาโค) - หน้าที่ 505 อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา หน้า 506 อิทานิ ปน โปตุถเก อุเปกฺเขกคุคตาโยคโต อนุรูปตฺตา จ รูปาวจรปญฺจมชุฌานเมวาติ ปาโฐ ปริวตฺเตตวา
…ีสติในการฝึกจิตเพื่อให้มีสมาธิและปัญญา. การเข้าใจถึงการปฏิบัติตามหลักกรรมและการสร้างสมาธิด้วยการฝึก อุเบกขา ช่วยให้เกิดปัญญาและความเข้าใจที่ถูกต้องในชีวิต.
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 44
44
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 44
…ที่ไม่มีความเบียดเบียน โดยความแก่กล้าแห่งอินทรีย์และโดยความ ไกลแห่งกิเลส พึงทราบความที่จิตประกอบด้วยอุเบกขาและความที่จิต วิปยุตจากญาณ โดยปริยายตรงกันข้ามแห่งเหตุที่กล่าวแล้ว พึงทราบ ความที่จิตเป็นอสังบาริก โ…
…ที่ช่วยให้เกิดปัญญา โดยอ้างถึงหลักอภิธรรมในการแสดงถึงความแตกต่างของคุณสมบัติของจิตในสภาวะต่างๆ เช่น อุเบกขา สสังขาริก และอสังบาริก เมื่อนั้นจิตจะประกอบด้วยโสมนัสและญาณการบรรลุธรรมในการทำบุญ การแสดงออกของเด็ก…
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
53
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
…ารเพ่ง และเพราะเป็นปฏิปักษ์ ต่อกามฉันท์เป็นต้น ฯ บัณฑิตพึงเห็นว่า ก็บรรดาองค์ฌาน ๕ มีวิตกเป็นต้นนี้ อุเบกขา รวมเข้าในสุขนั่นแล เพราะมีความเป็นไปสงบเป็นสภาพฯ เพราะ
บทความนี้สำรวจเกี่ยวกับธรรม 5 ประการที่ช่วยปราบอารมณ์ไม่ดี เช่น กามฉันท์ และความทุกข์ ต่างมีการวิเคราะห์การตั้งมั่นของจิตและการทำงานของวิตกและสมาธิ ที่เป็นอุปกรณ์สำคัญในการเข้าถึงความสงบ อธิบายการเจริ
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
54
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
…อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 54 เหตุนั้น ท่านอาจารย์ทั้งหลายจึงกล่าวว่า "อุเบกขา ท่านกล่าวว่าสุขเหมือนกัน เพราะมี ความเป็นไปสงบ"ฯ ก็ความพิเศษแห่งฌานนั้น ด้วยสามารถแห่งองค์สำหรับละเ…
เนื้อหาในส่วนนี้เน้นถึงความแตกต่างระหว่างฌานในรูปาวจรกุศลและกามาวจรกุศล รวมถึงการวิเคราะห์ความเป็นไปของฌานตามหลักอภิธรรม อธิบายถึงการเกิดขึ้นและคุณลักษณะของฌานที่ได้จากการปรุงแต่ง โดยใช้หลักการทางอภิ
ความเข้าใจเกี่ยวกับมุทิตาและปัญญาในอภิธัมม์
95
ความเข้าใจเกี่ยวกับมุทิตาและปัญญาในอภิธัมม์
…้ ท่านจึงกล่าว (อัปปมัญญา) ไว้เพียง ๒ เท่านั้น ฯ แก้ว่า (ท่านกล่าวไว้เพียง ๒ เท่านั้น) เพราะเมตตาและอุเบกขา พระผู้มีพระภาคทรงถือเอาด้วย อโทสะ และตัตรมัชฌัตตตา (ความไม่โกรธ และความเป็นกลางใน ธรรมนั้น ๆ)ฯ จริง…
…างการพัฒนาจิตใจ เพื่อความเข้าใจและสงบในการดำเนินชีวิต บทความนี้ยังอธิบายถึงความสัมพันธ์ระหว่างเมตตา อุเบกขา และอัปปมัญญา รวมถึงบรรยายถึงลักษณะของเจตสิกที่มีอิทธิพลต่อสัตว์ทั้งหลาย
อภิธัมมัตถสังคหะ: การวิเคราะห์ธรรมและเวทนา
109
อภิธัมมัตถสังคหะ: การวิเคราะห์ธรรมและเวทนา
…เวทนา ๓ ก่อน สุข ๑ ทุกข์ ๑ อทุกขมสุข ๑ ฯ แต่โดยประเภทมี ๕ อย่าง คือ สุข ๑ ทุกข์ ๑ โสมนัส ๑ โทมนัส ๑ อุเบกขา ๑ ฯ ในเวทนาทั้ง ๕ นั้น จิตที่สหรคตด้วยสุข ได้แก่กายวิญญาณฝ่ายอกุศลวิบาก ๆ ส่วน จิตที่สหรคตด้วยโสมนั…
…ดแยกธรรมเหล่านั้นตามเวทนา เหตุ กิจ และอารมณ์ รับรู้ถึงเวทนาทั้ง 5 ได้แก่ สุข ทุกข์ โสมนัส โทมนัส และอุเบกขา พร้อมอธิบายถึงจิตที่สัมพันธ์กับแต่ละประเภทของเวทนาเช่น จิตที่สหรคตด้วยสุขกับอาการต่างๆ ของจิตวิญญาณ…
อภิธัมมัตถสังคหบาลี: ตติยฌาน และจตุตถฌาน
110
อภิธัมมัตถสังคหบาลี: ตติยฌาน และจตุตถฌาน
…รวมเป็น ๖๒ อย่าง ๆ ก็จิตที่สหรคต ด้วยโทมนัส ได้แก่ปฏิฆจิต ๒ เท่านั้น ฯ จิตที่เหลือแม้ทั้งห สหรคตด้วยอุเบกขาอย่างเดียว ฉะนี้แล ฯ [สังคหคาถา] เวทนาสังคหะนั้น เวทนามี ๓ คือ สุข ทุกข์ และอุเบกขา โดยประเภทมี ๕ คื…
…และเวทนาในอภิธัมมัตถสังคหะ โดยแยกประเภทของจิตได้เป็น 6 แบบ และเวทนาที่มีอยู่ 3 แบบ คือ สุข ทุกข์ และอุเบกขา ซึ่งมีการระบุจำนวนจิตที่สอดคล้องกับประเภทต่างๆ ของเวทนา และอธิบายถึงเหตุและเรื่องราวที่มีผลต่อจิตโด…
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 112
112
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 112
…คือ มหาวิบาก ๘ และสันติรณจิต ๓ มีตทา ลัมพนะเป็นกิจ ฯ ก็บรรดาจิต ๑๑ เหล่านั้น สันตีรณจิตที่สหรคตด้วย อุเบกขา ๒ ชื่อว่ามีกิจ ๕ อย่าง ด้วยสามารถแห่งปฏิสนธิ ภวังค์ จุต ตทาลัมพนะ และสันติรณะ ฯ มหาวิบากจิต ๔ ชื่อว…
บทบาทและลักษณะของจิตในอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา แสดงให้เห็นถึงความแตกต่างของประเภทจิตและกิจที่เกี่ยวข้อง เช่น มหาวิบากและสันติรณจิต ซึ่งมีบทบาทแตกต่างกันในกระบวนการทางจิตวิญญาณ พระผ
จิตและเจตสิก: การวิเคราะห์เวทนาในอภิธัมมะ
119
จิตและเจตสิก: การวิเคราะห์เวทนาในอภิธัมมะ
…ีพระภาคเจ้าจึงตรัสว่า ดู ก่อนภิกษุทั้งหลาย เวทนาเหล่านี้มี ๓ คือ สุข ทุกข์ และมิใช่สุข ไม่ใช่ทุกข์ (อุเบกขา) ฯ ก็เวทนาเหล่านั้น แม้มี ๓ อย่างดังพรรณนา มานี้ พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงแสดงไว้ในอินทรีย์เทศนา โดย ๕ …
…ารสงเคราะห์เวทนาภายใต้แนวคิดของอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยการจำแนกเวทนาออกเป็น 3 ประเภทคือ สุข ทุกข์ และอุเบกขา นำเสนอคำสอนของพระผู้มีพระภาคเกี่ยวกับธรรมชาติของเวทนา และการเข้าถึงความเข้าใจที่ลึกซึ้งในเรื่องนี้ …
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 311
311
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 311
…ภะ ๑ อโลภะ ๑ อโทสะ ๑ อโมหะ ๑ โทสะ ๑ โมหะ ๑ โสมนัส ๑ องค์ฌาน ๓ คือ วิตก วิจาร ปีติ เอกัคคตา โทมนัส ๑ อุเบกขา ๑ ฯ ด องค์มรรค ๑๒ คือ สัมมาทิฏฐิ ๑ สัมมาสังกัปปะ ๑ สัมมา วาจา ๑ สัมมากัมมันตะ ๑ สัมมาอาชีวะ ๑ สัมมา…
ในหน้า 311 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี ท่านเสนอแนวคิดต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับปาปสังคหะ (อกุศลสังคหะ) ซึ่งมีการกล่าวถึง 5 อย่าง ได้แก่ อาสวะ, โอฆะ, โยคะ, และคันถะ โดยมีรายละเอียดของวัตถุธรรมและแนวคิดต่างๆ รวม
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา: ความสำคัญของผัสสะและเวทนา
329
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา: ความสำคัญของผัสสะและเวทนา
…ป็นต้น ตรัสไว้โดยลำดับ แห่งเทศนา มิใช่โดยลำดับแห่งการเกิด ฯ ท่านอาจารย์ทำไว้ในใจซึ่งเนื้อความนี้ว่า อุเบกขา สุข และทุกข์
ในบทนี้ได้อธิบายถึงความสัมพันธ์ระหว่างผัสสะและเวทนา ว่ามีความสำคัญในการนำไปสู่อารมณ์ต่างๆ ของสัตว์ ซึ่งการผัสสะเมื่อถูกต้องอารมณ์สามารถสร้างเวทนาได้ เช่น เวทนาแห่งสุขเป็นต้น นอกจากนี้ยังอธิบายถึงความส
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
395
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
…0 ภาวนา ๔ เหล่านี้ คือ เมตตา ๑ กรุณา ๑ ชื่อว่าอัปปมัญญา ๔ ท่านเรียกว่า พรหมวิหารก็มี ฯ 0 มุทิตา 0 ๑ อุเบกขา ๑ อาหาเรปฏิกูลสัญญา (ความสำคัญในอาหารว่าปฏิกูล) ชื่อว่า สัญญา ๑ ฯ การกำหนดธาตุ ๔ ชื่อว่าววัตถาน ๑ ฯ…
…กศพ 10 อย่าง รวมถึงความระลึก 10 อย่างที่เกี่ยวข้องกับพระพุทธเจ้าซึ่งประกอบด้วยเมตตา กรุณา มุทิตา และอุเบกขา อาหารที่ปฏิกูลก็ถูกกล่าวถึงด้วยเช่นกัน การกำหนดธาตุทั้ง 4 และกรรมฐาน 40 อย่างถือเป็นแนวทางการปฏิบัต…
ความแตกต่างของสัปปายะในกรรมฐาน
396
ความแตกต่างของสัปปายะในกรรมฐาน
…กอบในปัญจกฌาน) ฯ อสุภ ๑๐ และกายคตาสิต มีปฐมฌานได้, อัปปมัญญา ๒ ข้างต้นมีเมตตาเป็นต้นมีฌานหมวด ๔ ได้ อุเบกขา มีปัญจมฌานได้ ฯ ส่วนอรูป ๔ มีอรูปฌาน (ประกอบใน
ในเรื่องของสัปปายะ มีความแตกต่างในแต่ละประเภทของจริต โดยมีการแยกประเภทกรรมฐานตามจริตที่ต่างกัน เช่น กายคตาสติและอานาปานะที่เหมาะกับคนประเภทที่แตกต่างกัน โดยอุปจารภาวนาและอัปปนาภาวนาก็มีบทบาทในกรรมฐานแ
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
400
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
…ิปัสสนูปกิเลสมีโอกาส เป็นต้น คือ โอภาส ๑ ปีติ ปัสสัทธิ ๑ อธิโมกข์ ๑ ด ปัคคหะ ๑ สุข ๑ ญาณ ๑ อุปัฏฐาน อุเบกขา ๑ นิกันติ ๑ ของพระโยคาวจรผู้ปรารภนัยมีขันธ์เป็นต้น ในสังขารที่มีใน ๓ , ภูมิ พร้อมทั้งปัจจัย มีความแ…
ในหน้า 400 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา มีการอธิบายถึงประเภทแห่งวิโมกข์ 3 ประการ ได้แก่ สุญญตานุปัสสนา, อนิมิตตานุปัสสนา และอัปปณิหิตานุปัสสนา เพื่อเชื่อมโยงไปยังหลักการเกี่ยวกับสีล
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
430
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
…ดลงมา ๑ สติ กล่าวคืออุปัฏฐานะ ซึ่งเป็นสติปัฏฐาน สามารถตามระลึกถึงกิจที่ กระทำแล้วนาม ๆ เป็นต้นได้ ๑ อุเบกขา แม้ทั้ง ๒ คือ ตัตรมัชฌัตตุ เปกขา ที่เป็นอุเบกขาสัมโพชฌงค์ เกิดร่วมกับวิปัสสนาที่เป็นไปสม่ำ เสมอ และ…
เอกสารนี้อภิปรายเกี่ยวกับความสำคัญของวิริยสัมโพชฌงค์ในการบรรลุมรรคผลผ่านการวิปัสสนาที่สัมพันธ์กับไตรลักษณ์ โดยเน้นให้เห็นถึงการกำหนดและวินิจฉัยลักษณะที่ถูกต้องเพื่อหลีกเลี่ยงการเข้าใจผิดในทางธรรมและเส
บารมี 10 ประการ และ ทศพิพิธราชธรรม 10 ประการ
170
บารมี 10 ประการ และ ทศพิพิธราชธรรม 10 ประการ
…ใจจริง ๔. อธิษฐานะ ความตั้งใจมุ่งมั่น ๔. เมตตา ความมีเมตตาไมตรีจิต คิดปรารถนาให้ผู้อื่นมีความสุข ๑๐.อุเบกขา ความมีใจมัธยัสถ์เป็นกลาง ประกอบด้วยความเป็นธรรม ไม่ลุอำนาจอคติ ในการปฏิบัติทั้งปวง. ทศพิธราชธรรม ๑๐…
…ถึงบารมี 10 ประการซึ่งประกอบด้วยทาน, ศีล, เนกขัมมะ, ปัญญา, วิริยะ, ขันติ, สัจจะ, อธิษฐานะ, เมตตา และอุเบกขา โดยอธิบายว่าแต่ละบารมีมีความสำคัญอย่างไรในการประพฤติปฏิบัติให้เป็นไปตามธรรมะ นอกจากนี้ยังกล่าวถึงทศ…
อุเบกขาและบารมีในพระพุทธศาสนา
190
อุเบกขาและบารมีในพระพุทธศาสนา
และนอกจากนี้ยังแสดงว่า ท่านผู้ได้อุเบกขาแล้วก็มิใช่ว่าจะเฉยเมย เมื่อถึงคราวจะช่วย ทำอะไรก็ช่วย และช่วยทำได้ดีมากกว่าผู้ที่ไม่มีอุเบกขาเพราะช…
บทความนี้เน้นถึงความสำคัญของอุเบกขาในพระพุทธศาสนา โดยชี้ให้เห็นประโยชน์ของอุเบกขาในการดำเนินชีวิต รวมถึงการมีใจกลางในความยุติธรรมและการ…