อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 44 : หน้า 44/442

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 44 ญาณ โดยกรรมอันยังปัญญาให้เป็นไปพร้อม โดยความบังเกิดในโลก ที่ไม่มีความเบียดเบียน โดยความแก่กล้าแห่งอินทรีย์และโดยความ ไกลแห่งกิเลส พึงทราบความที่จิตประกอบด้วยอุเบกขาและความที่จิต วิปยุตจากญาณ โดยปริยายตรงกันข้ามแห่งเหตุที่กล่าวแล้ว พึงทราบ ความที่จิตเป็นอสังบาริก โดยความที่กายและจิตสามารถด้วยอำนาจ แห่งสัปปายะมีอาวาสสัปปายะเป็นต้น และโดยบรุพจริยาเป็นต้นว่า ความคุ้นที่เคยทำในบุญกิริยามีทานเป็นต้นในปางก่อน และพึงทราบ ความที่จิตเป็นสสังขาริก โดยปริยายตรงกันข้ามแห่งเหตุที่กล่าวแล้ว ฯ บรรดากุศลจิต ๘ นั้น ก็เมื่อใด บุคคลใด อาศัยสมบัติมี ไทยธรรมและปฏิคาหกเป็นต้น หรือว่าเหตุแห่งโสมนัสอย่างอื่นหรรษา ร่าเริง ทำสัมมาทิฏฐิที่เป็นไปโดยนัยเป็นต้นว่า ผลทานที่ให้แล้วมี ดังนี้ ให้ออกหน้า ไม่ย่อท้อ ผู้อื่นมิได้ช่วยกระตุ้น ย่อมกระทำบุญ ทั้งหลาย มีทานเป็นต้น เมื่อนั้น จิตของเขาดวงนั้นสหรคตด้วยโสมนัส ประกอบด้วยญาณ เป็นอสังขาริกฯ ก็เมื่อใด บุคคลร่าเริงยินดี โดยนัยดังกล่าวแล้วนั่นแล ทำสัมมาทิฏฐิให้ออกหน้าท้อแท้อยู่ ด้วย อำนาจความเป็นผู้สละไม่ออก ถูกผู้อื่นชักนำจึงทำบุญ เมื่อนั้น จิตดวง นั้นนั่นแลของเขาเป็นสสังขาริกฯ อนึ่ง เมื่อใด พวกเด็กเล็ก ๆ ผู้เกิด ความคุ้นเคย โดยให้เห็นการปฏิบัติของชนผู้เป็นญาติ เห็นภิกษุทั้งหลาย แล้วเกิดโสมนัส ย่อมผลุนผลันยื่นให้ของที่อยู่ในมืออย่างใดอย่างหนึ่ง บ้าง ย่อมไหว้บ้าง เมื่อนั้น จิตดวงที่ ๓ ย่อมเกิดขึ้นแก่พวกเด็กเล็ก ๆ က