วิธีตรวจภพ ๓ ในโลกันต์และนิพพาน : หน้า 42/105

ลำดับที่ 5 วิธีตรวจ ภพ ๓ โลกันต์ นิพพาน ภพ ๓ ประกอบดวงธรรมที่ทําให้เป็นภพ ๓ เป็นรูปสมาบัติ ว่าง ของธรรมนั้นประกอบเป็นอรูปสมาบัติ ที่ตั้งของธรรมที่ทำให้ เป็นภพ ๓ (คือศูนย์กลางภพ) เป็นกสิณ เดินสมาบัติในกสิณ (กายธรรมเป็นผู้เดินสมาบัติ) ตรวจดูในภพ ๓ นี้ ให้เห็นตลอด ทั้งข้างนอกข้างใน ดูความเป็นอยู่ให้ชัดแจ้งตลอด ที่เรียกว่า ภพ ๓ นั้น คือ อสุรกาย เปรต สัตว์เดียรัจฉาน นรก 8 ขุม ต่อมาก็มีมนุษย์ ๑ สวรรค์ 5 ชั้น รูปพรหม ๑๖ ชั้น อรูปพรหม ๔ ชั้น ทั้งหมดนี้รวมเรียกว่าภพ ๓ โลกันต์ ประกอบดวงธรรมที่ทำให้เป็นโลกันต์เป็นรูปสมาบัติ เหตุว่างของธรรมเป็นอรูปสมาบัติ ที่ตั้งของธรรมที่ทําให้เป็น ๔๐