แนวคิดเกี่ยวกับนิพพานและอายตนะ : หน้า 72/105

แต่ถ้าหากดีจนเกินความดีในอรูปภพเสียแล้ว ๓ ก็จะ ต้องถูกอายตนะนิพพานดึงดูดเอาไป เป็นอันว่าพ้นไปจากภพ ๓ นี้ทีเดียว สูงขึ้นไปเหนือภพ ๓ นี้หาประมาณมิได้ พ้นการ ติดต่อกับภพ ๓ นี้ด้วยประการทั้งปวง กลมรอบตัวและใส บริสุทธิ์ยิ่ง นั่นแหละคือนิพพาน แต่ก็พึงเข้าใจว่า ในนิพพาน หาที่ตั้งอาศัยมิได้ ดังที่ได้กล่าวมาแล้ว ฉะนั้นในนิพพานซึ่งหา พื้นที่และที่อาศัยมิได้ นอกจากความว่างและสว่าง พระนิพพาน จึงประทับอยู่ในนิพพานได้ ด้วยความเบา ความบริสุทธิ์ของ พระวรกาย ประดุจดังปุยนุ่นในอากาศ หาได้เหมือนบุคคล อาศัยอยู่ในพื้นพิภพนี้ไม่ ปัญหาที่จะเกิดขึ้นเนื่องจากความ สงสัยว่า เมื่อนิพพานมีสัณฐานกลม แล้วพระนิพพานจะทรง ประทับอยู่ได้อย่างไร จึงนับเป็นปัญหาอจินไตย คือปุถุชนไม่ ควรคิด และเมื่อมีที่อยู่อาศัยของผู้ที่ทำดีมากที่สุดแล้ว จึง ทราบว่าในภาวะที่ตรงกันข้ามกับความดีที่สุด ซึ่งหมายถึงผู้ที่ ทําชั่วที่สุด ก็ต้องมีที่อาศัยเช่นเดียวกัน และอายตนะที่สําหรับ ดึงดูดผู้ที่ทำชั่วที่สุด ก็เป็นอีกส่วนหนึ่งต่างหากจากนิพพานและ ภพ ๓ น นี้ ๗๐