การทบทวนคุณธรรม: สัจจะและการพัฒนาตนเอง : หน้า 59/131

การทบทวนคุณธรรม ๕๙ มาใหม่ เหมือนอย่างทีวี เวลาเครื่องเสีย ภาพในจอ จะล้ม แม้ยังมีเสียงชัดเจน แต่ดูภาพไม่ออก คนที่โกหก บ่อยๆ ภาพในใจก็จะล้มบ่อยๆ ในที่สุดความจริงคือ อะไรก็แยกไม่ออก แล้วความเสียหายต่างๆ จะตาม มาอีกมากมาย ทั้งด้านส่วนตัวและสังคม ย้อนกลับมาเรื่องสัจจะ ถ้าไปดูในฆราวาส ธรรม ๔ คือ ตนเอง ๑) สัจจะ ความจริงจัง จริงใจ ๒) ทมะ ความกระตือรือร้นในการฝึกฝน ๓) ขันติ ความทรหดอดทน อันเป็นต้น เหตุแห่งความขยันหมั่นเพียร ๔) จาคะ การตัดใจเสียสละ จะเห็นได้ว่า คนที่เป็นคนสมบูรณ์อย่างโลกๆ จะต้องมีสัจจะเป็นคุณธรรมขั้นแรกเสียก่อน แล้วจึง จะสามารถก้าวไปสู่คุณธรรมอื่นๆ ที่สูงขึ้นไปได้ ถ้า ใครสัจจะล้มเหลวเสียแล้ว คุณธรรมอื่นๆ ก็ยากจะ เกิดขึ้น พูดง่ายๆ อยากจะรู้ว่าคนไหนมีบุญ ไม่มีบุญ