การสนับสนุนการศึกษาพระพุทธศาสนาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว : หน้า 80/140

นิยามถอดเป็นประจำทุกเดือนแก่พระมาหาเปรียญประโยคต่าง ๆ พระสงฆ์ที่สอบได้เป็นเปรียญและได้เลื่อนเป็นที่พระราชาคณะแล้ว ถ้าโยมมิตามราดททุกข์หรือเป็นทาสผู้อื่น ก็จะพระราชทานพระราชทรัพย์ได้ตัวเป็นอิสระ ด้วยเหตุที่พระองค์ทรงให้การสนับสนุนพระภิษุมาณสมณเณรผู้ทรงความรู้่น้อง ทำให้พระสงฆ์สมณเณรทั้งในกรุงและตามหัวเมืองตั้งใจเล่าเรียนพระไตรปิฎกมากยิ่งขึ้นกว่าก่อน ในรัชสมียของพระองค์มีการสร้างพระไตรปิฎกมากับบทว่าที่ผ่านมา และได้รับการยายอย่างว่าอัคระมีความถูกต้องครบถ้วนยิ่งกว่าบทที่สร้างในรัชกาลก่อน ๆ เพราะเหตุที่ทรงให้การสนับสนุนทักษาการศึกษาภาษาบาลีและอักษรอื่น ๆ ได้แก่ อักษรสิขาและอักษรอมณ ควบคุ้มไปเพื่อประโยชน์ในการบรรจงถ่ายทอดภาษาบาลีที่จารจารลงในบาลยานุวัตรและสิขาให้เป็นอักษรขอมอย่างถูกต้องแม่นยำ และยังโปรดเกล้าฯ ให้แปลพระไตรปิฎกเป็นภาษาไทยอีกด้วย ตัวอย่างการปริวรรตถอดภาษาบาลี จำคำว่า “เอวมเม สุต เอา สมัย ภวา” แปลเป็นภาษาไทยได้ว่า เอวมเม สุต ขาพเจ้า (คือพระอานนท์) ได้ฟังมาแล้วอย่างนี้ เอก สมัย ภวา สมัยหนึ่งพระผู้มีพระภาคเจ้า ..... อักษรสิขา อักษรอมณ อักษรขอม เหตุผลอีกประการหนึ่งคือ ขณะนั้นเจ้าฟ้ามงกุฎ (รัชกาลที่ ๕) ทรงนวดอยู่ ทรงรับเป็นระ ตรวจสอบคัมภีร์พระไตรปิฎกที่เป็นแน่เดิม เมื่อทรงทราบว่าคัมภีร์ใดมีเนื้อความผิดแปลกหรือไม่ครบถ้วนบริบูรณ์ ก็ทรงให้เลาะทาคัมภีร์จากต่างประเทศมาเทียบเคียงและเสริมส่วนที่ขาดหายให้สมบูรณ์ อยู่ในบุญ มิถุนายน ๒๕๕๘