ไร้กิศล และเจริญภาวนา : หน้า 85/132

ไร้กิศล และเจริญภาวนา ชาวไทยน้อมกราะพระพุทธศาสนาเป็นที่พึ่ง ที่จะลึกสุดของชีวิตมาแต่บรรพบุรุษ แต่โบราณ จึงปรากฏคำพูดที่เตือนใจเป็นวัจประจำวัน นี้ว่า "เข้าใจไม่ได้ทำทาน อย่าเพิ่งทานข้าว วันใดยังไม่ได้อาราธนาศีล อย่าเพิ่งออก จากบ้าน คืนใดยังไม่ได้สมาธิ เจริญภาวนา อย่าเพิ่งเข้านอน" เมื่อทราบหลักการตัดสินว่า กระทำจะ ชนิดใดควรทำและไม่ควรทำเพื่อให้เกิดประโยชน์ สูงสุดต่อชีวิตแล้ว ให้เรามาพิจารณาว่า กิจการ ของเราแม้ได้ผลก็ตามใจ น่าจะขยายกิจการ แต่ ถ้ายายแล้วทำให้เราไม่มีเวลาสมาธิไม่ได้ ทำบุญเพิ่มขึ้น บางทีอาจจะเป็นเหตุให้เราสร้าง นิสัยไม่ดี เป็นทางเจริญของบาปอโคศาลต่าง ๆ ในใจเรา ซึ่งเป็นผลต่อชีวิตโดยรวม ก็ไม่ ควรจะขยายกิจการ แต่ถ้าหากขยายกิจการแล้ว เรายังมีเวลาสมาธิเพิ่มขึ้นไปอีก ก็เป็น การดี แสดงว่าศักยภาพของเราเหลือไว้ ควรจะ ขยายกิจการต่อไป ต่อเมื่อใดที่สังเกตว่า เรามีเวลาสังสมบุญ สร้างความดีดีกว่า คงลง และนิสัยไม่ดี ใจนั้น กำลังเกิดขึ้นกับเรา ให้ดูว่าจากงาน ของเรากำลังเกินศักยภาพ ต้องหยุดทบทวน ตรวจดูภาระการทำของเราทั้งกาย วาจา ใจ และหันกลับมาโดยมีญาติของใจจะสะอาดจาก วาจา ใจ ให้ดี เมื่อสามารถจัดระเบียบภาย วาจา ใจ ของเราได้ดีขึ้น ศักยภาพของเรา ก็จะ เพิ่มขึ้น เราจะมีความสำเร็จสั่งสมบุญ สร้าง ความดีดีกว่า ทั้งทำทาน รักษาศีล เจริญภาวนา เมื่อเราก็จะพร้อมเดินหน้ายิ่งกว่ากิจของเราอีกต่อไป นี้เป็นวิธีตรวจเช็คศักยภาพของคนเรา