ความสัมพันธ์ของชาดกในคัมภีร์รักษาชาดก : หน้า 2/33

ธรรมธารา วรรณรักวิชาการทางพระพุทธศาสนา ฉบับรวมที่ 3 ปี 2559 168 ความสัมพันธ์ของชาดกในคัมภีร์รักษาชาดกในภาพสลักหินที่สลักปรากฎ พระมหาทาพงศ์ดี จานุโย บทคัดย่อ บทความนี้กล่าวถึงความสัมพันธ์ของชาดกในพระไตรปิฎก อรรถกถา และภาพสลักหินที่สลักปรากฏ มีผลแสดงให้เห็นอย่างชัดเจนว่า ภาพสลักหินเล่าเรื่องชาดกส่วนใหญ่ได้อ้าศัย “คาถาชาดก” ในพระไตรปิฎกเป็นบรรทัดฐานในการสร้าง แต่มีภาพสลักหินเล่าเรื่องชาดกบางส่วนที่มีเรื่องราวปรากฏอยู่ใน “อรรถกถาดก” รวมอยู่ด้วย ดังนั้นจึงอาจกล่าวได้ว่าเนื้อหาใน “อรรถกถาดก” นั้น อย่างน้อยมีส่วนที่เกิดขึ้นก่อนการสร้างภาพสลักหินที่ปรากฎ กล่าวคือ เกิดขึ้นก่อนพุทธศตวรรษที่ 3 ซึ่งการนำหลักฐานจากภาพสลักหิน อันเป็นหลักฐานที่มีอายุยุกษาการสร้างค่อนข้างชัดเจน มาช่วยในภาระอายุการเกิดขึ้นของเนื้อหาในคัมภีร์ เป็นวิธีการที่มีประสิทธิภาพและมีความน่าเชื่อถือสูง คำสำคัญ: ชาดก, สรูปาระหุต, คาถา, อรรถกถา, ภาพสลักหิน