ความสัมพันธ์ของชาดกในพระไตรปิฎกและภาพสลัก : หน้า 4/33

ธรรมธารา วารสารวิชาการทางพระพุทธศาสนา ฉบับรวมที่ 3 ปี 2559 บทนำ "ชาดก" (Jataka) เป็นเรื่องราวที่กล่าวถึงประวัติการสร้างบารมีในอดีตชาติต่าง ๆ ของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เมื่อครั้งยังเป็น “พระโพธิสัตว์” (Bodhisatta) หรือ “พระมหาสัตว์” (Mahasatta) ซึ่งพระพุทธองค์ทรงนำมาแสดงเพื่อเป็นอุทาหรณ์สอนใจให้ระลึกถึงวงจรสังสารวัฏและภูมิแห่งกรรมซึ่งทุกผู้คนวนเวียนตลอดอยู่ภายในถ้ำนี้ สำหรับบทความนี้ ผู้เขียนขอนำเสนอความสัมพันธ์ของชาดกที่ปรากฏอยู่ใน “คัมภีร์” และชาดกใน “ภาพสลักหนี่สัญลักษณ์ภูมิปฐพุ” เป็นกรณีศึกษาโดย “คัมภีร์” ในที่นี้หมายเอาพระไตรปิฎกซึ่งถือว่ามีความเก่าแก่ที่สุดในฉบับคัมภีร์ ที่ปรากฏด้วย “ร้อยกรอง” หรือ “คาถา” และคัมภีร์ชั้นอรรถกถาที่ปรากฏด้วย “ร้อยแก้ว” ซึ่งเป็นคัมภีร์ที่อธิบายขยายความในพระไตรปิฎก และสำหรับ “ภาพสลักหนี่สัญลักษณ์ภูมิปฐพุ” นี้เป็นภาพสลักเล่าเรื่องชาดกที่เก่าแก่ที่สุดซึ่งยังคงหลงเหลือมาถึงปัจจุบัน เป็นการนำเสนอความสัมพันธ์ของชาดกในพระไตรปิฎก อรรถกถา และสัญลักษณ์ภูมิปฐพุ เพื่อให้เห็นถึงลำดับการกำเนิด และอาจนำไปสู่ประเด็นที่จะทำให้เห็นถึง “ความเก่าแก่ใหม่” ในคัมภีร์ชั้นอรรถกถาด้วย งานวิจัยที่ผ่านมาเกี่ยวกับชาดก ในวงวิชาการได้รับวิจัยเรื่องราวเกี่ยวกับ “ชาดก” ในรูปแบบต่าง ๆ มากมายในรอบศตวรรษที่ผ่านมาโดยผลงานวิจัยที่ได้รับการยอมรับและถูกหยิบยื่นขึ้นมา อาทิ