ธาตุ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 24 / 70

…ิโรธคามินี ปฏิปทาฯ เจตสิกานํ โสฬสสุขุมรูปาน นิพพานสฺส จ วเสน เอเกนูน- สตฺตติธัมมา อายตเนส ธมฺมายตน์ ธาตุ ธมฺมธาตุติ จ สงข คจฺฉนฺติ ฯ เสสา เจตสิกาติ เวทนาสัญญาห์ เสสา ปญฺญาส เจตสิกา ฯ กสฺมา ปน เวทนาสัญญา ว…

ในเนื้อหานี้ได้พูดถึงอภิธรรมและการศึกษาเกี่ยวกับทุกข์และวิธีการดับทุกข์ โดยมุ่งเน้นไปที่เจตสิกาและฤษีต่างๆ ที่สามารถตระหนักและพัฒนามนุษย์ให้ดีขึ้น ว่าด้วยความจริงของทุกข์และปฏิปทาในการดับทุกข์ การค้นห

… ๆ แม้โดยมรรค สติปัฏฐาน สัมมัปปธาน อิทธิบาท อินทรีย์ พละ โพชฌงค์ สัจจะ สมถวิปัสสนา ธรรมขันธ์ อายตนะ ธาตุ อาหาร ผัสสะ เวทนะ สัญญา เจตนา จิตและนาม ด้วยสามารถแห่งบุคคลผู้จะรู้ได้ โดยอาการนั้น ๆ เพราะฉะนั้น ใ…

ในหน้าที่ 62 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกาได้กล่าวถึงการแจกแจงนัยที่เกี่ยวข้องกับโสดาปัตติมรรค โดยมีการแสดงออกถึงประเภทนัยที่เป็นจำนวนมาก ตัวอย่างเช่น การแจกออกเป็นจำนวน ๑๐๐๐ นัย โดย

…ว่า มีการประกอบในกุศลจิตทั้งหมด ฯ ด้วยบทว่า ตถา นี้ ท่านอาจารย์ระบุถึงอัญญสมานาเจตสิก ฯ ชื่อว่ามโน- ธาตุ เพราะอรรถว่า ธาตุเป็นเพียงความรู้ เพราะไม่ประกอบด้วยกิจคือ ความรู้พิเศษสุดยอด ดุจมโนวิญญาณธาตุ (ซึ่…

…ายถึงอาการและการประกอบ จิตที่แสดงโดยอาการต่างๆ และท่านอาจารย์ได้เสนอข้อคิดเห็นเกี่ยวกับองค์ประกอบของธาตุในจิต ซึ่งรวมถึงอัญญสมานาเจตสิกและมโนธาตุ การศึกษาในแนวทางนี้ช่วยให้เห็นถึงการทำงานของจิตใต้สำนึกตาม…

…ต่วัตถุ ๓ มีฆานะเป็นต้น ไม่มีในรูปโลกฯ ก็ ในอรูปโลกไม่มีวัตถุแม้ทั้งหมด ฯ บรรดาวัตถุเหล่านั้น วิญญาณธาตุ ๕ อาศัยเฉพาะปลาทวัตถุทั้ง ๕ เป็นไปโดยส่วนตามลำดับ ฯ ส่วน มโนธาตุ กล่าวคือปัญจทวาราวัชชนะ และสัมปฏิจ…

…าอภิธัมมัตถสังคหะและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยเฉพาะเรื่องวัตถุ 5 อย่างในกามโลก รวมถึงการที่มโนวิญญาณธาตุและวิญญาณธาตุอาศัยวัตถุอย่างไร ทั้งนี้ในแต่ละภพแบ่งออกได้ชัดเจนคือ กามภพ รูปภพ และอรูปภพ พร้อมทั้งกา…

…พรหม โดยประการทุกอย่าง ใน อรูปโลกนั้น เพราะกำลังแห่งภาวนาสำรองความพอใจในรูป ฯ วิญญาณ ๕ นั่นแลชื่อว่าธาตุ โดยอรรถว่า มิใช่สัตว์ มิใช่ชีวิต เพราะเหตุนั้น จึงชื่อว่าปัญจวิญญาณธาตุ ธาตุคือความรู้ ชื่อว่า มโนธ…

ในหน้าที่ 138 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี เนื้อหาเกี่ยวกับการพิจารณาธรรมและแนวคิดเกี่ยวกับวิญญาณและธาตุ ทั้งในรูปโลกและอรูปโลก อธิบายว่าวิญญาณและธาตุเป็นความรู้ที่มิใช่สัตว์และชีวิต โดยมีการเชื่อมโยงและค…

…เสียได้ด้วยดี เป็นผู้มีวัตร เป็นอันดี (คือมีความประพฤติดี) ตลอด กาลนาน จักถึงธรรมอันสงบ (คือนิพพาน- ธาตุ อันหาอุปธิเหลือเศษมิได้) ฉะนี้และ ฯ ปริเฉทที่ ๕ ชื่อวิถีมุตตสังคหวิภาค ในอภิธัมมัตถสังคหะ และ จิตตเ…

บทความนี้กล่าวถึงแนวทางในการพิจารณาปฏิสนธิจิตและภวังคจิตในอภิธัมมัตถสังคหะ ซึ่งมีความสำคัญต่อการบรรลุถึงธรรมอันสงบและการหลุดพ้นจากความผูกพันต่างๆ ในภพ ถ้าผู้รู้พิจารณาแล้วเข้าถึงการตัดขาดจากเครื่องผูก

…อนาคามีบุคคลทั้งหลายแล ย่อม เกิดเฉพาะในชั้นสุทธาวาส บุคคลทั้งหลาย เว้นพระอนาคามีเสีย ย่อมเกิดในกาม- ธาตุ" ฯ บัณฑิตพึงเห็นสันนิษฐานว่า "ก็พระอนาคามีเหล่านั้น แม้ผู้ เป็นสุกขวิปัสสกในเวลาใกล้จะมรณะ ย่อมยังส…

บทความนี้พูดถึงการเกิดของพระอนาคามีในชั้นสุทธาวาส และการกำหนดเกี่ยวกับการเกิดต่อพระอริยะและสมาบัติ นอกจากนี้ยังกล่าวถึงความสำคัญของการเกิดในพรหมโลก ซึ่งเป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับการทำสมาธิ โดยเฉพาะในเ

…ทายรูป ดังนี้ เพราะฉะนั้น พวกภูตรูปที่อาศัยภูต ๓ เป็นไป จึงไม่ได้ชื่อว่าอุปาทายรูป ฉะนี้แล ฯ [อธิบายธาตุ ๔] (ธาตุ) ชื่อว่าปฐวี เพราะอรรถว่า เป็นที่รองรับ ฯ ท่านกล่าว อธิบายไว้ว่า ย่อมปรากฏ คือเข้าไปตั้งอย…

…ละการอธิบายความหมายที่เกี่ยวกับมหาภูตที่สำคัญในบาลี รวมถึงการแยกประเภทของภูตรูปที่อาศัย และการอธิบายธาตุ ๔ โดยเฉพาะปฐวีธาตุ ที่ปรากฏว่ามีอรรถสำคัญในการเป็นที่รองรับและเป็นฐานของการเกิดขึ้นของรูป

…ีนีฎีกา - หน้าที่ 275 สิ้น เหมือนกายินทรีย์ฯ ดวงหทัยนั่นแล เป็นที่อยู่ด้วย เพราะเป็นที่ อาศัยแห่งมโนธาตุและมโนวิญญาณธาตุ เพราะฉะนั้น จึงชื่อว่าหทัย วัตถุฯ จริงอย่างนั้น หทัยวัตถุนั้น มีความเป็นที่อาศัยแห่…

เนื้อหาได้บรรยายถึงความสัมพันธ์ระหว่างหทัยวัตถุและธาตุ โดยเฉพาะมโนธาตุและมโนวิญญาณธาตุ นอกจากนี้ยังอธิบายว่าหทัยวัตถุมีความสำคัญเป็นที่อาศัยแห่งธาตุทั้งคู…

…หา และสัททายตนะ โดยบาลีในธรรมหทยวิภังค์ ว่า (ขันธ์ ๕ ย่อมปรากฏแก่สัตว์ทุกจำพวก) ในขณะที่อุบัติในกาม ธาตุ อายตนะของสัตว์บางชนิดปรากฏมี ๑ ๑๑ บางชนิดมี ๑๐ บางชนิด อื่นอีกมี ๑๐ บางชนิดมี 8 บางชนิดมี ๒ ดังนี้ …

เนื้อหาในหน้าที่ 300 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา พูดถึงอายตนะของสัตว์ในทุคติว่ามีความแตกต่างกันในเรื่ององค์ประกอบของการรับรู้ และสามารถแบ่งเป็นกลุ่มตามลักษณะทางร่างกาย เช่น สัตว์บอ

…ือกลิ่น) ๑ รสายตนะ (อายตนะคือรส) ๑ โผฏฐัพพายตนะ (อายตนะคือโผฏฐัพพะ) ๑ ธัมมายตนะ (อายตนะคือธรรม) ๑ ฯ ธาตุ ๑๘ คือ จักขุธาตุ ๑ โสตธาตุ ๑ ฆานธาตุ 9 ชิวหาธาตุ ๑ กายธาตุ ๑ รูปธาตุ ๑ สัททธาตุ ๑ คันธธาตุ ๑ รสธาตุ…

…ละอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยเน้นไปที่ธรรม ๓๓ ในโลกุตตรจิต รวมถึงขันธ์ ๕ อุปาทานขันธ์ ๕ อายตนะ ๑๒ และธาตุ ๑๘ ซึ่งสำคัญต่อการศึกษาและเข้าใจอริยสัจ ๔ในพุทธศาสนา โดยหวังว่าจะช่วยให้ผู้อ่านได้เข้าใจความหมายและ…

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 339 [อธิบายธาตุ ๑๘] - ธรรมทั้งหลายที่ชื่อว่าธาตุ เพราะอรรถว่า ทรงสภาพของตนไว้ อีกอย่างหนึ่ง ธรรมชาติที่ชื่อว่าธาตุ …

บทความนี้อธิบายเกี่ยวกับธาตุต่างๆในพระพุทธศาสนา โดยเน้นว่า ธาตุไม่เพียงแค่เป็นสิ่งที่ทรงคุณภาพตามธรรมชาติ แต่ยังเป็นสิ่งที่เกี่ย…

…กขันธ์ ๒ ขึ้น แสดงไว้ ฯ ท่านอาจารย์ทำไว้ในใจว่า ก็พระนิพพาน พระผู้มีพระภาค ทรงสงเคราะห์ลงในอายตนะและธาตุ มิใช่หรือ ? เพราะเหตุไร จึงไม่ สงเคราะห์ลงในขันธ์ จึงได้กล่าวคำเป็นอาทิว่า เภทาภาเวน ดังนี้ ฯ เพราะ…

…แห่งธรรมต่าง ๆ ที่มีความแตกต่างและเกิดจากเหตุปัจจัย มุ่งเน้นไปที่การวิเคราะห์ธรรมะทั้ง 12 อายตนะ 18 ธาตุ และความเข้าใจเกี่ยวกับวัฏฏะและผลกรรม นอกจากนี้ยังอภิปรายถึงรายละเอียดของตัณหาที่นำมาซึ่งทุกข์

…ือเกียจคร้าน ลักษณะอาการของความเพียรที่ตั้งขึ้นได้ ทรงตัวอยู่ได้ ก้าวหน้าไปได้ เรียกว่า กำหนดเป็น ๓ ธาตุ คือ อารัมภธาตุ เริ่มต้นทรงตัวขึ้น นิกกมธาตุ ทรงตัวนำเนินไป ปรักกมธาตุ ทรงตัวก้าวหน้าไป คือความเพียร…

บทความนี้กล่าวถึงการตั้งความเพียรในพุทธศาสนา โดยเฉพาะจากคำสอนของสมเด็จพระญาณสังวร ซึ่งรวมถึงการระวังบาป การละบาป การทำบุญ และการรักษาบุญ นอกจากนี้ยังนำเสนอพระมหาชนกเป็นตัวอย่างของความเพียรพยายาม ที่ไม

…เดิน นั่ง นอน กิน ดื่ม ทำ พูด คิด, ชื่อว่า อาขยาต ในอาขยาตนั้น ท่านประกอบ วิภัตติ กาล บท วจนะ บุรุษ ธาตุ วาจก ปัจจัย, เพื่อ เป็นเครื่องหมายเนื้อความให้ วิภัตต (๑๐๕) วิภัตตินั้นท่านจำแนกไว้เพื่อเป็นเครื่อง…

เนื้อหาของเอกสารในส่วนของอาขยาตและวิภัตติในภาษาบาลี โดยอธิบายเกี่ยวกับศัพท์กล่าวกิริยาและการจำแนกแต่ละวิภัตติเพื่อเป็นเครื่องหมายรู้แสดงถึงกาล บท และวจนะ. เนื้อหาแบ่งออกเป็นหมวดต่าง ๆ และอธิบายถึงวิภั

…กิริยาศัพท์ คือ ปจติ ท่านประกอบทุติยาวิภัตติ กรรมศัพท์ ไม่เป็นสำคัญในวาจก เพราะว่าถ้ากิริยาศัพท์เป็นธาตุมี กรรมเหมือน ปจติ, กรรมศัพท์นั้นก็มี, ถ้ากิริยาศัพท์เป็นธาตุไม่มี กรรม, ก็ไม่มี. ปจติ เป็นกิริยาอาข…

บทความนี้เน้นการศึกษาและอธิบายหลักการของกิริยาศัพท์ในบาลี โดยเฉพาะกัตตุวาจก และกัมมวาจก ซึ่งกล่าวถึงการระบุตัวผู้ทำและกรรมในประโยค ตัวอย่างเช่น 'สูโท โอทนํ ปจติ' ชี้ให้เห็นว่าผู้ทำคือ 'พ่อครัว' ซึ่งหุ

…้าง ตติยาวิภัตติบ้าง. โอทนํ ซึ่งข้าวสุก เป็นกรรม ดังกล่าวแล้วในหนหลัง, ปาเจติ เป็นกิริยาอาขยาต. ปฏฺ ธาตุ เป็นไปในความหุง, เณ ปัจจัย, ติ วัตตมานาวิภัตติ บอก กาล บท วจนะ บุรุษ ดังก่อน เป็นเหตุกัตตุวาจก กล่า…

เนื้อหาที่เกี่ยวกับกิริยาศัพท์ในบริบทของบาลีไวยากรณ์ โดยเฉพาะการใช้ภาววาจกและกฎเกณฑ์ต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการกำหนดความหมายของคำและการสร้างประโยค เช่น การใช้ประธานและกรรม รวมถึงตัวกัตตา ด้วยการยกตัวอย

…้ทำ และเป็นประธานของกิริยาศัพท์ คือ ปาจาปิยเต ท่านประกอบ ปฐมาวิภัตติ. ปาจาปิยเต เป็นกิริยาอาขยาต ปจ ธาตุ เป็นไปในความหุง, ณาเป และ ย ปัจจัย, อิ อาคม, เต วัตตมานาวิภัตติ บอก กาล บท วจนะ บุรุษ ดังก่อน, เป็น…

ในบทนี้มีการอธิบายเกี่ยวกับกิริยาศัพท์ที่ใช้ในการทำงาน และความสัมพันธ์ระหว่างผู้ทำและสิ่งที่ทำ โดยยกตัวอย่างจากบาลี เพื่อแสดงถึงหลักการในวจีวิภาค เช่น การใช้คำว่า 'ปาจาปิยเต' ที่เกี่ยวข้องกับการหุงข้า

…ม. ๘. กาลาติปตฺต อย่าจยิสส. อปาจยิสส์สุ อย่าจยิสเส. อย่าจยิสสถ อปาจยิสส์, อปาจยิสสามหา (๑๒๕) แจก ปจ ธาตุ ลง ณาเป ณาย ปัจจัย เป็น ตัวอย่าง. ๑. วตฺตมานา ๒. ปญฺจมี ปุริส. เอก. พหุ. เอก. พหุ. ป. ปาจาเปติ ปาจา…

บทเรียนนี้จัดลำดับการศึกษาไวยากรณ์บาลีภาคที่ ๒ เน้นที่การทำความเข้าใจการใช้งานของคำและรูปแบบต่าง ๆ ในภาษาบาลี โดยพิจารณาถึงรูปแบบคำเช่น ปาเจยฺย และ อปาเจส การใช้คำเหล่านี้ในประโยคและวิธีการสร้างคำในบร

…อุปปนฺนสฺส วา ธมมวิจยสัมโพชฌงคสส ภิยโยภาวาย เวปุลลาย ภาวนาย ปาริปูริยาติ” ฯ ตถาฯ อตฺถิ ภิกฺขเว อารมภธาตุ” นิกุกม ธาตุ ปรกฺกมธาตุ ตตฺถ โยนิโสมนสิการพหุลีกาโร อยมาหาโร อนุปฺปนฺนสฺส วา วิริยสมโพชฌงฺคสฺส อุปป…

เนื้อหานี้อธิบายถึงการใช้วิธีการภาวนาเพื่อบรรลุถึงความรู้และความเข้าใจในธรรม ตามหลักคำสอนของพระพุทธเจ้า โดยมีการกล่าวถึงความสำคัญของการใช้โยนิโสมนสิการในการพิจารณาธรรมอย่างลึกซึ้ง รวมไปถึงการเสนอแนวทา