หน้าหนังสือทั้งหมด

พจนานุกรมธรรมะเพื่อประชาชน
545
พจนานุกรมธรรมะเพื่อประชาชน
…รลุจุดหมายอัน สูงสุดยิ่ง มี ๑๐ คือ ทาน, ศีล, เนกขัมมะ, ปัญญา, วิริยะ, ขันติ, สัจจะ, อธิษฐาน, เมตตา, อุเบกขา ขุมทรัพย์คือบุญ กรรมที่เคยทำไว้ในอดีต วัดที่นางวิสาขาสร้างถวายพระพุทธเจ้าและภิกษุสงฆ์ที่กรุง สาวัตถ…
พจนานุกรมนี้นำเสนอคำศัพท์ที่เกี่ยวข้องกับธรรมะและปรัชญาในพระพุทธศาสนา ทั้งคำว่า นิโรธ, บรมศาสดา, และบารมี เพื่อให้เข้าใจธรรมะและวิธีการปฏิบัติที่นำไปสู่การดับทุกข์ เช่น การบำเพ็ญบุญและการรักษาศีล คำศั
คำศัพท์และแนวคิดในพระพุทธศาสนา
567
คำศัพท์และแนวคิดในพระพุทธศาสนา
…รลุจุดหมายอัน สูงสุดยิ่ง มี ๑๐ คือ ทาน, ศีล, เนกขัมมะ, ปัญญา, วิริยะ, ขันติ, สัจจะ, อธิษฐาน, เมตตา, อุเบกขา ขุมทรัพย์คือบุญ กรรมที่เคยทำไว้ในอดีต วัดที่นางวิสาขาสร้างถวายพระพุทธเจ้าและภิกษุสงฆ์ที่กรุง สาวัตถ…
เนื้อหานี้เสนอคำศัพท์สำคัญในพระพุทธศาสนา รวมถึงแนวคิดที่เกี่ยวข้อง เช่น ความหมายของ 'นิมนต์' ที่หมายถึงการเชิญพระและนักบวช, การเข้าใจ 'นิโรธ' ซึ่งหมายถึงการดับทุกข์โดยการดับตัณหาให้สิ้นเชิง เป็นต้น ข้
พจนานุกรมธรรมะสำหรับประชาชน
565
พจนานุกรมธรรมะสำหรับประชาชน
…รลุจุดหมายอัน สูงสุดยิ่ง มี ๑๐ คือ ทาน, ศีล, เนกขัมมะ, ปัญญา, วิริยะ, ขันติ, สัจจะ, อธิษฐาน, เมตตา, อุเบกขา ขุมทรัพย์คือบุญ กรรมที่เคยทำไว้ในอดีต วัดที่นางวิสาขาสร้างถวายพระพุทธเจ้าและภิกษุสงฆ์ที่กรุง สาวัตถ…
พจนานุกรมนี้รวบรวมคำศัพท์และความหมายที่เกี่ยวข้องกับธรรมะ เช่น นิมนต์ หมายถึงเชิญพระ, ธรรมที่ช่วยนำสัตว์ออกจากทุกข์, นิโรธ คือความดับทุกข์ที่เกิดจากการดับตัณหา, และบารมี คือคุณความดีที่บำเพ็ญเพื่อบรรล
อานิสงส์ถวายวัดเวฬุวัน
133
อานิสงส์ถวายวัดเวฬุวัน
…าจะสะดวกสบายทุกอย่าง แล้วบารมีอย่างอื่นเช่น เนกขัมมบารมีก็ดี ปัญญา วิริยะ ขันติ สัจจะ อธิษฐาน เมตตา อุเบกขาบารมีก็ดี ย่อมจะสร้างได้อย่างสะดวกสบาย เพราะ ไม่ต้องทํามาหากินให้ลำบาก เพราะฉะนั้นให้ทุกท่านหมั่นสั่…
การถวายวัดเวฬุวันเป็นการสร้างบารมีที่สำคัญ โดยเฉพาะการให้ทานซึ่งช่วยให้การสร้างบารมีด้านอื่นๆ สะดวกสบาย ถ้าขาดทานบารมี ชีวิตในภพถัดไปอาจต้องประสบปัญหา ความยากจน และอาจไปสู่อบายภูมิได้ สำหรับผู้ที่มีโภ
คำศัพท์และแนวคิดในธรรมะ
547
คำศัพท์และแนวคิดในธรรมะ
…รลุจุดหมายอัน สูงสุดยิ่ง มี ๑๐ คือ ทาน, ศีล, เนกขัมมะ, ปัญญา, วิริยะ, ขันติ, สัจจะ, อธิษฐาน, เมตตา, อุเบกขา ขุมทรัพย์คือบุญ กรรมที่เคยทำไว้ในอดีต วัดที่นางวิสาขาสร้างถวายพระพุทธเจ้าและภิกษุสงฆ์ที่กรุง สาวัตถ…
เนื้อหาเกี่ยวกับคำศัพท์ทางธรรมะที่สำคัญ เช่น นิมนต์, นิโรธ รวมถึงแนวคิดเกี่ยวกับความดีและกรรมในทางพุทธศาสนา นอกจากนี้ยังมีข้อมูลเกี่ยวกับพระผู้เป็นครูที่สูงสุดคือพระสัมมาสัมพุทธเจ้า และคำอธิบายของหลัก
อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา
221
อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา
ประโยค - อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา นาม อตฺถโยชนา (ตติโย ภาโค) - หน้าที่ 221 สตฺตมปริจเฉทตฺถ โยชนา หน้า 221 อาจริเยน วุตต์ ฯ อาจริเยน ปน กิมตถ์ มนสิกสฺวา ปญฺจ- วิญญาณสูติอาทิ วุตฺตนฺติ ปุจน์ สนธายาห
…คในการเข้าใจอภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา โดยอธิบายถึงการใช้ปัญญาในการวิเคราะห์จิตและการจัดการกับอารมณ์ เช่น อุเบกขาเหมือนในการจัดการทุกข์และสุข พร้อมทั้งการเข้าถึงความจริงผ่านความตระหนักรู้ที่ลึกซึ้ง โดยได้ยกตัวอย่า…
อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา
507
อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา
ประโยค - อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา นาม อตฺถโยชนา (ตติโย ภาโค) - หน้าที่ 505 อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา หน้า 506 อิทานิ ปน โปตุถเก อุเปกฺเขกคุคตาโยคโต อนุรูปตฺตา จ รูปาวจรปญฺจมชุฌานเมวาติ ปาโฐ ปริวตฺเตตวา
…ีสติในการฝึกจิตเพื่อให้มีสมาธิและปัญญา. การเข้าใจถึงการปฏิบัติตามหลักกรรมและการสร้างสมาธิด้วยการฝึก อุเบกขา ช่วยให้เกิดปัญญาและความเข้าใจที่ถูกต้องในชีวิต.
อภิธัมมัตถสังคหบาลี: ความเข้าใจในจิตและสังขาร
27
อภิธัมมัตถสังคหบาลี: ความเข้าใจในจิตและสังขาร
… ન จิตที่ไม่ประกอบ คือไม่ระคนด้วยทิฏฐิคตะ เหตุนั้น จึงชื่อว่า ทิฏฐิคตวิปปยุต ฯ เวทน નૂ ทนาที่ชื่อว่าอุเบกขา เพราะอรรถว่า (ย่อม) เพ่ง คือเสวย อารมณ์โดยเหมาะ คือ โดยควร แม้เมื่อเสวย ก็เสวยโดยดำรงมั่นอยู่ ด้วยอ…
…เกิดขึ้นจากสังขาร ว่ากล่าวถึงจิตที่อิงกับสังขารและจิตที่แยกออกจากกัน โดยเฉพาะการตีความเกี่ยวกับเวทนาอุเบกขาที่เสวยอารมณ์อย่างเหมาะสมทั้งในสุขและทุกข์ ซึ่งจัดว่าเป็นสัมปยุตธรรมอีกด้วย รวมถึงการไตร่ตรองในเรื่อ…
วิบากทั้ง 4 และกายวิญญาณ
39
วิบากทั้ง 4 และกายวิญญาณ
…ภาวินีฎีกา - หน้าที่ 39 กันฉะนั้น เพราะฉะนั้น วิบากทั้ง 4 มีจักขุวิญญาณเป็นต้นเหล่านั้น จึงสหรคตด้วยอุเบกขาเท่านั้น แม้ในอารมณ์ทั้งหมด ฯ ก็ภูตรูปทั้ง ๓ นั่นแหละ กล่าวคือ โผฏฐัพพะเป็นอารมณ์แห่งกายวิญญาณ เพราะ…
…นความคิดเห็นที่มีวัตถุเป็นที่อาศัยในลักษณะเดียวกัน ซึ่งช่วยให้เห็นภาพรวมของการผลักดันให้มีความสุขและอุเบกขาในการตอบสนองต่ออารมณ์ต่างๆ เป็นการช่วยศึกษาในระดับลึกถึงปฏิสัมพันธ์ระหว่างวิญญาณกับทั้งสภาวะกายและจิ…
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 44
44
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 44
…ที่ไม่มีความเบียดเบียน โดยความแก่กล้าแห่งอินทรีย์และโดยความ ไกลแห่งกิเลส พึงทราบความที่จิตประกอบด้วยอุเบกขาและความที่จิต วิปยุตจากญาณ โดยปริยายตรงกันข้ามแห่งเหตุที่กล่าวแล้ว พึงทราบ ความที่จิตเป็นอสังบาริก โ…
…ที่ช่วยให้เกิดปัญญา โดยอ้างถึงหลักอภิธรรมในการแสดงถึงความแตกต่างของคุณสมบัติของจิตในสภาวะต่างๆ เช่น อุเบกขา สสังขาริก และอสังบาริก เมื่อนั้นจิตจะประกอบด้วยโสมนัสและญาณการบรรลุธรรมในการทำบุญ การแสดงออกของเด็ก…
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 47
47
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 47
…แล้ว พึงประกอบความแตกต่าง กันแห่งการนับ ตามสมควร ฯ สเหตุกกามาวจรวิบากแม้เหล่านี้ สหรคตด้วยโสมนัสและ อุเบกขาตามลำดับ ด้วยสามารถแห่งอิฏฐารมณ์ และอิฏฐมัชฌัตตารมณ์ เป็นญาณสัมปยุต และญาณวิปยุต ในกาลที่เป็นไปด้วยส…
เนื้อหานี้กล่าวถึงการทำความเข้าใจลักษณะของกุศลจิตและกรรม โดยให้เห็นถึงความแตกต่างของวิบากตามแต่ละสาเหตุ รวมถึงอิทธิพลของความสามารถแห่งกรรมและความเพียรพยายามในการนับ ซึ่งมีความสำคัญในการศึกษาพุทธวจนเพื
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
53
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
…ารเพ่ง และเพราะเป็นปฏิปักษ์ ต่อกามฉันท์เป็นต้น ฯ บัณฑิตพึงเห็นว่า ก็บรรดาองค์ฌาน ๕ มีวิตกเป็นต้นนี้ อุเบกขา รวมเข้าในสุขนั่นแล เพราะมีความเป็นไปสงบเป็นสภาพฯ เพราะ
บทความนี้สำรวจเกี่ยวกับธรรม 5 ประการที่ช่วยปราบอารมณ์ไม่ดี เช่น กามฉันท์ และความทุกข์ ต่างมีการวิเคราะห์การตั้งมั่นของจิตและการทำงานของวิตกและสมาธิ ที่เป็นอุปกรณ์สำคัญในการเข้าถึงความสงบ อธิบายการเจริ
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
54
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
…อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 54 เหตุนั้น ท่านอาจารย์ทั้งหลายจึงกล่าวว่า "อุเบกขา ท่านกล่าวว่าสุขเหมือนกัน เพราะมี ความเป็นไปสงบ"ฯ ก็ความพิเศษแห่งฌานนั้น ด้วยสามารถแห่งองค์สำหรับละเ…
เนื้อหาในส่วนนี้เน้นถึงความแตกต่างระหว่างฌานในรูปาวจรกุศลและกามาวจรกุศล รวมถึงการวิเคราะห์ความเป็นไปของฌานตามหลักอภิธรรม อธิบายถึงการเกิดขึ้นและคุณลักษณะของฌานที่ได้จากการปรุงแต่ง โดยใช้หลักการทางอภิ
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
72
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
…วัชชนะ ทวิปัญจวิญญาณ สัมปฏิจฉันนจิต และสันติรณจิตฯ ปีติเกิดในจิตทั้งหลาย เว้นจิตที่ สหรคตด้วยโทมนัส อุเบกขากายวิญญาณ และจตุตถฌานจิตฯ ฉันทะ เกิดในจิตทั้งหลาย เว้นอเหตุกจิตและโมมูหจิต ฯ [สังหาคาถา] ก็จิตตุปบาท…
เนื้อหาเกี่ยวกับอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกาในหน้าที่ 72 เน้นการวิเคราะห์จิตและเจตสิกต่างๆ โดยมีการแบ่งประเภทจิตตามที่เห็นในตำรา ศึกษาเรื่องการเกิดของอารมณ์ภายในจิตที่สัมพันธ์กับวิจาร,
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา: อเหตุกจิตและเจตสิก
79
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา: อเหตุกจิตและเจตสิก
… ๑๐ เหล่านั้น) เว้นฉันทะ ปีติ และวิริยะ ถึงการสงเคราะห์เข้า ในอเหตุกมโนธาตุ ๓ และปฏิสนธิจิตทั้งคู่ (อุเบกขาสันตีรณจิต ๒), ธรรม (๒) เหล่านั้น เว้นปกิณณกเจตสิก ถึงการสงเคราะห์เข้าใน ทวิปัญจวิญญาณ ฯ ธรรมเหล่านั…
บทความนี้กล่าวถึงการวิเคราะห์และศึกษาเกี่ยวกับอเหตุกจิต ๑๘ และเจตสิกที่เกี่ยวข้อง โดยใช้ธรรม ๑๒, ๑๑, ๑๐ และ ๒ เป็นฐานในการเข้าใจธรรมอย่างลึกซึ้งและช่วยให้ผู้ศึกษาสามารถทราบถึงความแตกต่างในการทำงานของเ
ความเข้าใจเกี่ยวกับมุทิตาและปัญญาในอภิธัมม์
95
ความเข้าใจเกี่ยวกับมุทิตาและปัญญาในอภิธัมม์
…้ ท่านจึงกล่าว (อัปปมัญญา) ไว้เพียง ๒ เท่านั้น ฯ แก้ว่า (ท่านกล่าวไว้เพียง ๒ เท่านั้น) เพราะเมตตาและอุเบกขา พระผู้มีพระภาคทรงถือเอาด้วย อโทสะ และตัตรมัชฌัตตตา (ความไม่โกรธ และความเป็นกลางใน ธรรมนั้น ๆ)ฯ จริง…
…างการพัฒนาจิตใจ เพื่อความเข้าใจและสงบในการดำเนินชีวิต บทความนี้ยังอธิบายถึงความสัมพันธ์ระหว่างเมตตา อุเบกขา และอัปปมัญญา รวมถึงบรรยายถึงลักษณะของเจตสิกที่มีอิทธิพลต่อสัตว์ทั้งหลาย
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 107
107
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 107
…ดุจมโนวิญญาณธาตุ (ซึ่งไม่ประกอบด้วยความรู้ พิเศษสุดยอด) ฉะนั้น ๆ บทว่า อเหตุกปฏิสนธิยุคเล ได้แก่ ใน อุเบกขาสันตีรณะทั้งคู่ฯ ประกอบความว่า ในจิตตุปบาทที่เป็นอเหตุกะ ๑๘ มีการสงเคราะห์
เนื้อหานี้สำรวจแนวคิดเกี่ยวกับอารมณ์ที่แตกต่างกันในหลักอภิธัมมาซึ่งไม่มีการเกิดในวิจิกิจฉาจิต รวมถึงการจำแนกและอภิปรายถึงความสัมพันธ์ของธรรมต่างๆ ที่ตั้งอยู่ในจิตหลายดวง โดยอธิบายถึงอาการและการประกอบ
อภิธัมมัตถสังคหะ: การวิเคราะห์ธรรมและเวทนา
109
อภิธัมมัตถสังคหะ: การวิเคราะห์ธรรมและเวทนา
…เวทนา ๓ ก่อน สุข ๑ ทุกข์ ๑ อทุกขมสุข ๑ ฯ แต่โดยประเภทมี ๕ อย่าง คือ สุข ๑ ทุกข์ ๑ โสมนัส ๑ โทมนัส ๑ อุเบกขา ๑ ฯ ในเวทนาทั้ง ๕ นั้น จิตที่สหรคตด้วยสุข ได้แก่กายวิญญาณฝ่ายอกุศลวิบาก ๆ ส่วน จิตที่สหรคตด้วยโสมนั…
…ดแยกธรรมเหล่านั้นตามเวทนา เหตุ กิจ และอารมณ์ รับรู้ถึงเวทนาทั้ง 5 ได้แก่ สุข ทุกข์ โสมนัส โทมนัส และอุเบกขา พร้อมอธิบายถึงจิตที่สัมพันธ์กับแต่ละประเภทของเวทนาเช่น จิตที่สหรคตด้วยสุขกับอาการต่างๆ ของจิตวิญญาณ…
อภิธัมมัตถสังคหบาลี: ตติยฌาน และจตุตถฌาน
110
อภิธัมมัตถสังคหบาลี: ตติยฌาน และจตุตถฌาน
…รวมเป็น ๖๒ อย่าง ๆ ก็จิตที่สหรคต ด้วยโทมนัส ได้แก่ปฏิฆจิต ๒ เท่านั้น ฯ จิตที่เหลือแม้ทั้งห สหรคตด้วยอุเบกขาอย่างเดียว ฉะนี้แล ฯ [สังคหคาถา] เวทนาสังคหะนั้น เวทนามี ๓ คือ สุข ทุกข์ และอุเบกขา โดยประเภทมี ๕ คื…
…และเวทนาในอภิธัมมัตถสังคหะ โดยแยกประเภทของจิตได้เป็น 6 แบบ และเวทนาที่มีอยู่ 3 แบบ คือ สุข ทุกข์ และอุเบกขา ซึ่งมีการระบุจำนวนจิตที่สอดคล้องกับประเภทต่างๆ ของเวทนา และอธิบายถึงเหตุและเรื่องราวที่มีผลต่อจิตโด…
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 112
112
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 112
…คือ มหาวิบาก ๘ และสันติรณจิต ๓ มีตทา ลัมพนะเป็นกิจ ฯ ก็บรรดาจิต ๑๑ เหล่านั้น สันตีรณจิตที่สหรคตด้วย อุเบกขา ๒ ชื่อว่ามีกิจ ๕ อย่าง ด้วยสามารถแห่งปฏิสนธิ ภวังค์ จุต ตทาลัมพนะ และสันติรณะ ฯ มหาวิบากจิต ๔ ชื่อว…
บทบาทและลักษณะของจิตในอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา แสดงให้เห็นถึงความแตกต่างของประเภทจิตและกิจที่เกี่ยวข้อง เช่น มหาวิบากและสันติรณจิต ซึ่งมีบทบาทแตกต่างกันในกระบวนการทางจิตวิญญาณ พระผ