ข้อความต้นฉบับในหน้า
KO
เมื่อกลับจากการเข้าเฝ้าพระบรมศาสดาแล้ว ชื่อเสียงของท่านคฤหบดีก็เป็นที่เลื่องลือ
ไปทั่วทุกแคว้น วัดอัมพาฏกวันจึงกลายเป็นศูนย์กลางการศึกษาประจำท้องถิ่นที่โด่งดัง ทำให้
มีพระภิกษุจากต่างถิ่นเดินทางไปพำนักที่นั่นไม่ขาดสาย ส่งผลให้ที่นั่นไม่เคยขาดแคลนครู
สอนศีลธรรมแม้แต่วันเดียว ชาวบ้านจึงได้ฟังธรรมอย่างเต็มอิ่มจากพระอรหันต์ต่างถิ่นอยู่
เป็นประจำสม่ำเสมอ ส่งผลให้พระภิกษุในท้องถิ่นเพิ่มจำนวนขึ้นอย่างรวดเร็วและมีผู้บรรลุ
ธรรมตามมาเป็นอันมาก ต่อจากนั้นไม่นาน วัดอัมพาฏกวัน จึงกลายเป็น “พุทธอารามเพื่อ
การศึกษาของผู้คนในท้องถิ่น” และ “ชุมทางพระอรหันต์ที่จะเดินทางไปเข้าเฝ้าพระพุทธองค์
ที่มีชื่อเสียงเลื่องลือไปทั่วแผ่นดินไปโดยปริยาย
ดังเช่นตัวอย่างของ “พระอิริทัตตะ” ซึ่งก่อนบวช ท่านเป็นบุตรของนายกองเกวียน
อยู่ที่หมู่บ้านวัฑคาม แคว้นอวันตี เป็นอทิฏฐสหาย (สหายที่ไม่เคยเห็นหน้ากันมาก่อน)
กับจิตตคฤหบดี หลังจากได้อ่านจดหมายพรรณนาพระพุทธคุณที่สหายส่งมาให้แล้ว ก็เกิด
ศรัทธาแรงกล้า ตัดสินใจออกบวชในสำนักของพระมหากัจจายนะ (พระอรหันต์เถระผู้เลิศ
ด้วยการอธิบายธรรม) บำเพ็ญเพียรไม่นานนัก ก็บรรลุธรรมเป็นพระอรหันต์ หลังจากนั้น
ท่านต้องการไปเข้าเฝ้าพระบรมศาสดา จึงเดินทางไปที่วัดอัมพาฏกวัน ซึ่งเป็นทางผ่านไป
กรุงราชคฤห์ ขณะพำนักอยู่ที่นั่น ท่านได้ตอบปัญหาธรรมะของจิตตคฤหบดีให้เป็นที่แจ่ม
ชัด สร้างความพึงพอใจแก่หมู่สงฆ์ยิ่งนัก หลังจากซักถามประวัติกันแล้ว เมื่อจิตตคฤหบดี
ได้ทราบว่าท่านคืออทิฏฐสหายที่ออกบวชเพราะได้รับจดหมายข่าวของตน ก็ปีติยิ่งนักและ
ได้อาราธนาให้ท่านอยู่ประจำที่วัดนั้น พระเถระกล่าวอนุโมทนาต่อคำเชิญของจิตตคฤหบดี
แล้วก็เก็บสัมภาระส่วนตัว เดินทางมุ่งหน้าไปเข้าเฝ้าพระบรมศาสดาตามความประสงค์ต่อไป
เรื่องราวในทำนองเดียวกับพระอิริทัตตะนี้มีบันทึกไว้ในคัมภีร์อีกหลายรูปหลายคณะ
เช่น พระอรหันต์ที่เป็นพระเถราจารย์ประจำอยู่ที่นั่น พระอรหันต์ที่เดินทางเพียงลำพังเพื่อ
ไปเข้าเฝ้าพระบรมศาสดา พระอรหันต์ที่เดินทางไปเผยแผ่ต่างแคว้น หรือพระภิกษุผู้ปรารภ
ความเพียร ซึ่งไม่ว่าพระอรหันต์จะเดินทางไปพำนักที่อัมพาฏกวันจำนวนกี่รูปก็ตาม จิตต
คฤหบดีก็ทำหน้าที่ของอุบาสก ให้การต้อนรับอุปัฏฐากดูแลด้วยปัจจัย ๔ อย่างดีเยี่ยม
โดยไม่ขาดตกบกพร่อง อีกทั้งยังอาราธนาให้พระอรหันต์เถระแสดงธรรมตามที่ได้บรรลุให้
ประชาชนฟังอยู่เสมออีกด้วย ทำให้จำนวนชาวพุทธเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว
ดังนั้น การศึกษาเรื่องราวของ “วัดอัมพาฏกวัน” ทำให้เห็นภาพการเจริญเติบโตของ
พระพุทธศาสนาจากจุดหนึ่งขยายตัวไปสู่อีกหลาย ๆ จุดได้อย่างชัดเจน นั่นคือ การ
เริ่มต้นจากศรัทธาของ “จิตตคฤหบดี” ที่มีต่อ “พระมหานามะ” ได้นำไปสู่การถวายอุทยาน
เป็นสังฆาราม ก่อกำเนิด “วัดเพื่อการศึกษาประจำท้องถิ่น” หลังจากนั้น ได้กลายเป็น “ศูนย์
ผลิตธรรมทายาท” ให้เกิดขึ้นกับพระพุทธศาสนา ก่อนจะกลายมาเป็น “ชุมทางพระอรหันต์”
ไปโดยปริยาย