การจัดหมวดหมู่คำสอนของพระพุทธศาสนา : หน้า 77/124

และขาวพุทธที่ทวีขึ้นเป็นจำนวนล้าน ๆ กระจายอยู่ทั่วทุกแห่งแคว้น เพียงในช่วงเวลา ๒๐ ปี ก็บริจากว่าคำสอนในพระพุทธศาสนาได้รับความรัทธา อย่างแพร่หลาย ยิ่งกว่าคำสอนของลัทธิต่าง ๆ ที่เคยมีมาก่อน คำสอนของพระองค์ มีมากมายต้องจัดแบ่งเป็นหมวดหมูได้ถึง ๙ หมวดใหญ่ เรียกว่า "นวรรคศิลอุตตสาท" ประกอบด้วย ๑ สุตตะ หมายถึง ถ้อยคำที่แสดงธรรมด้วยเนื้อความที่เป็นเรื่องหนึ่ง ๆ ได้แก่ พระสูตรต่าง ๆ เช่น มหานิพพานสูตร เป็นต้น รวมทั้งพระนิพพานปฏิ และนิทธาส (คัมภีร์อธิบายขยายความพุทธภาวิตเพิ่มเติม) ๒ เคยยะ หมายถึง ถ้อยคำที่แสดงธรรมด้วยเนื้อความที่เป็นร้อยแก้วผสมกับร้อยกรอง ทั้งหมด ได้แก่ พระสูตรต่าง ๆ ที่มีเนื้อความเรียงและการประพันธ์คำเป็นโลงฉันท์อยู่ ในพระสูตรเดียวกัน ๓ เวทยกะนะ หมายถึง ถ้อยคำที่แสดงธรรมด้วยเนื้อความที่เป็นร้อยแก้ว (ความ เรียง) ล้วน ๆ ไม่มีการประพันธ์คำเป็นโลงฉันท์รวมอยู่ด้วย ได้แก่ พระอภิธรรมปิฏก ทั้งหมด พระสูตรที่ไม่มีคาถา และพระพุทธวจนที่ไม่ได้จัดเข้าในหมวดอื่นทั้ง ๙ หมวด ๔ คาถา หมายถึง ถ้อยคำที่แสดงธรรมด้วยการประพันธ์เนื้อความที่เป็นร้อยรองลง ๆ เช่น ธรรมบทคาถา เกร็ดคำ และคาถาล้วน ๆ ที่ไม่มีชื่อ ๕ อุทาน หมายถึง ถ้อยคำที่แสดงธรรมด้วยการเปล่งพระอุทานด้วยพระสุมนัสญาณ ได้แก่ พระสูตร ๘๒ สูตร ๖ อิติวุตตะ หมายถึง พระสูตร ๑๑๑ สูตร ที่ขึ้นต้นด้วยถ้อยคำแสดงธรรมว่า "ข้ออันสัมจริงที่พระผู้มีพระภาคเจ้าได้วา" ๗ ชาตกะ (ชาตก) หมายถึง ถ้อยคำที่แสดงธรรมด้วยการเปิดเผยเร่องราวในอดีตชาติต เมื่อครั้งองค์ทรงสร้างมาจนเป็นพระโพธิสัตว์ มิหนำฺ่ทศ ๕๕ เรื่อง ๘ อุปฏฐธรรม หมายถึง พระสูตรที่มีเรื่องอัสดงอยู่ในกาแสดงธรรมครั้นนั้น เช่น ที่กล่าวว่า "ภิกษุหลาย ข้อคิดเห็นไม่เคย ๔ อย่างนั้น เท่านั้นนที"* ๙ เวทิตตะ หมายถึง พระสูตรที่แสดงธรรมด้วยการถามและการตอบที่ลุ่มลึก ยิ่ง ขึ้นไปตามลำดับ ซึ่งทำให้ผู้อ่านได้ทั้งความรู้และความพึงพอใจ เช่น มหาวัลลสูตร สักกปฏิสูตร เป็นต้น ภายหลังจากพระพุทธองค์เสด็จดับขันธปรินิพพานแล้ว ได้มีการสังเคราะห์และจัดเรียง หมวดหมู่พระธรรมคำสอนหรือวรรคศิลอุตตา ทั้ง ๙ หมวดนี้ใหม่ กลายเป็นพระไตรปิฎก สืบทอดกันมาจนถึงปัจจุบัน ซึ่งประกอบด้วย พระวินัยปิฎก พระสูตรตันติปัญญา และ พระอภิธรรมปิฎก ๒.๓ คุณสมบัติของนักเผยแผ่แห่งนี้จึงไม่เป็นพระอรหันต์ ในช่วงเวลาที่คำสอนของพระองค์มีจำนวนมากถึง ๙ หมวดนี้ นอกจากนี้การส่ง