การบำเพ็ญพระราชกุศลและการสวดมนต์ภาษาไทย : หน้า 81/146

การบำเพ็ญพระราชกุศลเป็นธรรมทานในครั้งนี้ยังเป็นที่มาของการสังคายนบทสวดมนต์เป็นภาษาไทยเป็นครั้งแรกของกรงวัดโศนินทร์ โบราณกล้าให้แปลบทสวดมนต์เป็นภาษาไทย และให้เจ้าหน้าที่ฝ่ายในฝึกสวดมนต์ที่ทรพระและพระที่นั่งไฟตกทักษิณทุกวันจนชำนาญ ถูกต้องทั้งอักขระและท่วงทำนอง กล่าวกันว่า ช่วงเวลากลางวันเจ้าหน้าที่และข้าราชการฝ่ายในแบ่งพักซ้อมสวดด้นเป็นหมู่เป็นพวก ส่วนในเวลาค่ำคืนพร้อมกันไปสวดถวายพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยในท้องพระโรงในเป็นประจำทุกคืน โดยมุ่งให้เกิดบุญกุศลตามบ้าน คุ้มเมืองให้ปลอดภัยจากอุบัติวันตรายต่าง ๆ และเพื่อรักษาประเพณีอันดีงามของพระพุทธศาสนาให้อยู่ ประเพณีการสวดมนต์นี้จึงคงอยู่มาจนถึงปัจจุบัน พระไตรปิฎกฉบับทองใหญ่ สร้างขึ้นในปี พ.ศ. ๒๓๑๓ หลังเสร็จสิ้นการสังคายนา ในด้านการคงสะสม ทรงปราณาให้คณะพระภิษุสานถวรมีความงามพร้อมทั้งด้านปฏิบัติเยี่ยม เป็นที่ตั้งแห่งสรัสของมหาชน จงทรงอาราธนาสมเด็จพระสังฆราชให้แต่งหนังสือโอทานอุสาลินแจกจ่ายไปตามพระอาราม ให้คณะสงฆ์ทั่วพระนครรับทราบข้อตรปฏิบัติอีกสมควรแก่สมณะ และทรงยกมาตรฐานความรู้ของพระภิษุสานเณรเพื่อให้แตกฉานในภาษาบาลีและพระไตรปิฎก โดยจัดระเบียบการสอนและการสอบพระปริยติธรรมใหม่ จากเดิมในสมัยกรุงศรีอยุธยากำหนดหลักสูตรเป็นเปรียญ ๙ ขั้น คือ เปรียญตรี เปรียญโท และเปรียญเอก มาเป็นระบบเปรียญ ๙ ประโยค กำหนดหลักสูตรให้ยาวขึ้นตามลำดับ และพระราชทานพระราชทรัพย์เป็นทุนสร้างคัมภีร์ในทานเพื่อเป็นอุปกรณ์ช่วยในการศึกษา นับว่าหลักสูตรการเล่าเรียนบาสีที่ปรับปรุงใหม่นี้ทำให้การศึกษาในรัชกาลนั้นได้นำมาตรฐานและเจริญขึ้นกว่าที่เคยมาก ทั้งยังมีรัฐบาลให้สำรวจตรวจสอบคัมภีร์พระไตรปิฎกในสนามหลวงที่พระบรมธิเถรธรรมในพระบรมมหาราชวัง ซึ่งสร้างขึ้นหลังจากสังคายนาพระไตรปิฎกในสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชา ทำให้ผู้ว่าศิระพระไตรปิฎกหลงบางชุดได้สูญหายไป เนื่องจากในรัฐกล่าวก่อนกรองอนุญาตให้พระภิษุสามเณรอยืนยันคัมภีร์พระไตรปิฎกไปเคลื่อนไหวตามพระอารามต่าง ๆ ได้ แต่ภายหลังยังไม่ทันบันดาลสงัด และทางฝ่ายเจ้าหน้าที่ที่มีหน้าที่ดูแลก็ได้ติดตามเรียกคืนมาให้ครบ จึงโปรดเกล่าให้สร้างคัมภีร์พระไตรปิฎกหลวงขึ้นซ่อมแซมฉบับที่สูญหายไปจนครบถ้วนบริบูรณ์ และสร้างคัมภีร์ใหม่ขึ้นอีกฉบับ เรียกว่าน ฉบับรัตนดำ