คำสอนเกี่ยวกับการตรัสรู้ของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า : หน้า 105/146

เมื่อประสูติแล้วทรงเดิน ๗ ก้าวจริง ๆ และมีดอกบัวผูขึ้นมารองรับจริง ๆ พอครบ ๗ ก้าวพระองค์ทรงกราบพระหัตถ์นี้ขึ้นหนึ่งนิ้ว แล้วทรงเปล่งอาสิวามิภาว่า (วาจานึ่งใหญ่) ว่า "เราเป็นผู้นิศ เราเป็นผู้จริกิจที่สุดในโลก เราเป็นผู้อเสริฐที่สุดในโลก ภพนี้เป็นคนสุดท้าย ภพแห่งใหม่สำหรับเราไม่มีอีกแล้ว" อาชาสิวามิว่ากว่ามาบาอิ้นนี้;เทียบเสร็จหนักเหลือเป็นหลัก ในโลกนี้ยังมีสิ่งที่เราhighestไม่มีให้รออธิบายไม่ได้ตัวอย่างเช่นคนทรงที่เกิดเวลาเทศกาลกินเจ เขาเอาหอกแทงเข้าไปในปาก เดินลุยไฟ เป็นบันไดไดดาบ ฯลฯ วันรุ่งขึ้นแผลก็หายแบบนี้หมดจะอธิบายอย่างไร ถ้าเราทำอย่างนั้นบ้าง บางทีคนหนึ่งยังไม่หายเลย แค่คนทรงยังสามารถทำสิ่งที่มนุษย์สามัญทำไม่ได้ อย่าว่าแต่พระบรมโพธิสัตว์ซึ่งสูงส่งกว่าอย่างเทียบกันไม่ได้ เพราะฉะนั้นขอให้รอดดี ๆ ก่อนที่จะสรุปอะไร ก่อนที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าจะตรัสรู้ ทำไมต้องบำเพ็ญภาวนากี่ปี พระสัมมาสัมพุทธเจ้ากว่าจะตรัสรู้ ต้องบำเพ็ญภาวนาถึง ๗ ปี บางพระองค์แค่ ๑ วัน บรรจุธรรมเลยก็มี ส่วนพระสัมมาสัมพุทธเจ้าของเราที่ต้องบำเพ็ญทุกกิริยาถึง ๖ ปี ว่าจะตรัสรู้ธรรม เป็นเพราะวิบากกรรมที่ทำในอดีตชาตี เรื่องมีอยู่ว่า ชาติหนึ่งพระองค์คลาดมาก พอไปเห็นคนที่ไม่คลาดก็ถูกเขาว่าหวน วิบากรรมจึงติดตามตัวมา ขนาดชาติสุดท้ายจะตรัสรู้ธรรมแล้วยังต้องบำเพ็ญกุศลอีกตั้ง ๖ ปี ลำบากแสนสาหัสว่าจะตรัสรู้อนุสมัยสัมโพธิญาณได้ อริยสัจ ๔ ที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าบรรลุคืออะไร? อริยสัจ ๔ ได้แก่ ทุกข์ สมุทัย นิธิโร มรรค เริ่มจาก ทุกข์ ก็คือ ความทุกข์ ได้แก่ ความเกิด ความแก่ ความตาย ซึ่งทุกคนต้องเจอแน่นอน ไม่มีใครไม่เกิด เมื่อเกิดมาแล้วทุกคนก็ต้องแก่ และต้องตายในที่สุด และยังมีทุกข์อีก เช่น ความเจ็บไขได้ป่วย การพลัดพรากจากสิ่งที่รัก ความไม่สบายกายไม่สบายใจต่าง ๆ สารพัดอย่าง ความทุกข์มีสาเหตุมาจากอะไร? พระองค์ทรงพบว่า สมุทัย คือ เหตแห่งทุกข์ได้แก่ ต้นเหตุความอยาก ยา เพราะมีความอยากจึงเกิดทุกข์ ถ้าไม่อยากก็ไม่ทุกข์ ต้นเหตุความอยากจึงเป็น ๓ อย่าง คือ "กามตัณหา" ความอยากได้ "ภวตัณหา" ความอยากเป็น และ "วิภวตัณหา" ความอยากที่จะไม่เป็นนั่นเอง พระองค์ทรงดูต่อไปว่าจะมีทางพ้นทุกข์หรือไม่ ก็ทราบว่าสภาวะที่เรียกว่า นิโรธ คือ ความดับหรือความหยุด นี้แหละเป็นทางพ้นทุกข์