พระพุทธองค์และการดำเนินความยากจนในอัตสูตร : หน้า 85/128

พระพุทธองค์ทรงดำเนินความยากจนไว้ใน “อัตสูตร” ในเรื่องการสร้างตัวสร้างฐานะของชาวพุทธนั้น พระพุทธองค์ไม่ทรงห้ามชาวพุทธรวยในทางตรงข้าม พระองค์ตรัสห้ามชาวพุทธยอมแพ้ต่อความยากจน โดยถึงกับทรงแจกแจงความทุกข์ของคนจนอย่างหมดเปลือก เพื่อให้ชาวพุทธเห็นโทษภัยของความยากจน “ใครอยู่ในวัยที่กำลังสร้างตัวสร้างฐานะจะได้ไม่เกี่ยงคร้าน ส่วนผู้ที่ตั้งหลักฐานได้แล้วจะได้ไม่ประมาณในการสร้างบุญ ดังปรากฏอยู่ในอิฏิปษฐ ซึ่งพระพุทธองค์ทรงกล่าวถึงความจนไว้ว่า “ความเป็นคนจนเป็นทุกข์ของบุคคลผู้บริโภคมากในโลก” และทรงอธิบายไว้ว่าดังนี้ ๑) ความจนเป็นทุกข์ของคนในโลกที่ยังครองเรือนอยู่ ๒) คนจนเบญจใจเทอใจร้อนคอยนี้ แม้การู้หนี้เป็นทุกข์ในโลก ๓) ครั้งผู้จนแล้วก็ย่อมต้องได้ดอกเบี้ยแม้การต้องใช้ดอกเบี้ยเป็นทุกข์ในโลก ๔) คนจนเบญจใจเทอใจร้อนใช้ดอกเบี้ยแล้ว ไม่ให้ดอกเบี้ยตามกำหนดเวลา พวกเจ้าหนี้ย่อมตามทวงเขา แมาก็ถูกทวงหนี้ ก็เป็นทุกข์ในโลก ๕) คนจนเบญจใจเทอใจร้อนเมื่อถูกเจ้าหนี้ทวงแล้วไม่มีไม้ พวกเจ้าหนี้เลยติดตามแมาก็ถูกติดตามมาก็เป็นทุกข์ในโลก ๖) คนจนเบญจใจเทอใจร้อน ติดตามกัน ยังไม่จนจะให้ พวกเจ้าหน้าที่จับเขามาจำเสียแล้ว แมาก็ถูกจองจำเป็นทุกข์ในโลก การที่พระองค์ทรงกล่าวเช่นนี้ เพราะต้องการเตือนสติให้ชาวพุทธทั้งหลาย “ไม่ประมาณ” ในการดำเนินชีวิต คือ ๑) ให้กลัวความยากจน ๒) ให้ตั้งใจจัดความยากจนอย่างถูกวิธี ๓) ให้ป้องกันความยากจนข้ามภาพบ้านชาติ เพราะฉะนั้น เมื่อชาวพุทธมีสติดีละก็ จะได้ไม่ประมาณเอาแต่ยินหรือตีพยักอย่างเดียว แต่ “ต้องสร้างตัวสร้างฐานะเป็นฉันทร์ทรงรวยทรัพย์ และยืนทำนุบำรุงเป็นฉันทร์ธรรรม” ใครก็ตามที่ดำเนินตามหลักอาชี้นี้ ย่อมได้หลักประกันว่า นับแต่ไป ตราบใดยังเวียนว่ายตายเกิด ก็อาจจะไม่ประมาทเอาแต่ยินหรือตีพยักอย่างเดียว แต่ต้องว่ายตายเกิด คือดำเนินในวิสาสาร แม้ยังไม่อาจกำจัดเราม จนกระทั่งบรรลุธรรมเข้า พระนิพพาน แต็จะไม่ตกมํำบำกมามากมาย ไม่ต้องพบกับความยากจนอีกต่อไปอย่างแน่นอน ๒. พระพุทธองค์ชี้ให้เห็นว่า ความยากจน บนบาตนั้นให้มนุษย์ทำความชั่วได้ดียากูร บีฑให้คนสมควรให้บำจากความชั่วได้ดียากูร ชีวิตอยู่ได้ด้วยการใช้จ่าย ๑ หลอดเลี้ยงแต่พระองค์จึงทำให้บำจากความขัดสนในการแสวงหาบัจจัย ๔ ความหวาดกลัวความกลัวาตายจึงบั่นใจใจกระดุไปอำนาจความชั่วได้ง่าย เป็นเหตุให้แสวงหาทรัพย์โดยไม่คำนึงถึงความผิดชอบชั่วดี แม้ต้องปล้น ฆ่า ลักโขม ยายตัว ต้มต้น หลอกลวง ค้าวของผิดกฏหมาย ค้ายาเสพติดหรืออื่น ๆ เพื่อให้ได้ทรัพย์มาบำจาก ก็ทำได้โดยไม่รู้สึกละอาย ผลสุดท้ายกลายเป็นคนมีสัยใยบาบอาหารซ้ำ เพราะการเบี้ยบันจากความจนในใจ โดยสรุป พระสัมมาสัมพุทธเจรง สั่งสอนไว้ว่าคนจะพ้นจากความยากจนได้ ต้องอดทนต่อความยากจนในปัจจุบัน และต้องเอาชนะความระหนี่ด้วยการมั่งมีรังสมบุญฌคลไว้ลงหน้าอย่างได้ดาญแม้แต่วัดเดียวดังคำสอนของพระองค์ที่ปรากฏอยู่ใน