หน้าหนังสือทั้งหมด

ความเป็นไปแห่งวิสัยในอภิธัมมัตถสังคหบาลี
151
ความเป็นไปแห่งวิสัยในอภิธัมมัตถสังคหบาลี
…ปในทวารเดียวกัน ฯ [ความต่างแห่งอารมณ์] ๆ พึงทราบวินิจฉัยในคำว่า อติมหนฺติ เป็นต้นฯ อารมณ์มีอายุ ชั่วขณะจิต ๑๖ ผ่านมาสู่คลอง เป็นของล่วงไปได้ ๑ ขณะจิต ชื่อว่า อติมหันตะ ๆ อารมณ์มีอายุชั่วขณะจิต ๑๕ หรือ ๑๔ ล่…
…ปวัติ ซึ่งกล่าวถึงการทำงานของจิตในทวารต่างๆ ในการรับรู้และการติดต่อของอารมณ์ที่มีการสืบต่อกันในแต่ละขณะจิต นอกจากนี้ยังมีการแสดงถึงความแตกต่างในอายุของอารมณ์ ที่ล่วงไปตามช่วงเวลาของขณะจิต เช่น อารมณ์ที่มีอา…
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา
155
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา
…ลักษณรูป ความเกิด และความไม่เที่ยง มีอายุเท่ากันกับอุปปาทขณะ และภังคขณะของจิตฯ ส่วนความแก่มีอายุเท่าขณะจิต ๔๕ ขณะ ฯ ก็ เพราะทำอธิบายอย่างนี้ ท่านอาจารย์ทั้งหลายจึงกล่าวว่า รูปนั้น เว้นวิญญัติ และลักษณะรูปเส…
…ลีและอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา โดยอธิบายถึงความสัมพันธ์และปัจจัยที่ทำให้เกิดจิต โดยเฉพาะอย่างยิ่งเรื่องขณะจิต และการโต้แย้งต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับความเป็นไปของจิตและรูปธรรมที่เกิดขึ้นพร้อมกับจิต ข้อมูลนี้มีประโ…
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
161
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
…้นอย่างใดอย่างหนึ่ง จงมีในลำดับ แห่งอาวัชชนะฯ สัมพันธ์ความว่า ด้วยอำนาจแห่งจิตตุปบาทเพียงเท่านี้ ๑๓ ขณะจิตก็เต็มบริบรูณ์ ฯ [อธิบายตทาลัมพนะไม่เกิด บทว่า อปฺปโหนฺตาตีตก คือ ล่วงไปไม่เพียงพอ ฯ คำว่า นตฺถิ ตทา…
…ห้เห็นถึงการไม่มีการเกิดตทาลัมพนะซ้ำใน ๒ หน่วยอารมณ์ เนื่องจากไม่เพียงพอแก่การเกิดในช่วงระยะเวลา ๑๔ ขณะจิต ซึ่งสร้างความเข้าใจในเรื่องของจิตและอารมณ์ได้อย่างชัดเจน เรื่องนี้เป็นส่วนสำคัญในการศึกษาทางอภิธรรม…
อิตถินทรีย์และปุริสินทรีย์: ความเข้าใจในเพศและชีวิต
162
อิตถินทรีย์และปุริสินทรีย์: ความเข้าใจในเพศและชีวิต
…เป็นสตรี แต่หญิงอาจกลับ เป็นชายได้ ในขณะเมื่อเพศกลายเป็นชาย อิตถีภาวรูปดับไป ไม่เกิดขึ้นสิ้นภาวะ 17 ขณะจิต เมื่ออิตถีภาวรูปดับไปไม่เกิดถึง 17 ขณะจิตแล้ว ปุริสภาวรูปก็บังเกิดขึ้นในสันดาน ครั้นปุริสภาวรูป บัง…
บทความนี้นำเสนอการศึกษาเกี่ยวกับอิตถินทรีย์และปุริสินทรีย์ ซึ่งแสดงถึงลักษณะของทรวดทรงและกิริยาอาการของเพศหญิงและเพศชาย โดยอิตถินทรีย์เป็นรูปธรรมที่ทำให้สามารถระบุเพศหญิงได้ ขณะเดียวกันปุริสินทรีย์เป็
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - อารมณ์และวิญญาณ
142
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - อารมณ์และวิญญาณ
…รมี ๒ คือ วิภูตะ ๑ อวิภูตะ ๑ ๆ คืออย่างไร ? คือ ๓ ขณะด้วยอำนาจอุปปาทขณะ ซิติขณะ และ ภังคะขณะ ชื่อว่าขณะจิต ๑ ฯ ที่ ๑๓ ขณะ ขณะจิตเหล่านั้น เป็นอายุของ รูปธรรมฯ อารมณ์ทั้ง ๕ ผ่านไปได้ ๑ ขณะจิต หรือผ่านไปได้หล…
…บาลี โดยแบ่งปันข้อมูลเกี่ยวกับวิญญาณ 6 ประการและวิถี 5 ประการที่เชื่อมโยงกับอารมณ์ การทำงานของจิตและขณะจิตที่มีผลต่อการรับรู้และการตอบสนองต่อข้อมูลต่าง ๆ ผ่านประสาทสัมผัสที่หลากหลาย โดยอธิบายเกี่ยวกับการข้า…
วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - อัสสาสะปัสสาสะ
143
วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ - อัสสาสะปัสสาสะ
…ุผู้เจริญอานาปานสติได้บรรลุพระอรหัตนั้น ย่อมรู้ว่า "บัดนี้ ๑. ท่านว่า อายุของรูปธรรมนั้น เท่ากับ ๑๖ ขณะจิต เพราะฉะนั้น จึงว่าอัสสาสะปัสสาสะ (ซึ่งเป็นรูปธรรม) เกิดพร้อมกับจิตขณะที่ ๑๖ หลังจุติจิตไป แต่ถ้านับ…
…รกำหนดระยะกาลแห่งอายุของรูปธรรมในพระสูตร. โดยอัสสาสะปัสสาสะมีการเกิดหน่วงที่สัมพันธ์กับจิตในช่วง ๑๖ ขณะจิต ซึ่งเป็นช่วงที่เกิดขึ้นพร้อมกับจุติจิต. การเจริญกรรมฐานทางอานาปานสติทำให้ภิกษุสามารถเข้าใจเจาะลึกเก…
สัททธาตุ คันธธาตุ และรสธาตุในพระพุทธศาสนา
148
สัททธาตุ คันธธาตุ และรสธาตุในพระพุทธศาสนา
…ดงจึงจะสะท้อน ถึงวงแหวนของประสาทหู เกิดความรู้สึกขึ้นโดยมีโสตวิญญาณได้ยินเสียงขึ้น จะตั้งอยู่ได้ 17 ขณะจิต แล้วจึงดับไป เสียงอันเป็นธาตุกระทบนี้ ย่อมเป็นอารมณ์ให้จิตกุศลหรืออกุศลเกิดขึ้นได้ 3. คันธธาตุ เป็น…
บทความนี้กล่าวถึงสัททธาตุ คันธธาตุ และรสธาตุซึ่งเป็นรูปธรรมในการกระทบโสตธาตุ จมูก และลิ้นตามลำดับ โดยมีความสำคัญต่อการรับรู้ผ่านประสาทสัมผัสต่างๆ สัททธาตุเป็นคลื่นที่กระทบโสตธาตุทำให้เกิดการรับรู้เสีย
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - ความเข้าใจในภวังคบาตและจิต
143
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - ความเข้าใจในภวังคบาตและจิต
… - หน้าที่ 143 ย่อมเป็นไปตามสมควร ฯ ต่อจากนั้นก็เป็นภวังคบาต (จิตตกภวังค์) เลย ฯ ด้วยคำเพียงเท่านี้ ขณะจิต ๑๓ ขณะ เต็มบริบูรณ์ เพราะทำ อธิบายว่า วิถีจิตตุปบาท ๑๔ ภวังคจลนะ ๒ และขณะจิต ๑ ที่ล่วง ไปก่อนแล้วนั…
เนื้อหานี้อธิบายเกี่ยวกับวิถีจิตตุปบาทและภวังคบาต ในการศึกษาอภิธัมมัตถ โดยนำเสนอความยาวของจิต อารมณ์ และการเกิดขึ้นของอติมหันตารมณ์ต่อเนื่องถึงภวังคบาต และความสัมพันธ์กับอารมณ์ที่หลากหลาย รวมถึงการวิเ
อภิธัมมัตถสังคหะแห่งวิถีจิต
164
อภิธัมมัตถสังคหะแห่งวิถีจิต
…ฯ สองบทว่า นตฺถิ วีถีจิตตุปปาโท ความว่า ความเกิดแห่งวิถีจิต ไม่มี เพราะอติปริตตารมณ์แม้มีอายุชั่ว ๒ ขณะจิต โดยที่สุดอย่างสูงก็ไม่ เพียงพอเพื่อให้โวฏฐัพพนะเกิด ๒ ครั้งได้ ฯ มีอธิบายว่า จิตเป็นเหมือน ตกภวังค์…
เนื้อหานี้สื่อถึงหลักการทางอภิธัมมะ เกี่ยวกับวิบากและการเกิดของวิถีจิต ซึ่งได้รับการอธิบายโดยนักปราชญ์ที่อ้างอิงจากอรรถกถาต่างๆ โดยเฉพาะในเรื่อง 'โวฏฐัพพนะ' และบทวิเคราะห์ของอาจารย์อนุรุทธาเกี่ยวกับจิ
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
250
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
…อเกิน กว่า ๑ ชวนวิถีไป ในกาลนั้น จุติจิตเกิดขึ้นในที่สุดแห่งภวังค์แล้วก็ ดับไป หรือถ้ามีเหลือชั่ว ๑ ขณะจิต ในกาลนั้น จุติจิตเกิดขึ้นในที่สุด แห่งวิถีจิตแล้วก็ดับไป ฯ และจุติจิตนั้น มีกรรมที่เป็นอดีตเป็นต้น …
บทความนี้อธิบายถึงวิถีจิตของสัตว์ที่ประสบความตาย ซึ่งมีอำนาจแห่งกรรมและอนุสัยกิเลส โดยเน้นที่จุติจิตในที่สุดของภวังค์ พร้อมคำอธิบายเกี่ยวกับชีวิตและการเกิดในกามภพ ตามที่ท่านอาจารย์ได้กล่าวในคำสอน ข้อม
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
253
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
…เกิดขึ้นใน ลำดับแห่งจุติจิตนั้น ย่อมได้ความเป็นไปแห่งปฏิสนธิที่เป็นไปแล้วใน อารมณ์ ซึ่งมีอายุชั่ว ๕ ขณะจิต และย่อมได้ความเป็นไปแห่งภวังค์ ทั้ง ๔ และย่อมได้ความเป็นไปในอารมณ์ที่เป็นปัจจุบัน แห่งปฏิสนธิ ที่เป…
เนื้อหาในบทนี้กล่าวถึงอารมณ์ของปฏิสนธิและภวังค์ โดยมุ่งเน้นที่การอธิบายการเกิดขึ้นของอารมณ์ในมโนทวารและปัญจทวาร ซึ่งสัมพันธ์กับคตินิมิตและการเกิดจุติจิต ในการศึกษาควรอ้างอิงไปยังงานวิจัยหรือหนังสือเพิ
วิถีธรรมอันเปราะบาง ตอน ๑
305
วิถีธรรมอันเปราะบาง ตอน ๑
…ค - วิถีธรรมอันเปราะบาง ตอน ๑ หน้า ๓๐๔ นั่น ต้อนนั้นจิตจิตใจคง ทำอารมณ์ของวงค์ให้เป็นอารมณ์เกิดขึ้น ขณะจิต ๑ (คือวงค์ ๒ อาวะนะ ๑ ชนะ ๕ ทาริรามนะ ๒ ฐตุ ๑) เพียงนี้นับเป็นคำดี ลำดับนั้น ปฏิสัญญิติศัพท์เกีื่อน…
บทความนี้สำรวจแนวทางการทำความเข้าใจอารมณ์และจิตใจ โดยเฉพาะในบริบทของการเกิดและการเปลี่ยนแปลงของจิตภายในระยะเวลาสั้นๆ รวมถึงการเกี่ยวข้องของอารมณ์ที่เป็นเหตุของทุกข์และกรรมที่มีอิทธิพลต่อจิตใจของบุคคลใ
ชีวิตนิทริปัจจุบันและขณะจิต
78
ชีวิตนิทริปัจจุบันและขณะจิต
ประโยค(ค) - ปฐมสมันต์สภาขาเปล่า ๓ - หน้า 77 เป็นอยู่ ในขณะจิตที่เป็นปัจจุบัน ไม่ใช่เป็นอยู่แล้ว ไม่ใช่ก็เป็นอยู่อย่างนั่น เพราะฉะนั้น ชีวิตอ่อนเป็นอยู่ในขณะจิตใด…
เนื้อหาพูดถึงการมีอยู่ในปัจจุบันและพลังของขณะจิตในการสร้างสันติภาพและความพยายามในชีวิตอย่างเต็มที่ โดยจำแนกขณะปัจจุบันเป็น สามประการ ได้แก่ ขณะปัจจุ…