พระราชา : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 53 / 89

…เมือง ก็ย่อมจะแผ่อานุภาพให้ไพศาลออกไปได้ ข้อนี้จึงสาธกด้วยเรื่องในจักรวัติสูตร ในทีฆนิกาย ปาฏิกวรรค พระราชามหากษัตริย์แลพระเชฏฐโอรสของพระเจ้าทัฬหเมนีจักรพรรดิ ราช ทรงตั้งอยู่ในราโชวาทของพระชนกบรมกษัตริย์ ทรง…

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ได้เผยแพร่แนวทางการปกครองที่ถูกต้องและเป็นธรรมด้วยอุบายโกศล ทั้งยังสอนให้กษัตริย์ และประชาชนปฏิบัติตนตามหลักธรรมเพื่อให้เกิดความเจริญรุ่งเรืองและความสุข เป็นการเน้นถึงความสำคัญขอ

…กรกิริยาถึง 5 ปี ทรงแสวงสมเด็จพระปัญญาตรัสรู้ในวิธีต่าง ๆ ในที่สุดก็ได้ บรรลุในทางทำจิตให้บริสุทธิ์ พระราชามหากษัตริย์จะมีพระอิสริยศเดชานุภาพยิ่งใหญ่ เป็นพระ เจ้าจักรพรรดิราช ทรงปกครองปฐพีมณฑลมีประเทศราชอยู่…

…มเด็จพระชินสีห์ได้แสดงให้เห็นถึงความเพียรพยายามในการตรัสรู้และการชี้แนะที่ให้เกิดประโยชน์แก่ผู้อื่น พระราชามหากษัตริย์ผู้บำเพ็ญราชธรรมจึงต้องมีวิริยะเป็นของตน ความสำเร็จในชีวิตและการปกครองจะไม่เกิดขึ้นหากขาด…

…พระพุทธภาษิตแสดงข้อความนี้ว่า นตฺถิ ธัญญสม์ ธน์ ทรัพย์อันเสมอ ด้วยข้าวเปลือกย่อมไม่มี เพราะอย่างนี้ พระราชาจึงได้ทรงมุ่งบำรุงการทำนาเป็นราชภาระ เช่น พระเจ้ามหาวิชิตราช ได้พระราชทานพันธุ์ข้าวปลูกแก่พวกชาวนา แ…

…จ้าแผ่นดินในอดีต ซึ่งมีการพระราชทานพันธุ์ข้าวและสามารถฝึกชาวนาให้สามารถดูแลนาของตนได้เป็นอย่างดี โดยพระราชาทรงมุ่งมั่นที่จะส่งเสริมการทำเกษตรกรรมเพื่อความเจริญรุ่งเรืองของประเทศ จนทำให้เกิดความรักและศรัทธาใน…

…สงเคราะห์ประชาราษฎร์ประการหนึ่ง เรียกชื่อ ว่า สสสเมธ์ แม้คนทั้งหลายจะหวังราชสังคหะนี้ จนที่สุดถือเอาพระราชาให้เป็นผู้รับชอบรับผิดใน การทำนาของตน เมื่อฝนดีทำนาได้ผลงามก็มีความนิยมชมชื่นต่อพระเดชาภินิหาร เมื่อ…

การบำรุงกสิกรรมเป็นภารกิจสำคัญของพระราชาที่แสดงถึงพระราชอำนาจและความรับผิดชอบต่อประชาราษฎร์ ซึ่งท่านได้ทรงทำกิจกรรมต่างๆ เช่น เทศกาลวัปปมงคล…

…ในฝ่ายอาณาจักร สัจจะจัดเป็นราชธรรมประการหนึ่งโดยชื่อว่าอาชีวะ คือความเป็นผู้ตรง ในทศพิศราชธรรมสำหรับพระราชาธิบดี ในเรื่องโบราณกล่าวถึงพระราชาบาง พระองค์พลั้งพระ พระราชทานพรแก่ผู้ใดผู้หนึ่งแล้วทรงรู้สึกภายหลั…

เนื้อหานี้กล่าวถึงความสำคัญของสัจจะในบริบทของราชธรรมและการปกครองของพระราชาธิบดี โดยเน้นว่าพระราชาจะต้องรักษาสัจจะเพื่อความเชื่อมั่นของประชาชน และยังมีการอธิบายถึงผลกระทบของกา…

…งกษัตริย์, นีล อุปปล - นีลุปุป ดอก อุบลเขียว, " ในสมาสนี้ เอามหันตศัพท์ เป็นมหา อย่างนี้ " มหา ราชา พระราชาผู้ใหญ่, มหาธานี เมืองใหญ่, มหาวน์ ป่าใหญ่ " เป็นต้น. บางสมาสท่านก็ย่อบทวิเสสนะ เหลือไว้แต่อักษรตัวห…

บทนี้สำรวจแนวคิดเกี่ยวกับกัมมธารยสมาสในภาษาบาลี โดยชี้แจงการสร้างคำที่มีนามศัพท์สองบท ซึ่งสามารถประธานและวิเสสนะ มีกระบวนการย่อคำและการเปลี่ยนแปลงเพื่อสร้างความหมายที่หลากหลาย เช่น การใช้คำว่า 'มห' เพ

…อย่างนี้ 'ทินโน สุงโก ยสฺส โส ทินสุงโก ราชา ส่วย [นาคเรหิ ด ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๒ อันชาวเมือง ท.] ถวายแล้ว แด่พระราชาใด พระราชา นั้น ชื่อว่า က ๖ ๔ มีส่วยอันชาวเมือง ท. ถวายแล้ว

เนื้อหานี้กล่าวถึงหลักการของบาลีไวยกรณ์ที่รวมถึงการใช้วจีวิภาค สมาส และตัทธิตในรูปแบบต่างๆ พร้อมกับตัวอย่างการใช้อย่างชัดเจน เพื่อความเข้าใจในการประยุกต์ใช้ในบริบทต่างๆ เช่น การบูชาพราหมณ์และการถือปฏิ

…ือญาณ ๔๗.นิททรถ ความไม่มีแห่งความกระวนกระวาย ๔๘.นิททรโถ ๔๕.เทวราชา มีความกระวนกระวายหามิได้ เทวดาผู้พระราชา ๔๖.เทวราชา พระราชาแห่งเทวดา. จบสมาสแต่เท่านี้

เนื้อหาเกี่ยวกับบาลีไวยกรณ์ในเรื่องเสียงและการวิเคราะห์ความหมายของคำต่างๆ โดยเฉพาะคำว่า สทฺทสญฺญา และ ญาณชาลิ รวมถึงการอธิบายเกี่ยวกับนิททรและเทวราชา ซึ่งเป็นคำสำคัญที่ใช้ในการสื่อสารถึงธรรมชาติและควา

… อยู่ ๓. เกนา - ย์ กูโป ปติฏฺฐาปิยเต ? สตูป นี้ อันใคร ให้ตั้ง จำเพาะอยู่ ? ๔. มหาราชา ติ การาเปติ, พระราชาผู้ใหญ่ให้ทำอยู่ ซึ่งสตูปนั้น ๕. กก มาตาปิตโร ปุตฺเต อนุสาเลยย ? มารดาและบิดา ท. จึง ตามสอน ซึ่งบุตร…

เอกสารสอนเกี่ยวกับบาลีไวยากรณ์ในเรื่อง วจีวิภาค ภาคที่ ๒ พร้อมตัวอย่างคำถามที่ใช้ในการศึกษา ซึ่งมีความสำคัญต่อการทำความเข้าใจการใช้ภาษาบาลีในบริบทที่หลากหลาย เช่น การประดิษฐ์คำถามและการอธิบายความหมาย

ประโยค๑ - อุภัยพากยปริวัตน์ ภาค ๑ - ๒ - หน้าที่ 6 -L- ๑๓๔. ฤษี ท. อยู่แล้ว ในสวน แห่งพระราชา ๑๓๕. ดอกบัว เขียว เกิดแล้ว ในน้ำ ๑๓๖. กิ่งไม้ แห้ง ตกแล้ว จากตนไม้ ๑๓๓. พระราชา ออกแล้ว จากเมือง ด้…

…ดงถึงเหตุการณ์ต่างๆ ที่เกิดขึ้นในราชสำนักและธรรมชาติ เช่น การเกิดขึ้นของดอกบัวในน้ำ การออกเดินทางของพระราชาและขุนนาง การหายไปของจีวรและการตายของลูกหญิงเศรษฐี ในบทนี้เป็นการสะท้อนถึงชีวิตและความสัมพันธ์ของตัว…

…ได้ ซึ่งสมบัติ ของเขา. ๓๑๔. ศิษย์ ท., เมื่ออาจารย์ ของตน มาแล้ว, ลุกขึ้น จากที่นั่ง ด้วยเคารพ. ๓๑๕. พระราชา, ครั้นเมื่อเดือน ล่วงแล้ว, ประทาน ซึ่งทรัพย์ แก่บริวาร ท., ของพระองค์ ๓๑๖. ติตถิยะ ท., เมื่อพระพุทธ…

เนื้อหานี้เน้นการแปลประโยคจากภาษาไทยไปเป็นมคธ โดยมีตัวอย่างประโยคหลายประโยคที่เกี่ยวข้องกับธรรมชาติ ชีวิต และหลักธรรมต่างๆ เช่น การเกิด การตาย และความเคารพ นอกจากนี้ยังนำเสนอการใช้คำที่ถูกต้องในบริบทต

…พระสัมมา- สัมโพธิญาณ, มีธรรมจักรอันให้เป็นไปแล้ว เสด็จมาแล้ว โดยลำดับ ประทับอยู่แล้ว ในกรุงราชคฤห์, พระราชา สุทโธทนะ ทรงทราบแล้ว ซึ่งข่าวนั้น ทรงส่งไปแล้ว ซึ่ง ท่าน เพื่ออันนำมา ซึ่งพระศาสดา สู่กรุงกบิลพัสดุ…

…งกับพระศาสดาตั้งแต่เด็ก จนถึงการเป็นสาวกผู้สำเร็จพระอรหัตในสำนักของพระศาสดา ท่านได้รับการสนับสนุนจากพระราชาสุทโธทนะให้ไปนำพระศาสดากลับสู่กรุงกบิลพัสดุ์ และได้ฟังธรรมจากพระองค์.

ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้าที่ 21 ศีล จักมีแต่ที่ไหน พระราชาทรงประดับแล้ว ด้วยมุกดาและมณี ก็ยังงามไม่เหมือนนักพรต ผู้ประดับด้วยเครื่องประดับคือศีลแล้วงาม ศีล ย่…

เนื้อหาเกี่ยวกับศีลแสดงให้เห็นถึงความสำคัญของศีลในพุทธศาสนา โดยชี้ให้เห็นว่าศีลสามารถเสริมสร้างความงามภายใน และช่วยขจัดภัยต่างๆ ศีลมีหลายประเภท ได้แก่ จาริตศีล วาริตศีล อภิสาจารึกศีล รวมถึงลักษณะของแต

…ง" ดังนี้ชื่อว่า อลปนา (ทัก) อีกนัยหนึ่ง การที่ภิกษุเสนอตนเข้าไป พูดแบบชักเข้าหาตนว่า "อาตมาชื่อดิส พระราชาทรงเลื่อมใสในอาตมา ราชมหาอำมาตย์โน้น ๆ ก็เลื่อมใส ในอาตมา" อย่างนี้ก็ชื่อว่า อาลนปา (เสนอตัว) การที่…

ในบทนี้ได้กล่าวถึงการพูดของภิกษุเมื่อพบผู้คนในวิหาร โดยมีการแบ่งประเภทของการพูดออกเป็นหลายแบบ เช่น อลปนา, อาลนปา, สกุลปนา เป็นต้น ซึ่งการพูดเหล่านี้มีจุดประสงค์ที่แตกต่างกัน เช่น การชักชวนหรือการทำให้

…้นนั้น พระเถระก็ไม่เคยแหงนดูเบื้องบนเลย ต่อได้เห็นเกสรร่วงลงมาที่พื้นดิน ตามฤดูปี จึงรู้ว่ามันมีดอก พระราชาได้ทรงสดับคุณสมบัติของพระเถระ มีพระประสงค์จะนมัสการ ทรงส่ง (ราชบุรุษไปนิมนต์) ถึง ๓ ครั้ง เมื่อพระเถ…

…คยสังเกตไม้กากะทิงที่อยู่ใกล้ประตูถ้ำ จนกระทั่งได้เห็นเกสรดอกไม้หล่นลงมา ท่านจึงรู้ว่ามันมีดอก เมื่อพระราชาทรงทราบถึงคุณสมบัติของพระเถระ มีพระประสงค์นมัสการจึงส่งราชบุรุษไปนิมนต์ถึง 3 ครั้ง และเมื่อไม่สำเร็จ…

…รับศีล" ดังนี้ ทรงถือบาตรของพระเถระเสด็จตามส่งหน่อยหนึ่ง พร้อมด้วยพระเทวี ทรงนมัสการแล้วก็เสด็จกลับ พระราชาหรือพระ เทวีจะนมัสการก็ตาม พระเถระก็กล่าวถวายพระพร (อยู่คำเดียว) ว่า "สุขี โหตุ มหาราชา ขอพระมหาราชเ…

ในบทนี้พระราชาและพระเทวีทรงนมัสการพระเถระซึ่งกล่าวถวายพระพรเพียงคำเดียว พระเถระอธิบายว่าไม่ได้จำกัดการถวายพรเฉพาะพ…

…างนิ่งอยู่ ๔. วิจฉัททกอสุภกรรมฐาน วิจฉัททกอสุภ ย่อมมีอยู่ในสนามรบบ้าง ในดงโจรบ้าง ใน ป่าช้าเป็นที่ๆ พระราชาทั้งหลาย (สั่ง) ให้ (ประหาร โดยวิธี ) ตัด (ร่าง) พวกโจร ( เป็นท่อนๆ) บ้าง หรือว่าในป่าตรงที่มีคนถูกส…

เนื้อหานี้กล่าวถึงการเรียนรู้เกี่ยวกับอสุภนิมิตชนิดต่างๆ ที่ระบุไว้ในวิสุทธิมรรค โดยอธิบายถึงลักษณะและการปฏิบัติของอสุภนิมิต เช่น วิปุพพกอสุภและวิจฉัททกอสุภ พร้อมทั้งการใช้หัวข้อเหล่านี้ในกรรมฐาน เพื่

…คงาน )ดังนี้เป็นต้น ชื่อว่า อาวัตถิกนาม ชื่อเช่นว่า ทณฑี ( คนถือไม้เท้า = คนแก่) จตฺตี (ผู้มีฉัตร = พระราชา ) สิขี ( สัตว์มีหงอน = นกยูง ) กรี ( สัตว์มีงวง = ช้าง ) ดังนี้ เป็นต้น ชื่อว่าลิงคิกนาม ชื่อเช่นว่…

ในเนื้อหานี้กล่าวถึงประเภทของชื่อที่ใช้ในพุทธศาสนา ได้แก่ อาวัตถิกนาม คือลักษณะของการตั้งชื่อที่เกี่ยวข้องกับสิ่งที่มีอยู่จริง, ลิงคิกนาม ที่แสดงถึงลักษณะหรือความสามารถเฉพาะ และ เนมิตติกนาม ซึ่งมักถูก

…ไป เป็นนามเจาะจง เฉพาะอย่างหนึ่ง ๆ เหมือนคำว่า ทยุยเทโส ประเทศไทย เอราวโณ ช้างชื่อเอราวัณ พิมพิสาโร พระราชานามว่าพิมพิสารเป็นต้น เรียก อสาธารณนาม แปลว่านามที่ไม่ทั่วไป หรือเป็นชื่อที่เฉพาะไม่ทั่วไป หากจะมีคำ…

บทนี้กล่าวถึงการอธิบายบาลีไวยากรณ์ โดยเฉพาะในส่วนของนามและอัพยยศัพท์ โดยมีการแยกประเภทนามออกเป็นสองประเภทหลัก คือ สาธารณนามที่เป็นชื่อทั่วไป เช่น มนุษย์ และอสาธารณนามที่เป็นชื่อเฉพาะ เช่น ประเทศไทย กา

…้วคง สุ ไว้ มหาราชาโน (เหมือน ป. พหุ.) ศัพท์เหล่านี้แจกเหมือนมหาราช อา. มหาราช ลบ สิ เสีย ๑. อนุราช พระราชาน้อย ๕. เทวราช เทวดาผู้พระราชา ๒. อภิราช พระราชายิ่ง ๖. นาคราช นาคผู้พระราชา ๓. อุปราช อุปราช เนื้อผ…

…ิธีการเปลี่ยนแปลงระหว่างเอกและพหุ حسب способов. เราสามารถเห็นถึงความหลากหลายของศัพท์ที่เกี่ยวข้องกับพระราชาและการส่งผ่านความหมายในแต่ละบริบท รวมถึงความสำคัญในการใช้ราชาศัพท์ในภาษาบาลี สามารถเรียนรู้เพิ่มเติม…