ข้อความต้นฉบับในหน้า
สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวรเถร)
๓๑๖
วุฏฐิ ภูตา อุปชีวนติ
เย ปาณา ปฐวิสสิตา ។
สัตว์ผู้อาศัยแผ่นดิน ย่อมฟังฝนเป็นอยู่ ธัญญาหารย่อมเป็นทรัพย์อันสำคัญของประเทศไม่มี
อย่างอื่นวิเศษไปกว่า มีพระพุทธภาษิตแสดงข้อความนี้ว่า นตฺถิ ธัญญสม์ ธน์ ทรัพย์อันเสมอ
ด้วยข้าวเปลือกย่อมไม่มี เพราะอย่างนี้ พระราชาจึงได้ทรงมุ่งบำรุงการทำนาเป็นราชภาระ เช่น
พระเจ้ามหาวิชิตราช ได้พระราชทานพันธุ์ข้าวปลูกแก่พวกชาวนา แลพวกกษัตริย์ศากยะแลโกลิ
ยะ ขวนขวายในการไขน้ำเข้านาในอาณาเขตของตน ในคราวน้ำน้อยจนเกือบจะวิวาทขึ้น เพราะ
แย่งน้ำกัน. วิธีบำรุงการทำนาเป็นรัฐภิบาลโนบายประการหนึ่ง เป็นกิจอันจะพึงปรารถนา
จำเดิมแต่โบราณกาลมาจนบัดนี้
รอบปีบริบูรณ์เพิ่มพูนเป็น
พระราชทานอาหารบิณฑบาตไทยธรรมแด่
อนึ่ง ปีนี้มาประจวบสุรทินบรมราชสมภพบรรจบครบ
อภิลักขิตมหามงคลสมัย ทรงบำเพ็ญพระราชกุศลส่วนทานมัยอันวิเศษพระราชทานเลี้ยงพระบรม
วงศานุวงศ์แลข้าราชการที่เป็น สหชาตและอุปชาต
พระภิกษุสงฆ์ผู้สหชาตและอุปชาต พระราชทานเสมาแก่ทารกทาริกาที่เป็นนักเรียนแลลูกเสือ
รวม ๔, ๐๘๘ คน ใน พระนครแลจังหวัดธนบุรี เป็นพระราชราชกุศลส่วนราชสังคหวัตถุ
เรียกว่า สมมาปาส ผูกคล้องน้ำใจคนให้นิยมยินดีนักเรียนได้รับพระราชทานไปคนเดียวในสกุล
หนึ่ง
แต่สามารถผูกคล้องน้ำใจคนในสกุลนั้นตลอดถึงบรรพบุรุษ
บรรพสตรี
ให้มีความ
จงรักภักดี เคารพนับถือ ซื่อสัตย์สุจริตด้วยได้เห็นพระเมตตาพระกรุณารู้สึกจับใจ ในสมเด็จบรม
บพิตรพระราชสมภารเจ้าซึ่งทรงทำตามเงื่อนเค้าสมเด็จพระบรมนาถพระบาทสมเด็จพระปรมิทรม
หาจุฬาลงกรณ์ พระจุลจอมเกล้าเจ้าสยาม ปิยมหาราช ซึ่งเป็นพระราชกุศโลบายอย่างดี ที่ดัก
คล้องน้ำใจปวงประชา พระราชจรรยาสาธุปฏิบัตินี้ เป็นไปเพื่อทำนุบำรุงอิสรภาพ แลสัมบูรณ
ภาพแห่งรัฐมณฑล ซึ่งเป็นผลเกิดแต่ถาวรภาพ ได้ปัจจัยเป็นประโยชน์สมบัติ จักสำเร็จสิริสวัสดิ์
มงคลอื่นล้ำเลิศแด่พระองค์แลทวยราษราษฎร์ ตามครางโอกาสนั้น ๆ ซึ่งจักอำนวยเหตุนำให้
เกิดผลเป็นรัฏฐาภิปาลโนบาล โดยบรรยายดังรับพระราชทานถวายวิสัชนามา ด้วยประการฉะนี้