โสมนัส : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 3 / 4

ประโยค - อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา นาม อตฺถโยชนา (ปฐโม ภาโค) - หน้าที่ 252 อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา หน้า 252 เอกุปปาทาทิภาว์ คตนฺติ อุเปกขาสหคตนฺติ อิท วิคคห์ สนุธาย วุตตนยเมวาติ วุตต์ ฯ วุตฺโต นโย ยสฺ

…วามเข้าใจการเกิดขึ้นและการดับไปของสภาวะจิตต่าง ๆ ตามหลักอภิธรรม โดยเฉพาะการพิจารณาสภาวะที่เรียกว่า 'โสมนัส' ที่แสดงถึงการมีความสุข ตั้งอยู่ในแนวคิดของการเป็นและการไม่เป็น รวมถึงการอ้างอิงถึงการนำเสนอทางธรรม…

ประโยค - อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา นาม อตฺถ โยชนา (ปฐโม ภาโค) - หน้าที่ 367 ปฐมปริจเฉทตฺถโยชนา หน้า 367 สมฺปชฺชนํ สมฺปนฺนภาโว สมฺปตฺติ เทยยธมฺมปฏิคคาหกาที่น สมฺปตฺติ เทยย...สมฺปตฺติ ฯ อญฺญ์ วา โสมน

เนื้อหาในเรื่องอภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา นี้ได้กล่าวถึงธรรมะและอธิบายแนวคิดต่าง ๆ เช่น โสมนัส ผลวิบาก และการตั้งอยู่ในธรรมเพื่อให้บรรลุถึงความเข้าใจในสัจธรรม วิธีการธำรงอยู่ในธรรมชาติและการใช้ช…

ประโยค - อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา นาม อตฺถโยชนา (ทุติโย ภาโค) - หน้าที่ 325 จตุตถปริจเฉทตฺถโยชนา หน้า 325 โสมนสฺสสหคตาวาติ ฐปน ฯ จตุนน์ สมโห จตุกฺก ๆ สมเห กณ์ ทวิตต์ ฯ ปฐมาทีน ฌานาน จตุกก ฌานจตุกฺ

การศึกษาอภิธมฺมโดยเน้นการอธิบายที่มีการแบ่งประเภทต่าง ๆ เช่น โสมนัส, ผลของฌาน, การยกตัวอย่างการปฏิบัติในสภาพต่าง ๆ รวมทั้งการวิเคราะห์ความรู้สึกภายในและการแยกประเภทของ…

ประโยค - อภิธมฺมตฺถสงฺคหปาลียา สห อภิธรรมมาตุวิภาวินีนาม อภิธมฺมตฺถสงฺคหฎีกา - หน้าที่ 1 นมตฺถุ รตนตฺตยสฺส อภิธมฺมตฺถสงฺคหปาลิ ปกรณารมภคาถา สมมาสัมพุทธมตุล สสทฺธมฺมคณุตตม อภิวาทิย ภาสิสฺสํ อภิธมฺมตฺถส

…ากหลาย เช่น ความแตกต่างระหว่างกามาวจรกับโลกุตตรญเจติ และการพิจารณาถึงอะไรมากมายในส่วนของอารมณ์ เช่น โสมนัสและสุรายึดแน่น . การทำความเข้าใจในบริบทต่างๆ นี้ส่งผลให้ผู้อ่านสามารถเข้าถึงแก่นแท้ของอาทิตย์สัมมาสั…

ประโยค - อภิธมฺมตฺถสงฺคหปาลียา สห อภิธรรมมาตวิภาวินีนาม อภิธมฺมตฺถสงฺคหฎีกา - หน้าที่ 13 อภิธมฺมตฺถสงฺคหปาล หน้าที่ 14 ตติโย ปริจฺเฉ โท สมฺปยุตฺตา ยถาโยคี เตปญฺญาส สภาวโต จิตตเจตสิกา ธมฺมา เตสนทานิ ยก

…ฉพาะการวิเคราะห์เวทนาที่มีทั้งสุขและทุกข์ พร้อมกับการแบ่งประเภทจิตที่เกี่ยวข้องกับอารมณ์ต่าง ๆ เช่น โสมนัสและโทมนัส นอกจากนี้ยังมีการกล่าวถึงการเชื่อมโยงระหว่างจิตกับการกระทำและผลที่ได้รับตามหลักกรรมในพระพุ…

ประโยค - อภิธมฺมตฺถสงฺคหปาลียา สห อภิธรรมมภาวิภาวินีนาม อภิธมฺมตฺถสงฺคหฎีกา - หน้าที่ 40 สตฺตมปริจฺเฉโท หน้าที่ 41 ฉเฬวานุสยา โหนฺติ นว สัญโญชนา มตา เกลสาทเสติ วุตโตย์ นวธา ปาปสงฺคโห มิสสกสงคเห น เหตุ

…มมั่นคงทางจิตใจ โดยอ้างอิงจากการศึกษาภาวะต่าง ๆ อาทิเช่น สติและวิจารณญาณในระดับต่าง ๆ ของจิตใจ เช่น โสมนัส สตรีมุติ จิตตาธิปติ การสังเกตอารมณ์ต่าง ๆ ที่ส่งผลต่อการกระทำและการใช้ชีวิตอย่างมีความหมาย.

ประโยค - อภิธมฺมตฺถสงฺคหปาลียา สห อภิธรรมมภาวิภาวินีนาม อภิธมฺมตฺถสังคหฎีกา - หน้าที่ 223 อภิธมฺมตฺถวิภาวินี หน้าที่ 224 วัตถุโต ธมฺมวเสน เหตุธมฺมา 2 ฌาน คานิ ปญฺจ โสมนสฺส- โทมนสฺสุเปกฺขานํ เวทนาวเสน

…บอภิธรรมและการวิจัยทางจิตวิทยา เช่น การใช้แนวคิดอภิธรรมในการเข้าใจอารมณ์และความรู้สึกต่างๆ อาทิเช่น โสมนัส โทมนัส และการแบ่งแยกความรู้สึกออกเป็นประเภทต่างๆ เพื่อการปฏิบัติตนในทางที่ถูกต้อง สามารถนำไปสู่การพ…

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 28 เพราะสัมปยุตธรรมมีโสมนัสเป็นต้นนั่นแล เป็นธรรมไม่ทั่วไป จริงอยู่ แม้เจริตกธรรมบางเหล่ามีผัสสะเป็นต้น ทั่วไปแก่จิตทุกดวง บางเ…

บทความนี้กล่าวถึงสัมปยุตธรรมที่มีโสมนัสเป็นต้น ซึ่งมีผลต่อจิตและอารมณ์ของสัตว์ ในการวิเคราะห์โสมนัสและอุเบกขาที่เกิดขึ้นในจิต โดยการตรวจสอบ…

… ท่านอาจารย์จึงได้กล่าว คำว่า วิสฺ วิสุ ดังนี้ ฯ อัปปมัญญาที่ถึงอัปปนา ย่อมไม่มีความเป็นไปอันปราศจากโสมนัส ในกาลบางคราวเลย เพราะฉะนั้น ท่านอาจารย์จึงกล่าวว่า ปญฺจมชฺฌา นวชฺชิมหคฺคตติตฺเตสุ ฯ จิตที่ชื่อว่ามห…

ในบทนี้กล่าวถึงหลักการของอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยเน้นการศึกษาเกี่ยวกับจิตและอารมณ์ที่เกี่ยวข้องกับการเกิดขึ้นของอารมณ์ของตน. กล่าวถึงการวิจารณ์การเกิดและการไม่เกิดของอารมณ์ที่ม

… ฉะนี้แล ฯ [สังคหคาถา] เวทนาสังคหะนั้น เวทนามี ๓ คือ สุข ทุกข์ และอุเบกขา โดยประเภทมี ๕ คือ (เพิ่ม) โสมนัสโทมนัส ฯ ในเวทนาเหล่านี้ สุขและทุกข์ตั้งอยู่ในจิตดวงเดียว โทมนัสตั้ง อยู่ในจิต ๒ โสมนัสตั้งอยู่ในจิต…

เนื้อหาในบทนี้กล่าวถึงการศึกษาจิตและเวทนาในอภิธัมมัตถสังคหะ โดยแยกประเภทของจิตได้เป็น 6 แบบ และเวทนาที่มีอยู่ 3 แบบ คือ สุข ทุกข์ และอุเบกขา ซึ่งมีการระบุจำนวนจิตที่สอดคล้องกับประเภทต่างๆ ของเวทนา และ

…ฯ มหัคคตวิบากจิต ๔ ชื่อว่ามีกิจ ๓ อย่าง ด้วยอำนาจแห่งปฏิสนธิ ภวังค์ และจุติฯ สันตีรณจิตที่สหรคตด้วย โสมนัสมีกิจ ๒ ด้วยอำนาจแห่งสันตีรณกิจและทาลัมพนกิจ ฯ โวฏ ฐพพนจิตมีกิจ ๒ เหมือนกัน ด้วยอำนาจแห่งโวฏฐัพพนกิจ…

บทบาทและลักษณะของจิตในอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา แสดงให้เห็นถึงความแตกต่างของประเภทจิตและกิจที่เกี่ยวข้อง เช่น มหาวิบากและสันติรณจิต ซึ่งมีบทบาทแตกต่างกันในกระบวนการทางจิตวิญญาณ พระผ

…งดังพรรณนา มานี้ พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงแสดงไว้ในอินทรีย์เทศนา โดย ๕ อย่าง คือ สุขินทรีย์ ทุกขินทรีย์ โสมนัสสินทรีย์ โทมนัสสินทรีย์ อุเบกขินทรีย์ ๑. นัย. สฬา. ๑๘/๒๖๘, ๒. สํ. สฬา. ๑๘/๒๕๕.

บทความนี้วิเคราะห์การสงเคราะห์เวทนาภายใต้แนวคิดของอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยการจำแนกเวทนาออกเป็น 3 ประเภทคือ สุข ทุกข์ และอุเบกขา นำเสนอคำสอนของพระผู้มีพระภาคเกี่ยวกับธรรมชาติของเวทนา และการเข้าถึงความเข

…ะความต่างแห่งความสำราญและความไม่สำราญที่เป็นไปทาง กาย และเป็นไปทางจิต จึงทรงแสดงเวทนาว่า สุขินทรีย์ โสมนัสสิน ทรีย์ ทุกขินทรีย์ โทมนัสสินทรีย์ ฯ แต่อุเบกขาทรงแสดงไว้อย่างเดียว เท่านั้นว่า อุเบกขินทรีย์ เพรา…

บทความนี้กล่าวถึงการจำแนกเวทนาตามหลักอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยพระผู้มีพระภาคเจ้าได้ทรงแสดงความแตกต่างระหว่างสุขและทุกข์ ซึ่งแต่ละประเภทมีลักษณะเฉพาะด้วยการเสวนโผฏฐัพพารมณ์ที่น่าปรารถนาและไม่น่าปรารถนา ส

…าะมีอย่างละ ๑๑ โดยต่างแห่งโลกิยะ และโลกุตตระ ฯ บทว่า เสสานิ คือที่เหลือจากจิตที่สหรคตด้วย สุข ทุกข์ โสมนัส และโทมนัส จากอกุศล 5 จากอเหตุกจิต ๑๔ จาก กามาวจร โสภณ ๑๒ เป็นไปในปัญจมฌาน ๒๓ ทั้งหมด จึงรวมจิตที่ ส…

เนื้อหานี้เน้นการวิเคราะห์อุเบกขาเป็นกลางซึ่งเกี่ยวข้องกับมหัคคตจิตและโลกุตตรจิต มาจากการสังเคราะห์โลภะและเหตุอันมีส่วนเกี่ยวโยง สิ่งเหล่านี้ถูกพิจารณาว่าเป็นรากเหง้าของการดำรงอยู่ของธรรม โดยใช้หลักกา

…ัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 146 แต่ในอติอิฏฐารมณ์ สันตีรณะและตทาลัมพนะสหรคตด้วยโสมนัสอย่าง เดียว ฯ แม้ในบรรดาตทาลัมพนะเหล่านั้น ตทาลัมพนะที่สหรคตด้วย โสมนัสเท่านั้นมีในที่สุแห่งกิริยาชว…

…นหน้าที่ 146 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี กล่าวถึงความสัมพันธ์ระหว่างตทาลัมพนะและสันตีรณะที่มีการสหรคตด้วยโสมนัส โดยเน้นว่าตทาลัมพนะที่มีโสมนัสจะเกิดขึ้นในกิริยาชวนะที่แตกต่างกัน ในขณะที่การเกิดตทาลัมพนะที่สหรคตด…

…าสไม่มีแก่พระขีณาสพทั้งหลาย เพราะฉะนั้น ท่านอาจารย์ จึงกล่าวคำว่า ในที่สุดแห่งกิริยาชวนะที่สหรคตด้วยโสมนัส ดังนี้เป็น ต้น ๆ แต่อาจารย์บางพวกกล่าวว่า ในคัมภีร์ปัฏฐาน พระผู้มีพระภาค ตรัสตทาลัมพนะไว้ในลำดับแห่…

…ฎีกาเกี่ยวกับจิตวิปัลลาสและตทาลัมพนะ ซึ่งไม่มีแก่พระขีณาสพ ท่านอาจารย์ได้อธิบายถึงความแตกต่างระหว่างโสมนัสและโทมนัส และเหตุผลที่พระผู้มีพระภาคไม่ตรัสเกี่ยวกับตทาลัมพนะในลำดับแห่งกิริยาชวนะ นอกจากนี้ยังมีการ…

… ธรรมที่ประกอบด้วยสุขเวทนา เป็นปัจจัยโดยอนันตรปัจจัย แก่ธรรมที่ประกอบด้วยสุขเวทนา ดังนี้ ฯ ก็ถ้าว่า โสมนัสจะพึงบังเกิด ขึ้นในลำดับแห่งโทมนัสหรือโทมนัสจะพึงเกิดขึ้นในลำดับแห่งโสมนัส ไซร้ จะต้องเพิ่มขึ้น ๒ วา…

…ทมีความซับซ้อนในจำนวนวาระที่เรียกว่า 'เวทนา ๒ วาระ' และ 'เวทนา ๓ วาระ' นอกจากนี้ยังมีการอธิบายว่าถ้าโสมนัสเกิดขึ้นในลำดับของโทมนัส ก็ต้องเพิ่มขึ้นสองวาระด้วยอำนาจของธรรมที่เกี่ยวข้องกัน จึงทำให้เห็นคุณค่าขอ…

…สม่ำเสมอ ฯ ก็โวฏฐัพพนจิต กามาวจรชวนจิต และอภิญญาจิต ย่อมยังแม้วิญญัติให้ เกิดขึ้น ฯ ก็ในจิตเหล่านี้ โสมนัสสชวนจิต ๑๓ ย่อมยังแม้แสนจิตให้ เกิด ฯ เตโชธาตุที่ทราบกันดีว่าฤดูหนาว และฤดูร้อน (อากาศหนาว และร้อน) …

เนื้อหาเกี่ยวกับการจำแนกรูปในอภิธัมมัตถสังคหะ ซึ่งมีการแบ่งรูปออกเป็น ๒ อย่างตามสมควรทั้งภายในและภายนอก โดยการพิจารณาจากเหตุที่สำคัญ ๔ ประการคือ กรรม จิต ฤดู และอาหาร ซึ่งส่งผลต่อการเกิดรูปอย่างต่อเนื

… แม้โดยคำอันไม่แปลกกันว่า โวฏฐวนจิตและ ชวนจิต ที่เป็นไปในมโนทวารเท่านั้น ให้เกิดวิญญัติได้ฉันใด และ โสมนัสชวนะเฉพาะที่ถึงมโนทวารให้เกิดความร่าเริงได้ฉันนั้น เพราะ ชวนะทั้งหลายที่เป็นไปทางทวาร ๕ หย่อนกำลังโด…

บทความนี้นำเสนอการศึกษาเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างอิริยาบถและวิญญัติในอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยอธิบายถึงความหมายและการทำงานร่วมกันของอิริยาบถและวิญญัติ รวมถึงการเคลื่อนไหวของร่

…ิดขึ้น" นี้ ท่านอาจารย์จึงทำการถือเอา อิริยาบถและวิญญัติต่างหากจากรูป ฯ งหลายทรง คำว่า เตรส ความว่า โสมนัสชวนจิต ๑๓ คือ จากกุศล ๔ จากอกุศล ๔ จากกิริยา ๕ ฯ ปุถุชนย่อมหัวเราะด้วยกุศลจิตและ อกุศลจิต ๔ ฯ พระเสข…

บทความนี้นำเสนอการวิเคราะห์คำว่า 'จิตที่ช่วยค้ำจุนอิริยาบถ' ในบริบทของอภิธัมมัตถ และอธิบายถึงความสำคัญของจิตที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพจิตในพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะในเรื่องการหัวเราะและความสุขของบุคคลในระดับต