เทศกาลลอยกระทงและความหมาย : หน้า 70/112

๖๘ ข้อคิดรอบตัว เรื่อง : พระมหาสมชาย ฐานวุฑโฒ (M.D., Ph.D.) จากรายการข้อคิดรอบตัว ออกอากาศทางช่อง DMC ochrym เทศกาลลอยกระทง เทศกาลลอยกระทงมีที่มาที่ไปอย่างไร? ประเพณีลอยกระทงเป็นประเพณีที่มี มานานแล้ว บ้างก็ว่ามีมาตั้งแต่สมัยสุโขทัย บ้างบอกว่ามีมาตั้งแต่ก่อนสุโขทัย และยังมีทฤษฎี ๆ อีกหลายทฤษฎี แต่ความจริงแล้วตั้งแต่ เริ่มมีประวัติศาสตร์ชาติไทยขึ้นมา ก็มีประเพณี อื่น ลอยกระทงอยู่แล้ว ส่วนวัตถุประสงค์และความเป็นมาของการ ลอยกระทงมีดังนี้ ประการแรก เป็นการบูชาพระสัมมา สัมพุทธเจ้า คือ บูชารอยพระบาทพระสัมมา จุฬามณีที่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ บางท้องที่บูชาพระเขี้ย พระเขี้ยวแก้วของพระสัมมา สัมพุทธเจ้าในเจดีย์จุฬามณีที่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ อย่างเช่นเทศกาลยี่เป็งทางเชียงใหม่ จะมีทั้ง ลอยกระทงและลอยโคม แต่ก่อนทั้ง ๒ อย่างนี้ คู่ขนานกัน แต่ตอนนี้รู้สึกว่าลอยโคมจะมาแรงกว่า ลอยกระทงในแม่น้ำ การลอยโคมปล่อยขึ้นฟ้านี่เองที่เป็นการจุด ประทีปบูชาพระเขี้ยวแก้วของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ในเจดีย์จุฬามณีที่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ พระเขี้ยวแก้วของพระสัมมาสัมพุทธเจ้ามี ทั้งหมด ๔ องค์ องค์หนึ่งบรรจุอยู่ในจุฬามณี สัมพุทธเจ้าที่ริมฝั่งแม่น้ำนัมมทามหานที และบูชา เจดีย์ บนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ เมื่อถึงคราววันเพ็ญ พระเขี้ยวแก้วของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าในเจดีย์ พระอินทร์จะนำหมู่เทวดาไปบูชาพระเขี้ยวแก้ว ที่จุฬามณี เราเองไปไม่ถึงสวรรค์ ก็จุดโคมลอย ในบางท้องที่ลอยกระทงเพื่อบูชารอย แล้วส่งใจไปบูชาพระเขี้ยวแก้วที่จุฬามณีเจดีย์ พระบาทพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ที่ประทับรอยไว้ เมื่อครั้งไปแสดงธรรมในนาคพิภพ คือมีอยู่ช่วงหนึ่ง ร่วมกับพระอินทร์และพวกเทวดา ตอนนี้ โคมลอยยี่เป็งดังไปทั่วโลกแล้ว พญานาคอาราธนาพระสัมมาสัมพุทธเจ้าไปแสดง นักท่องเที่ยวทั้งโลกแห่มาดูยี่เป็งสันทรายที่ธุดงค์ ธรรมในนาคพิภพ หลังจากแสดงธรรมแล้ว ขณะ จะเสด็จกลับ พญานาคกราบอาราธนาให้พระองค์ ช่วยประทับรอยพระบาทไว้เป็นที่ระลึก ณ ริม ฝั่งแม่น้ำนัมมทามหานที พระสัมมาสัมพุทธเจ้า เลยประทับรอยพระบาทเอาไว้ เพราะฉะนั้น ถึง คราววันลอยกระทงก็ถือว่าเป็นการบูชารอยพระบาท พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ระลึกถึงโอกาสที่เสด็จไป แสดงธรรมในนาคพิภพ ล้านนา ซึ่งขึ้นชื่อลือชาจนฝรั่งมากันเป็นพัน เป็นหมื่นคน ถือเป็นเทศกาลใหญ่ที่ทั้งทางจังหวัด และการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทยต้องมาร่วมกันจัด มีคนไปร่วมงานเยอะมาก และไม่ใช่แค่นั้น เรายัง ไปจัดพิธีลอยโคมในวันวิสาขบูชาที่มองโกเลียด้วย จัดมาแค่ ๒-๓ ครั้งเท่านั้น ตอนนี้กลายเป็น เทศกาลประจำปีที่ใหญ่ที่สุดในประเทศมองโกเลีย ไปเลย มีคนเข้าร่วมงานมากมาย ที่อินเดียก็