จารึกเสาแปดเหลี่ยมชัยนาท : หน้า 3/24

จารึกเสาแปดเหลี่ยมชัยนาท: จารึกอรรถถถาธรรมที่เก่าที่สุดในประเทศไทย อุเทน วงศ์สถิตย์ บทคัดย่อ บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาคำอ่าน และการตีความที่มาของเนื้อความภาษาบาลีในจารึกเสาแปดเหลี่ยม จังหวัดชัยนาท ที่จารึกด้วยอักษรปาละ มีอายุฐานพุทธศตวรรษที่ 12 ซึ่งจัดว่าเป็นจารึกของอาณิสาราวดี ด้วยวิธีการศึกษาทางอักษรวิทยาโบราณและการสืบค้นเปรียบเทียบข้อควาในพระไตรปิฎกและอรรถกถา จากผลการอ่าน การตีความใหม่ และการเปรียบเทียบข้อควาในพุทธภาษาผลว่า ข้อความภาษาบาลีดังกล่าวเป็นคาถาในคัณฑรสัมโมทนีในที่ซึ่งเป็นอรรถกถอธิบมีภูมิวิภังคณะ ตอนได้ด้วยวรรณนาสุดต้นภาษานิยะ คัมภีร์สัมโมทนีในหนนี้แต่งขึ้นโดยพระพุทธโฆษาจารย์ ในราวปี พ.ศ. 956 ที่ศรีสิงคา จารึกเสาแปดเหลี่ยมชัยนาท หลักนี้จึงเป็นหลักฐานข้อความอรรถกถอธิบที่เก่าที่สุดในประเทศไทย และเป็นหลักฐานทางโบราณคดีที่แสดงถึงความสัมพันธ์ทางพุทธศาสนาแห่งวาระหว่างศรีสิงคาและทวารวดี คำสำคัญ : จารึกเสาแปดเหลี่ยมชัยนาท จารึกภาษาบาลี อรรถกถอธิบ สมัยทวารวดี