จารึกเสาแปดเหลี่ยมชัยนาทและพุทธศาสนาไทย-ศรีลังกา : หน้า 20/24

จารึกเสาแปดเหลี่ยมชัยนาทนี้เป็นหลักฐานทางโบราณคดีที่เด่นชัดถึงสายสัมพันธ์ทางพุทธศาสนานิกายเถรวาทที่ใช้ขษาบาถิ ระหว่างไทยกับศรีลังกาในช่วงระยะเวลาต่อพุทธศตวรรษที่ 18 เพราะมีประเด็นที่กึกเก๋งในวงวิชาการว่า ประเทศไทยรับพุทธศาสนาจากศรีลังกาตั้งแต่ อาณาจักรสุโขทัยในระว่างพุทธศตวรรษที่ 18 ดังมีข้อควมในจารึกพ่อขุนรามคำแหง แสดงวัดบนธรรมประเพณีแบบพุทธศาสนาวิ ราว แต่อย่างไรก็ตามในช่วงระยะเวลาก่อนหน้านั้นคืออาณาจักรวัตรที่มีอายุอยู่ตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 10-16 ได้รับพุทธศาสนาจากที่ใด? จากอินเดียโดยตรงหรือจากศรีลังกา? จารึกเสาแปดเหลี่ยมชัยนาทนี้เป็นหลักฐานล่าสุดที่ชี้ชัดว่า อาณาจักรวัตรได้รับพุทธศาสนาจากศรีลังกาและอีกประเด็นที่ต้องค้นคว้าต่อไปคือข้อควมในชั้นอรรถกถาอธิษฐานปฎิมากาบูรณ์ที่อาณาจักรวัตรที่เร็วมากคือในพุทธศตวรรษที่ 12 หลังจากที่พระพุทธมหาจารย์ได้แต่งขึ้นในราวปี พ.ศ. 956ในประเทศไทยศรีลังกาเพียงระยะเวลาสองศตวรรษเท่านั้น จะมีหลักฐานที่เป็นลายลักษณ์อักษรอื่นใดที่มีอายุเก่ากว่านี้จารึกหลักนี้อาจเป็นจารึกข้อความชั้นอรรถกถาที่เก่าที่สุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ก็ได้ จารึกหลักนี้ยังสะท้อนให้เห็นถึงอิทธิพลทางพุทธศาสนาของศรีลังกาในดินแดนที่เป็นประเทศไทย ซึ่งสอดคล้องกับหลักฐานทางจารึก