กุศล : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 21 / 35

…ไว้ว่า "เราผู้มีอันตราย อัน อานุภาพแห่งห้วงบุญนั้นขจัดแล้ว" ดังนี้ ฯ การประณามพระรัตนตรัย โดยอรรถคือกุศลเจตนา ที่ยังกิริยาคือการประณามให้สำเร็จ ฯ และ กุศลเจตนานั้นเป็นเหตุในเสวยวิบากในทิฏฐธรรม แก่บุคคลผู้…

…องผู้ที่ไหว้พระรัตน ตรายอย่างถูกต้อง พร้อมกล่าวถึงการป้องกันอันตราย ซึ่งเป็นผลมาจากการที่มีเจตนาเป็นกุศล ในการปฏิบัติตามหลักการที่พบในคัมภีร์ การเรียนรู้และปฏิบัติตนถือเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้เกิดความสำเร็…

…พียง อาการร่างเริงในอารมณ์ที่ไม่โอฬาร แห่งพระขีณาสพทั้งหลาย ฯ บทว่า สพฺพถาปิ ได้แก่ โดยความต่างแห่งอกุศลวิบาก กุศล- วิบาก และกิริยา ฯ แล้วฯ ศัพท์ว่า อฏฺฐารส เป็นการกำาหนดด้วยการคำนวณ ฯ บทว่า อเหตุกจิตตฺาน…

เนื้อหาบทนี้พูดถึงการวิเคราะห์ของจิตประเภทต่างๆ ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยกล่าวถึงกำหนดอารมณ์ตามที่ได้เห็น ได้ยิน และได้รู้ นอกจากนี้ยังมีการระบุถึงจิตที่สั่นน้ำหนักและผลของอารมณ์ต่างๆ ที่ส่งผลต่อจิตใต

…ีตะ จึงเป็นจิต ๑๕๑๒๐ ๆ ส่วนคำที่ ท่านอาจารย์พุทธทัตตเถระกล่าวไว้ว่า บัณฑิตพึงแสดงไขออกไปว่า กามาวจร กุศลจิตมี ๑๒๒๘๐ ดังนี้ นั้น บัณฑิตพึงเห็นว่า ท่านอาจารย์มิได้คำนึงถึงการคำนวณที่ลดไป (ที่หักออก) ด้วยอำน…

…โนกรรม พร้อมด้วยการทำความเข้าใจในการแสดงออกของกามาวจรจิตที่แตกต่างกัน นอกจากนี้ยังมีการอธิบายคำว่า 'กุศล' ว่ามีความหมายอย่างไรและทำไมจิตชนิดนี้จึงมีความสำคัญในการปฏิบัติธรรม

…ิมีศรัทธา เป็นต้น เพราะถาก คือถาง หรือเพราะกระทำบาปธรรมที่น่าเกลียด ให้เบาบางลง หรือเพราะทำให้จมลงฯ กุศลเหล่านั้นแหละ ชื่อว่า กามาวจร และชื่อว่าจิต เพราะอรรถตามที่กล่าวแล้ว เพราะฉะนั้น จึงเรียกว่า กามาวจร…

เนื้อหานี้กล่าวถึงการทำความเข้าใจลักษณะของกุศลจิตและกรรม โดยให้เห็นถึงความแตกต่างของวิบากตามแต่ละสาเหตุ รวมถึงอิทธิพลของความสามารถแห่งกรรมและความเ…

…วินีฎีกา - หน้าที่ 48 พึงทราบแม้ความที่กิริยาจิตเป็นจิตสหรคตด้วยโสมนัสตามสมควร โดย นัยที่กล่าวแล้วในกุศลจิตนั่นแล ฯ สเหตุกศัพท์ ในคำว่า สเหตุกกามา- วจรกุสลวิปากิริยาจิตฺตานิ นี้ เป็นวิเสสนะบ่งถึงวิบากและก…

ในเนื้อหานี้อธิบายถึงความสำคัญของกิริยาจิตในเรื่องของจิตสหรคตและกุศลจิต โดยอิงจากคำสอนในอภิธัมมัตถสังคหบาลี ซึ่งแบ่งแยกความแตกต่างของจิตและวิญญาณ การพูดถึงความแตกต่างระ…

…กิณณกะ มีกาล ทวาร และสันดาร เป็นต้น ก็มีเพียง ๕๔ เท่านั้น โดยความต่างแห่งธรรมที่หยั่งลงสู่ภายในแห่งอกุศลวิบาก และกิริยา คือ อกุศลวิบาก ๗ กุศลวิบากเหตุกะและอเหตุกะ ๑๖ รวมวิบากจิต ๒๓ อย่างนี้ อกุศลจิต ๑๒ กุ…

…ี้อธิบายถึงจิตในกามภพและประเภทต่างๆ ของจิต โดยแบ่งเป็นจำนวน ๕๔ รวมทั้งอธิบายถึงธรรมที่เกี่ยวข้องกับอกุศลวิบากและกุศลวิบาก เช่น อกุศลจิตและกุศลจิต พร้อมรายละเอียดของปฐมฌานกุศลจิตที่ประกอบด้วยธรรมเช่น วิตก,…

…้น ๆ สมจริงดังที่พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ในวิภังค์ว่า วิตก วิจาร ปีติ สุข จิตเตกัคคตา ชื่อว่า ฌานฯ กุศลจิตที่สัมปยุตด้วยปฐมฌาน ชื่อว่า ปฐมฌานกุศลจิต มีคำถามสอดเข้ามาว่า ก็เพราะเหตุไร เมื่อสัปยุตธรรมมีผัส…

ในหน้าที่ 52 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลีกล่าวถึงปฐมฌานซึ่งเป็นฌานเบื้องต้นที่เกิดจากการเพ่งอารมณ์และการเผาธรรมที่เป็นข้าศึก เช่น วิตก วิจาร ปีติ และสุข รวมถึงการตั้งจิตเป็นเอกัคคตา โดยองค์ฌานทั้ง 5 มีบทบาท

…ธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 57 เพราะอรรถว่า มีอากาศไม่มีที่สุดเป็นที่เกิดฯ กุศลจิตที่สัมปยุตด้วย อากาสานัญจาตนฌานนั้น ชื่อว่าอากาสานัญจายตนกุศลจิต ฯ [วิเคราะห์วิญญาณณัญจายตฌาน] วิ…

เนื้อหาเกี่ยวกับอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฏีกา ศึกษาอากาศที่ไม่มีที่สุดและความหมายของวิญญาณในระดับต่างๆ โดยเฉพาะวิญญาณอนันตะและอรูปวิญญาณที่ ๒ ซึ่งมีความเกี่ยวพันกับการปฏิบัติธรรมและการบ

…นาจสัญญา เป็นเพียงตัวอย่าง แม้เวทนาเป็นต้นในฌานนั้น ก็ ชื่อว่า เนวเวทนานาเวทนา เป็นต้นเหมือนกันแล ฯ กุศลจิตที่สัมปยุต ด้วยเนวสัญญาสัญญายตนะ ชื่อว่า เนวสัญญานาสัญญายตนกุศลจิต ฯ ก็ด้วย ปิ ศัพท์ ในบทว่า จตฺต…

…ปลีกย่อย มีการเข้าไปกำหนดฌานด้วยอำนาจสัญญา แม้ว่าในฌานนั้นจะมีความแตกต่างจากเวทนาหรืออารมณ์อื่นๆ และกุศลจิตที่เกี่ยวข้องกับเนวสัญญานาสัญญายตนกุศลจิตอาจปรากฏขึ้นได้

…บัณฑิตพึงทราบว่า โสภณะ ฉะนี้แล ฯ ด้วยถ่อยคำเพียงเท่านี้ [สังคหคาถา] ธรรม ๕๒ อย่าง คือ อัญญสมานา ๑๓ อกุศล ๑๔ และโสภณ ๒๕ (ท่านเรียกว่า เจตสิก) ฯ ต่อจากนี้ไป ข้าพเจ้าจะกล่าว สัมประโยคแห่งเจตสิกเหล่านั้น ที่ไ…

เนื้อหาเกี่ยวกับอภิธัมมัตถสังคหบาลีอธิบายถึงเจตสิกและการจัดหมวดหมู่ต่างๆ เช่น กายปาคุญญตา และจิตปาคุญญตา รวมถึงการประมวลผลเจตสิกที่มีผลต่อจิต บทวิเคราะห์ในเนื้อหาที่จะกล่าวถึงเจตสิก และการรวมกับปัญญิน

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา - หน้าที่ 73 [สังคหคาถา] อกุศลเจตสิก ๑๔ ประกอบลงได้ใน อกุศลจิต ๑๒ เท่านั้น โดยอาการ ๕ อย่าง คือ ในอกุศลจิตทั้งหมด ท่านกระทำไว้ ๔ เ…

ในหน้าที่ 73 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี อธิบายเกี่ยวกับอกุศลเจตสิก 14 ประกอบลงในอกุศลจิต 12 ผ่านอาการ 5 อย่าง รวมทั้งการกระทำของเจตสิกในโลภมูลและโทสมูล อีกทั้งย…

… เกิดในจิต ๑๖ ธรรม ๒ เกิดในจิต ๒๘, ปัญญาท่าน ประกาศไว้ในจิตทั้ง ๗๔ โสภณเจตสิกประกอบ เฉพาะในโสภณจิต (กุศลจิต) เท่านั้น โดย อาการ ๔ อย่าง ด้วยประการอย่างนี้, อิสสา มัจฉริยะ กุกกุจจะ วิรัติ และอัปปมัญญามีกรุ…

เนื้อหาเกี่ยวกับการเจาะลึกเจตสิกธรรมในอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา ชี้ให้เห็นถึงการเกิดของธรรมในจิตต่างๆ รวมถึงการแบ่งประเภทของจิตตามลักษณะและวิเคราะห์อย่างละเอียดเกี่ยวกับเจตสิกธรรมที

…จะพึงก้าวล่วงเป็น อารมณ์ ฉะนี้แล ฯ โลกกิยวิรัติ ไม่มีการสมภพในอัพยากตจิต เพราะ โลกิยวิรัติมีสภาพเป็นกุศลโดยส่วน เพราะฉะนั้น ท่านอาจารย์จึง ได้กล่าวว่า วิรติวชฺชิตา ฯ เพราะเหตุนั้น พระผู้มีพระภาคจึงตรัสว่า…

…และอารมณ์ในอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา การวิเคราะห์ถึงผลของวิรัติและความสัมพันธ์กับกุศลและอัปปมัญญา โดยเฉพาะเกี่ยวกับโลกิยวิรัติและโลกุตตรวิรัติ การอภิปรายถึงความแตกต่างของผลระหว่างกุศลแล…

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 122 โมมหจิตนั้น จึงชื่อว่ากุศลโดยสภาพ เมื่อเป็นเช่นนั้น แม้เหตุที่เหลือ ก็ต้องมีชื่อว่าอกุศลเป็นต้น โดยสภาพ เพราะเหตุนั้น แม้สัมปย…

บทความนี้นำเสนอการสำรวจแนวคิดทางอภิธรรมเกี่ยวกับความแตกต่างระหว่างกุศลและอกุศลธรรม โดยเน้นการศึกษาผลกระทบของโยนิโสมนสิการและอโยนิโสมนสิการต่อความเกิดขึ้นและเจริญของกุศลธร…

…ทวาราวัชชนะ ๑ จักขุวิญญาณเป็นต้น ๓ ด้วยอำนาจแห่งวิบากทั้ง ๒ โวฏฐัพพนะ ๑ กามาวจรชวนะ ๒๕ ด้วยอำนาจแห่งกุศลจิต อกุศล จิต และกิริยาจิต ที่เว้นจากอาวัชชนะ และตทาลัมพนะ ๘ โดยการถือ เอาตทาลัมพนะที่ยังมิได้ถือเอา…

…ราวัชชนะ และการเชื่อมโยงระหว่างจิตกับอารมณ์ที่เกิดขึ้นในทวารต่างๆ นอกจากนี้ยังมีการอธิบายถึงอนุรูป, กุศลจิต, และการระบุความหมายของจิตในบริบทของอภิธรรมซึ่งสนับสนุนการเข้าใจธรรมชาติจิตอย่างลึกซึ้ง และการเชื…

…ัยเท่านั้นเป็นไป ฯ ธรรมทั้งหลายกล่าวคือ มโนวิญญาณธาตุมี ๔๒ อย่าง ด้วยอำนาจแห่งจิตเหล่านี้ คือ โลกิย กุศลจิต ๑๒ ที่เหลือจากรูปาวจรจิต ๕ อกุศลจิต ๑๐ ที่เหลือจาก ปฏิฆจิต ๒ กิริยาจิต ๑๓ ที่เหลือจากปัญจทวาราวั…

ข้อความนี้เสนอการศึกษาเกี่ยวกับจิตและวิญญาณธาตุตามอภิธัมม ซึ่งชี้ถึงการเกิดและธรรมชาติของจิตในสภาวะต่างๆ โดยเฉพาะในมนุษยโลก และแยกแยะประเภทของจิตตามกฎแห่งธรรมชาติ โดยการอ้างอิงถึงวัตถุและภาวะที่ส่งผลต

…บ แห่งชวนะที่สหรคตด้วยอุเบกขา พึงหวังได้เฉพาะอัปปนาที่สหรคตด้วย อุเบกขาฯ แม้ในเวทนาชวนะอันหนึ่งนั้น กุศลชวนะและผลทั้ง 4 เบื้องต่ำ ย่อมแอบแนบได้ในลำดับแห่งกุศลชวนะฯ กิริยาชวนะและ อรหัตตผล ย่อมถึงในลำดับแห่…

เนื้อหาในหน้านี้กล่าวถึงการศึกษาอภิธัมในส่วนของอัปปนาและความสัมพันธ์กับกุศลและอกุศล โดยเฉพาะการแบ่งประเภทอัปปนาตามที่เกี่ยวข้องกับบ่อนบุญและจิตวิญญาณ เช่น อัปปนาที่เกิดจากโสมน…

…่อมได้ในสุคติภูมิเช่นกันฯ ก็แลมหาวิบากที่เป็นญาณวิทยุต ย่อม ไม่ได้ในทุคติภูมิ ฯ ก็บรรดาติเหตุกสัตว์ กุศลชวนและอกุศลชวนะ ย่อมมีไม่ได้แก่พระขีณาสพทั้งหลาย ฯ อนึ่ง กริยาชวนะ ย่อมมีไม่ได้ แก่พระเสขบุคคลและปุถ…

ในบทนี้นำเสนอรายละเอียดเกี่ยวกับวิถีจิตในอภิธัมมัตถสังคหะ โดยอธิบายถึงกิริยาชวนะและอัปปนาชวนะที่มีต่อบุคคลในแต่ละประเภท รวมถึงการเข้าถึงวิบากและการแสดงถึงความต่างของบุคคลในโลกุตตรชวนะซึ่งเกิดขึ้นเฉพาะ

…นึ่ง บท ว่า ตตฺถ คือ ในอัปปนาชวนวาระนั้นๆ [อธิบายชวนจิต] บทว่า โสมนสฺสสหคตชวนานนุตร์ คือ ในลำดับแห่งกุศล- ชวนะและกิรินาชวนะทั้ง ๔ ที่สหรคตด้วยโสมนัสฯ บทว่า โสม- นสฺสสหคตาว ความว่า อัปปนาเฉพาะที่สหรคตด้วยโ…

…้องกับมายาและความจริงทางศาสนา นอกจากนี้ยังมีการเปรียบเทียบระหว่างนิกายต่างๆ และการอธิบายความสำคัญของกุศลชวนะในความเป็นจริง อีกด้วย. รายละเอียดเกี่ยวกับการสอนที่นำเสนอในอภิธัมมัตถนั้นมีความสำคัญในการทำความ…

…ัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 184 อรหัตตผลจิต ๑ ที่เหลือเว้นจิต ๔๕ ด้วยสามารถแห่งกุศลจิตและอกุศล จิต ๓๓ ผลจิตเบื้องต่ำ ๓ และมหัคคตวิบากจิต ๔ ที่พ้นจากวิถีจิต ตามสมควร คือตามที่ได้ คือตา…

…ีจิตของพระโสดาบัน, พระสกทาคามี, และพระอนาคามี โดยนำเสนอความแตกต่างระหว่างจิตแต่ละประเภทที่มีอำนาจจากกุศลจิต อกุศลจิต และมหัคคตวิบากจิต โดยลงรายละเอียดเกี่ยวกับการแสดงออกของจิตทั้ง 4 จำพวก และความสัมพันธ์ก…