พระอรหันต์และการหักกำจักร : หน้า 44/156
MD 306 สมาธิ 6 : หน้า 44/156 การตีความและนัยของคำว่า "พระอรหันต์" โดยเน้นที่การหักกำจักรและความหมายของสังสารในพระพุทธศาสนา
2 ครั้ง
สรุปเนื้อหา
บทความนี้กล่าวถึงการตีความคำว่า "พระอรหันต์" และนัยความต่างๆ ของการหักกำจักรในแง่ของกิเลสและสังสาร โดยแบ่งออกเป็นหลายนัย เช่น นัยเกี่ยวกับกิเลส ความเพียร และอวิชชา พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงหักกิเลสด้วยปัญญา ส่งผลให้หมดสิ้นภพชาติ ความแก่และความตาย นอกจากนี้ ยังกล่าวถึงความบริสุทธิ์ของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าที่ควรได้รับการบูชาและเป็นที่เคารพของพรหม เทวดา และมนุษย์ทั้งหลาย โดยระบุว่า ทรงกำจัดกิเลสและทำกรรมชั่วในที่ลับไม่ได้อีกต่อไป บทความนำเสนอความเข้าใจที่ลึกซึ้งเกี่ยวกับพระพุทธศาสนาและหลักธรรมที่สำคัญ
หัวข้อประเด็น
-คำว่า พระอรหันต์
-การหักกำจักร
-นัยที่ 1 และ 2 ของสังสาร
-หลักแห่งอวิชชา
-ความบริสุทธิ์ของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
ข้อความต้นฉบับในหน้า
(คือ วาสนา) เพราะเหตุนี้จึงทรงปรากฏพระนามว่า “พระอรหันต์”
นัยที่ 2 ทรงหักกำจักร “กำจักร” หมายถึงกิเลสทั้งปวง พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรง
หักกิเลสเหล่านั้นด้วยศาสตรา คือปัญญา เพราะเหตุนี้จึงทรงปรากฏพระนามว่า “พระอรหันต์”
อนึ่ง คำว่า “จักร” หมายถึง “สังสาร” มีคำอธิบายแตกต่างกันเป็น 2 นัย คือ
“สังสาร” ตามนัยที่ 1 อุปมาดัง “จักร” ซึ่งตามธรรมดามีองค์ประกอบสำคัญ 3 อย่าง
คือ ดุม กำ และกง ตามนัยที่ 1 นี้ อวิชชาและภวตัณหาเปรียบได้กับ “ดุม” อภิสังขารเปรียบได้
กับ “กำ” ความแก่และความตายเปรียบได้กับ “กง” ดุม กำ และกง ประกอบกันขึ้นเป็นจักร
หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า “ล้อ” ซึ่งเป็นองค์ประกอบสำคัญของ “รถ” อันเปรียบได้กับ “ภพ 3”
รถนี้ย่อมแล่นไปเรื่อยๆ โดยหาต้นชนปลายไม่ได้ นี่คือ ความหมายของ “สังสาร” หรือ “จักร”
ตามนัยที่ 1
พระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้เสด็จประทับยืนบนแผ่นดินด้วยพระบาท “ศีล” ของพระ
พุทธองค์นั้นเปรียบได้กับ “แผ่นดิน” ส่วน “ความเพียร” เปรียบได้กับ “พระบาท” ทรงเอา
พระหัตถ์ ซึ่งเปรียบได้กับ “ศรัทธา” จับขวานคือ “พระญาณ” ฟันกำของจักรให้ขาดสะบั้นลง
หมดสิ้น รถจึง “หยุด” นิ่งสนิท เป็นอันสิ้นภพสิ้นชาติ ชรา มรณะ นี่คือความหมายของ “ทรง
หักกำจักร” ตามนัยที่ 1
“สังสาร” ตามนัยที่ 2 อุปมาดัง “จักร” ที่ประกอบมาจาก “ปฏิจจสมุปบาท” คือมี
“อวิชชา” เปรียบได้กับ “ดุม” เพราะเป็นมูลเหตุ “ชราและมรณะ” เปรียบได้กับ “กง” เพราะ
เป็นที่สุด ส่วนธรรมอีก 10 ข้อที่เหลือในปฏิจจสมุปบาท เปรียบได้กับ “กำ” นี้คือ “สังสาร”
ตามนัยที่ 2
เพราะเหตุที่ทรงหักกำจักรสิ้นแล้วจึงทรงปรากฏพระนามว่า “พระอรหันต์”
นัยที่ 3 ทรงควรแก่ปัจจัย พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงบริสุทธิ์หมดจดด้วยประการ
ทั้งปวง จึงทรงเป็นทักขิไณยบุคคลอันเลิศยิ่ง ย่อมควรแก่ปัจจัยและการบูชาเป็นพิเศษ สำหรับ
พรหม เทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย เพราะเหตุนี้ จึงทรงปรากฏพระนามว่า “พระอรหันต์”
นัยที่ 4 ไม่ทรงทำชั่วในที่ลับ โดยเหตุที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงกำจัดกิเลส ตัณหา
และอวิชชาทั้งปวง ด้วยมรรคและญาณโดยสิ้นเชิงแล้ว การทำกรรมชั่วทั้งหลายแม้ในที่ลับ ย่อม
1 วาสนา คือ บุญ บารมี กุศลที่ทำให้ได้รับลาภยศ
34 DOU สมาธิ 6 ส ม ก กั ม ม ฏ ฐ า น 4 0 วิ ธี (1)
หน้าหนังสือทั้งหมด
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
หนังสือที่เกี่ยวข้อง
Load More