ปี : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 117 / 276

…ิกธรรม เหล่านี้ ท่านอาจารย์จึงได้กล่าวคำว่า อนุตฺตเร ฌานธมฺมา เป็นอาทิฯ ฌานธรรมด้วยอำนาจ วิตก วิจาร ปีติ และสุข ในอนุตตรจิต มีความ แปลกกัน คือต่างกัน ๆ อัปปมัญญาและฌานธรรมในอมหัคคตจิตปาน กลางมีความแตกต่…

บทนี้กล่าวถึงเวทนาและอารมณ์ที่เกี่ยวข้องกับกามตัณหา การอธิบายถึงการต่างกันในประเภทของจิต ทั้งกุศล วิบาก และกิริยา โดยนำมาซึ่งการเรียนรู้และการเข้าใจในธรรมนั้น ๆ ผ่านการวิเคราะห์ธรรมในระดับต่าง ๆ งานนี

…ิตทั้งหมด และธรรมอีก ๑๐ อย่างที่มีเสมอ (สมานเจตสิก) คือมีเสมอแก่จิตอื่น (อัญญสมานาเจตสิก) เว้นฉันทะ ปีติ และอธิโมกข์ บัณฑิตเรียกว่า มีการประกอบในกุศลจิตทั้งหมด ฯ ด้วยบทว่า ตถา นี้ ท่านอาจารย์ระบุถึงอัญญ…

เนื้อหานี้สำรวจแนวคิดเกี่ยวกับอารมณ์ที่แตกต่างกันในหลักอภิธัมมาซึ่งไม่มีการเกิดในวิจิกิจฉาจิต รวมถึงการจำแนกและอภิปรายถึงความสัมพันธ์ของธรรมต่างๆ ที่ตั้งอยู่ในจิตหลายดวง โดยอธิบายถึงอาการและการประกอบ

…้น การกำหนดนับประมาณ แห่งอายุของพวกอบาย ๔ ของพวกมนุษย์ และของพวกวินิปาติกาสูร ย่อมไม่มี ฯ อนึ่ง ๕๐๐ ปีทิพย์ เป็นประมาณแห่งอายุของเหล่าเทวดา ชั้นจาตุมมหาราชิกา โดยการนับปีของมนุษย์ได้ประมาณ 8 ล้านปี ฯ จา…

…างๆ ตามหลักการในอภิธัมม ซึ่งสอดคล้องกับบรรทัดฐานทางพระพุทธศาสนา เช่น อายุที่เหมาะสมของเทวดาและการนับปีมนุษย์เพื่อแปลงให้เป็นปีทิพย์, รวมถึงวิบากที่เกิดจากฌานต่างๆ เพื่อเข้าใจในความสัมพันธ์ระหว่างการเกิด…

…ก็มีกรรมเป็น ประมาณเหมือนกัน เพราะพวกมนุษย์เหล่านั้น บางคราวมีอายุ อสงไขย ๑ บ้าง บางคราวก็มีอายุ ๑๐ ปีบ้าง ฯ ก็พระพุทธดำรัสนี้ว่า "ผู้ที่เป็นอยู่นานก็อยู่ได้เพียง ๑๐๐ ปี หรือเกินไปบ้างเล็กน้อย แต่ไม่ ถึ…

…ิดมีอายุได้แค่ 9 วันในขณะที่บางชนิดอาจอยู่ได้จนถึงชั่วกัลป์ ทว่ามนุษย์ถือว่ามีอายุเฉลี่ยไม่เกิน 200 ปี พระพุทธเจ้าทรงตรัสเกี่ยวกับอายุของมนุษย์ในสมัยนี้และให้ข้อมูลว่ามนุษย์ที่มีอายุ 50 ปี เทียบเท่าหนึ่…

…ิ้นไป แม้ในเมื่อกองเมล็ดพันธุ์ผักกาด หมดสิ้นไป ด้วยนำพืชพันธุ์ผักกาดออกครั้งละเมล็ด ๆ โดยล่วงไป ร้อยปี ๆ ต่อครั้ง จากกองเมล็ดพันธุ์ผักกาด ยาวกว้างด้านละ ๑ โยชน์เท่ากันฯ ก็อสงไขยกัลป์ ๑ นั้น มีประมาณ ๖๔ …

เนื้อหาเกี่ยวกับการกำหนดอายุของพรหมปาริสัชชาและแสดงความเข้าใจในอสงไขยกัลป์ที่กล่าวถึงในอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา อธิบายความสัมพันธ์ระหว่างอารมณ์และโลกในช่วงเวลาต่าง ๆ พร้อมข้อมูลเกี

…ะ มีเหตุ 5 อย่าง คือ โลภะ ๑ อโลภะ ๑ อโทสะ ๑ อโมหะ ๑ โทสะ ๑ โมหะ ๑ โสมนัส ๑ องค์ฌาน ๓ คือ วิตก วิจาร ปีติ เอกัคคตา โทมนัส ๑ อุเบกขา ๑ ฯ ด องค์มรรค ๑๒ คือ สัมมาทิฏฐิ ๑ สัมมาสังกัปปะ ๑ สัมมา วาจา ๑ สัมมากั…

ในหน้า 311 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี ท่านเสนอแนวคิดต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับปาปสังคหะ (อกุศลสังคหะ) ซึ่งมีการกล่าวถึง 5 อย่าง ได้แก่ อาสวะ, โอฆะ, โยคะ, และคันถะ โดยมีรายละเอียดของวัตถุธรรมและแนวคิดต่างๆ รวม

…่าสัตว์ผู้กินกวฬิการาหาร เพราะรูปกายนั้นแม้อัน ปัจจัยมีกรรมเป็นต้นให้เกิดแล้ว ก็มีความเป็นไปตลอด ๑๐ ปีเป็นต้นได้ ન โดยกำลังค้ำจุนแห่งกวฬิการาหารนั่นเอง ฯ จริงอย่างนั้น กวฬิการาหาร นี้ ท่านอาจารย์ทั้งหลา…

ในบทนี้ได้อธิบายถึงความสัมพันธ์ระหว่างผัสสะและเวทนา ว่ามีความสำคัญในการนำไปสู่อารมณ์ต่างๆ ของสัตว์ ซึ่งการผัสสะเมื่อถูกต้องอารมณ์สามารถสร้างเวทนาได้ เช่น เวทนาแห่งสุขเป็นต้น นอกจากนี้ยังอธิบายถึงความส

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 395 ปีตกสิณ ๑ โลหิตกสิณ ๑ โอทาตกสิณ ๑ อากาสกสิณ ๑ อาโลกกสีฯ ๑ ชื่อว่ากสิฯ ๑๐ ฯ ซากศพ ๑๐ อย่าง เหล่านี้ คือ…

เนื้อหาในอภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา มีการอธิบายเกี่ยวกับกสิ 10 ประเภท และซากศพ 10 อย่าง รวมถึงความระลึก 10 อย่างที่เกี่ยวข้องกับพระพุทธเจ้าซึ่งประกอบด้วยเมตตา กรุณา มุทิตา และอุเบกข

…ั้นไป การกำหนดลักษณะ แห่งมรรค ด้วยอำนาจกำหนดจับอันตราย คือวิปัสสนูปกิเลสมีโอกาส เป็นต้น คือ โอภาส ๑ ปีติ ปัสสัทธิ ๑ อธิโมกข์ ๑ ด ปัคคหะ ๑ สุข ๑ ญาณ ๑ อุปัฏฐาน อุเบกขา ๑ นิกันติ ๑ ของพระโยคาวจรผู้ปรารภนั…

ในหน้า 400 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา มีการอธิบายถึงประเภทแห่งวิโมกข์ 3 ประการ ได้แก่ สุญญตานุปัสสนา, อนิมิตตานุปัสสนา และอัปปณิหิตานุปัสสนา เพื่อเชื่อมโยงไปยังหลักการเกี่ยวกับสีล

…่าง มีโอกาสเป็นต้น คือ โอภาส กล่าวคือ แสงสว่างที่พวยพุ่งออกจากสรีระ เกิดจากจิตสัมปยุตด้วยวิปัสสนา ๑ ปีติ ๕ อย่าง มีขุททกาปีติเป็นต้น ซึ่งเกิดร่วมกับวิปัสสนาจิต ปัสสัทธิ ๒ อย่าง ด้วยอำนาจกาย (ปัสสัทธิ) แ…

…เช่น เวทนา สัญญา และสังขาร มีการกล่าวถึงวิปัสสนาและผลที่ได้รับจากการพิจารณาในลักษณะนี้ เช่น โอภาสและปีติที่เกิดขึ้นจากการระลึกถึงจิตสัมปยุตด้วยวิปัสสนา โดยมีการใช้อาหารและผัสสะในกระบวนการเกิดดับนี้

…งโบราณกาล กราบทูลให้ทรงพระวิจารณ์ทศพิธราชธรรมที่ทรงบำเพ็ญ อยู่ว่า อิจฺเจเต กุสเล ธมฺเม ตโต เต ชายเต ปีติ ฐิเต ปสฺสาหิ อตฺตนิ โสมนสฺสญจนปปก ฯ ขอพระองค์ทรงพิจารณาราชธรรมส่วนชอบ อันตั้งอยู่ในพระองค์ดังนี้น…

บทความนี้นำเสนอพระราชจริยาที่สมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรสทรงบำเพ็ญเพื่อความสำเร็จแห่งพระราชธรรม โดยพูดถึงพระมหากษัตริย์เจ้าและการพิจารณาทศพิธราชธรรมที่ประกอบด้วยพระเกียรติยศและคุณธรรมอันสูง

…่เสมอทั่วกันไป บุคคล ใต้แม้แลเห็นผลแห่งบุญจริยาประจักษ์ แต่มาท้อถอยไม่สามารถจะบำเพ็ญ มีฉันทะอุตสาหะ ปีติ ปราโมทย์ในบุญจริยาน้อยเบาบางไม่กล้าหาญพอจะต่อสู้ด้วยหมู่กิเลสมาร คือ โลภะ โทสะ โมหะ อันมีกำลังกล้…

เนื้อหาไฟฟ้ามหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรสส่งเสริมการบำเพ็ญบุญและกุศล โดยชี้ให้เห็นถึงผลของบุญที่นำมาสู่ความสุขและสันติสุข ทั้งในมนุษย์และเทวดา พร้อมยกตัวอย่าง 3 ประการ ของผลที่ต้องประสงค์ และการอุทิศ

…สมบัติในเบื้องต้น เป็นที่นิยม นับถือของอเนกชนนิกร ดังแสดงไว้ในพระที่ประเทศว่า อุภโต สุขาโต มาติโต จ ปีติโต จ มี พระชาติอันดี ทั้งฝ่ายพระชนนีทั้งฝ่ายพระชนกนารถ เป็นอุภัยปักษ์ สสุทธคหณิโก ประสูติจากร ชพระ…

บทความนี้กล่าวถึงพระราชคุณและอัตลักษณ์ของสมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรสในศก ๑๒๐ ซึ่งเป็นที่นับถือในหมู่ประชาชน มีพระราชบัณฑิตอันเป็นที่น่านับถือจากสมัยที่ทรงปฏิบัติงานด้วยกุศลธรรมและเคารพต่อผ

…ห้สิ้นทั้งพระราชอาณาเขต เพื่อตัดเหตุร้าย และความ ฉิบหายทรัพย์ของราษฎร และผ่อนเลิกให้มีน้อยลงโดยลำดับปี ในศกนี้ ตรัสให้เลิกบ่อนเบี้ยให้หัว เมือง มณฑลนั้น ๆ รวมกันถึง ๘๔ ตำบล, อนึ่ง ทรงตั้งพระราชกมลจะทรงย…

…ูแลทรัพยากรราษฎร การสร้างเหรียญรัตนาภรณ์รัชกาลที่ ๔ เพื่อเชิดชูข้าราชการและพระราชวงศ์ในโอกาสครบ ๑๐๐ ปีของรัชกาลที่ ๔ นอกจากนี้ยังมีการจัดการกับบ่อนเบี้ยและการให้ความสำคัญกับการสร้างคมนาคมที่สะดวกยิ่งขึ้…

…้งหลายว่า อุฏฐานวิริยาธิคเหติ โคเคน พาหาพลปริจิเตหิ เสทาวกขิตเตหิ ธมมิเกหิ ธมฺมลทเธ ปุตฺตทาร์ สุเขต ปีเนติ สมมา สุข ปริหรติ ดังนี้บ้าง เปลี่ยนบทกิริยาข้างท้ายแสดงโดย โวหารอย่างอื่นบ้าง ความแห่งบาลีข้างต…

บทนี้เกิดขึ้นจากการอธิบายความสำคัญของบุตรในการสืบสายวงศ์สกุล มีการจำแนกประเภทของบุตรตามลักษณะการเกิด ความรับผิดชอบของมารดาบิดาในการเลี้ยงดูบุตร รวมถึงหลักคำสอนในพุทธศาสนาที่แสดงให้เห็นถึงการใช้ชีวิตที

…มงคลแด่สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้าและ สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้าได้ทรงพระปัจจเวกขณ์ถึงพึงยังพระปีติให้เกิดขึ้น นี้เป็นธรรม ปีติให้เกิดขึ้น นี้เป็นธรรมปีติความปีติความอิ่มเอิบอาศัยธรรม เป็นเหตุเจริญ…

ในศกที่ ๑๒๘ ของรัตนโกสินทร์ วันขึ้นเทศนาในวัดบวรนิเวศวิหาร สมเด็จพระมหาสมณเจ้ากรมพระยาวชิรญาณวโรรสถวายพระพรแด่สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภาร พร้อมทั้งได้รับพระราชทานไทยธรรมที่เคยบริจาคในการฉลองพระชนมพรรษาอ

…มาเป็นที่นิยม นับถือของมหาชนชาวประเทศต่างประเทศทั่วไป ข้อนี้จึงเห็นได้ในศกหลัง ครั้งเสด็จดำรงราช ๔๐ ปีมา ยืนยาวกว่ารัชกาลของสมเด็จพระเจ้าแผ่นดินสยามทั้งหลาย มหาชนได้ พร้อมกันประดิษฐานพระบรมรูปขึ้นไว้ เพ…

สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ได้ทรงทำพระพุทธกิจสำเร็จและป้องกันรักษาพระราชอาณาจักรด้วยการจัดสรรบุคคลที่เหมาะสมในการปฏิบัติงาน เพื่อให้การบริหารรัฐประสบความสำเร็จอย่างมั่นคง นอกจากนี้ยังมีก

…ตริย์ครั้งโบราณ อาชชว์ มาทว์ ต ขนฺติญฺจ อวิโรธน์ ชิเต ปสฺสาหิ อตฺตนิ โสมนสฺสญฺจนปุปก ฯ ตโต เต ชายเต ปีติ ขอพระมหาราชเจ้าผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ ทรงพิจารณากุสลธรรม ที่ตั้งอยู่ในพระองค์ คือ ทาน ศีล บริจาค…

เนื้อหาเกี่ยวกับคุณธรรม 10 ประการของพระราชา เช่น ความไม่โกรธ ความไม่เบียดเบียน และความอดทน ในบริบทของทศพิธราชธรรมและบารมีของพระมหากษัตริย์ไทย ที่ทรงมีมาตั้งแต่โบราณกาลจนถึงปัจจุบัน คำสอนเหล่านี้ก่อตั้

…รณ์ในสมเด็จบรมบพิตรพระราช สมภารเจ้า เมื่อได้ทรงสดับแล้ว ทรงปัจจเวกขณ์ถึงโดยกำลังพระปรีชาก็จักเกิดพระปีติปราโมทย์มี กำลัง แต่นั้นก็จักตั้งพระราชหฤทัยบำเพ็ญเพิ่มพูนให้บริบูรณ์ยิ่งสรรพสิริสวัสดิ์พิพัฒนมงคล…

บทนี้กล่าวถึงพระราชกุศลและคุณธรรมที่สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้าทรงบำเพ็ญซึ่งทำให้เกิดพระปีติและความเจริญรุ่งเรืองในพระองค์ โดยอ้างถึงความสำคัญของการทำทานและการรักษาศีลที่นำไปสู่มงคลและความสุ…

…ณเสฏโฐ ชนุตฺตโม ปุณฺเณกสฏฺฐิวสฺสิโก รชช์ กาเรติ โสตถินาติ ฯ วัน ๕ ธันวาคม มิคสิรมาศ พุทธศักราช ๒๕๓๑ ปีมะโรง อันเป็นอุดม มงคลนี้ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มหิตลาธิเบศรามาธิบดี จักรีนฤบ ดินท…

ในวันที่ 5 ธันวาคม 2531 พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทรงมีพระชนมายุครบ 61 ปี ถือเป็นวันมงคลแห่งชาติ พระองค์ทรงบริหารประเทศด้วยหลักธรรมาทรัพย์อย่างสูงสุด เช่น ทาน ศีล จาคะ และคว…