หน้าหนังสือทั้งหมด

จิตและการจำแนกอกุศลในอภิธรรม
34
จิตและการจำแนกอกุศลในอภิธรรม
…น้าที่ 34 จิตที่เป็นปฏิปักษ์ต่อกุศลจิต ชื่อว่าอกุศล ดุจชนผู้เป็นปฏิปักษ์ต่อ มิตร ชื่ออบัตร ฉะนั้น ๆ อนึ่ง พึงทราบความเป็นคู่ปรับกันโดยความ ที่กุศลเป็นผู้ละ อกุศลเป็นสิ่งมีควรละตามลำดับ ฯ คำว่า อฏฺฐธา เป็นต…
…น้นความแตกต่างของมูลและอาการของจิต รวมถึงการวิเคราะห์อเหตุกจิตและการจัดหมวดหมู่ตามธรรมที่ประกอบด้วย อนึ่ง กล่าวถึงโลภมูล โทสมูล และโมหมูล ซึ่งทำให้เข้าใจถึงลักษณะและคุณสมบัติของจิตได้อย่างละเอียด โดยทางอภิ…
การศึกษาเกี่ยวกับจิตและอภิธรรมในพระพุทธศาสนา
45
การศึกษาเกี่ยวกับจิตและอภิธรรมในพระพุทธศาสนา
ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา - หน้าที่ 45 นั้น ๆ อนึ่ง เมื่อใด เด็กเล็ก ๆ พวกนั้นถูกพวกญาติชักนำว่า พวกเจ้า จงให้ จงไหว้ ย่อมปฏิบัติอย่างนั้น เมื่อนั้น จิ…
บทความนี้นำเสนอเนื้อหาเกี่ยวกับการพัฒนาจิตและอภิธรรมตามศาสตร์ทางพระพุทธศาสนา โดยมีการอธิบายถึงแนวทางในการนับจิตตามบุญกิริยาวัตถุ รวมถึงวิธีการจำแนกจิตในระดับต่างๆ และแนวคิดเกี่ยวกับอำนาจอธิบดี โดยสรุป
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้า 50
50
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้า 50
…ที่บังเกิดแล้วด้วยสามารถแห่งความเป็นไปเนือง ๆ ในสันดานแห่งจิตมีวิตก ชื่อว่าความคุ้นเคยในอธิการนี้ ฯ อนึ่ง ปัญจวิญญาณแม้ไม่มีวิตก ก็ขึ้นสู่อารมณ์ได้ ด้วยกำลังแห่งวัตถุกับ อารมณ์กระทบกัน และทุติยฌานเป็นต้น ย…
เนื้อหานี้พูดถึงการเข้าใจจิตและอารมณ์ โดยการเปรียบเทียบการเข้าถึงพระราชวังของชาวบ้านกับจิตที่สามารถขึ้นสู่อารมณ์ได้ถึงแม้ไม่มีวิตก นอกจากนี้ยังอธิบายถึงความสำคัญของวิตกและวิจารในกระบวนการจิตภาวนา ซึ่ง
ความหมายของนามและรูปในพระไตรญาณ
19
ความหมายของนามและรูปในพระไตรญาณ
…องว่างเปล่า อันเป็นปัจจัยปรุงแต่ง ขึ้น เหมือนยุนร์ มันเป็นกองทุกข์ เป็นเช่นกันกับ (กอง) หายและฟื้น" อนึ่ง นามรูปนี้น่าจะควร (อธิบาย) ให้แจ่มแจ้งด้วยอุปมาอุปไมย ไม่นดรเพียงเท่านั่นหามิได้ บนทิตควร (อธิบาย) …
บทความนี้อธิบายหลักการที่สำคัญในพระไตรญาณว่าด้วยนามและรูป ว่านามและรูปเป็นปัจจัยที่ต้องอาศัยซึ่งกันและกัน แต่นั้นไม่ได้หมายความว่าพวกมันคือสิ่งเดียวกัน นามและรูปเป็นสิ่งว่างเปล่าที่เกิดจากการปรุงแต่ง
วิสุทธิมรรค: ความฉลาดและความเพียรในจิต
126
วิสุทธิมรรค: ความฉลาดและความเพียรในจิต
…ั้งแต่ปลายเข้าไปด้วยประโยค (ความพยายาม ) ที่พอดี นำ ( ใย ) ไปถวายได้ ก็ได้ (รับพระราชทาน) ลาภ ฉันใด อนึ่ง อุปมาเหมือน ต้นหน (คนหนึ่ง ) ฉลาดเกินไป กางใบเต็มในเมื่อลมแรง ทำให้เรือ แล่นไปผิดที่ ต้นหนอีกคนหนึ่…
บทความนี้เล่าถึงการเปรียบเทียบความฉลาดและความเพียรในรูปแบบของบุรุษที่ดึงใยแมลงมุมและต้นหนที่ควบคุมเรือ การไม่ให้เกินไปหรือขาดความกล้าเป็นสิ่งสำคัญในการประสบความสำเร็จ อุปมาในเรื่องการทำให้ถึงอัปปนาก็ป
วิสุทธิมรรค: การบรรลุปฏิสัมภิทาและการละกิเลส
13
วิสุทธิมรรค: การบรรลุปฏิสัมภิทาและการละกิเลส
… - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้าที่ 11 สมบัติจึงบรรลุปฏิสัมภิทา ๔ ได้ หาใช่ด้วยเหตุอย่างอื่นไม่ อนึ่ง การเว้นที่สุดโต่งคือกามสุขัลลิกานุโยค ก็เป็น ปืนอันทรง ประกาศด้วยศีล การเว้นที่สุดโต่งคืออัตตกิลมถา…
ในบทนี้พูดถึงการบรรลุปฏิสัมภิทา ๔ ที่ไม่ได้เกิดจากเหตุอื่นใด การเว้นที่สุดโต่งถูกประกาศด้วยศีลและสมาธิ ซึ่งมีความสำคัญในการละกิเลสด้วยอำนาจต่าง ๆ การประกาศธรรมที่เป็นปฏิปักษ์ต่อกิเลสนั้นถือเป็นหัวใจขอ
อุปมาแห่งสัมมาวายามะ
125
อุปมาแห่งสัมมาวายามะ
…ร็วพอดี ถึงกลุ่มดอกไม้แล้ว เคล้าเอาเกสร เท่าที่ต้องการมาปรุงเป็นน้ำผึ้ง ก็ได้เสวยรสหวานสบายไป ฉันใด อนึ่ง อุปมาเหมือนเมื่อพวกลูกศิษย์ช่างสลักใช้ ( ปลาย ) มีดสลัก (ลวดลาย) ลงที่ใบอุบล*ที่ลอยไว้ในอ่างน้ำกันอ…
บทความนี้กล่าวถึงการเปรียบเทียบการทำงานและความพยายามที่เหมาะสม เหมือนผึ้งที่เลือกดอกไม้และศิษย์ที่ใช้มีดสลักอย่างชาญฉลาด โดยมีการแสดงอุปมาที่ช่วยให้เข้าใจถึงผลลัพธ์จากการกระทำที่แตกต่างกัน ซึ่งทุกอย่า
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
288
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
…่เกิดแต่จิต ย่อมไม่เป็นโคจรแห่ง จักขุและโสตะเหล่านั้น เพราะว่า รูป และเสียงเหล่านั้นไม่เกิดในภายนอก อนึ่ง ตรัสไว้ในบาลีโดยไม่แปลกกันว่า เป็น รูปและเสียงเหล่านั้น พระผู้มีพระภาค ถ้าจักขุและโสตะทั้ง ๒ นี้ ย่…
เนื้อหาเกี่ยวกับการทำความเข้าใจเกี่ยวกับการรับรู้ของจักขุและโสตะ อธิบายถึงความสำคัญของอารมณ์ที่แต่อาการรับรู้ รวมถึงการเชื่อมโยงกับรูปและเสียงที่เกิดจากกรรม จิต และโอชะ อภิธัมมัตถสังคหบาลี ได้เน้นย้ำว
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
194
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
…ไป ในกายทวาร ชื่อว่ากายกรรม ที่เป็นไปในวจีทวาร ชื่อว่าวจีกรรม และที่เป็นไปในมโนทวาร ชื่อว่ามโนกรรมฯ อนึ่ง กามาวจรกุศลนี้ก็มี ๓ อย่าง ด้วยอำนาจแห่ง ทาน ศีล และภาวนา ฯ แต่ด้วยอำนาจาจิตตุป บาท กามาวจรกุศลนี้ม…
บทที่ 194 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี กล่าวถึงการศึกษาเกี่ยวกับกรรมบถ โดยเน้นที่วจีกรรมและมโนกรรม ซึ่งเป็นการสำรวจความสัมพันธ์ระหว่างอารมณ์และการกระทำในจิตใจ รวมทั้งประเภทของกรรมที่แบ่งตามมูลประเภท ได้แก่
การวิเคราะห์วิภัตติในบาลีไวยากรณ์
14
การวิเคราะห์วิภัตติในบาลีไวยากรณ์
…ค๑ - อธิบายบาลีไวยากรณ์ นามและอัพยยศัพท์ - หน้าที่ วิภัตติ ส่วนวจนะในอาขยาตย่อมเป็นเครื่องหมายบุรุษ อนึ่ง วจนะนั้น ใช้เป็นเครื่อง รื่องหมายความเคารพ เช่นผู้น้อยจะพูดกับผู้ใหญ่แม้คนเดียว โดยความเคารพ ท่านนิ…
เนื้อหานี้อธิบายกลไกของวิภัตติในความหมายของภาษาบาลีและการใช้งานคำศัพท์ในรูปแบบต่างๆ โดยเฉพาะคำนามและสัพพนาม สิ่งสำคัญคือการใช้วิภัตติให้ถูกต้องเพื่อการสื่อสารที่ชัดเจนและเหมาะสม รวมถึงการแสดงถึงความเค
วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒
309
วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒
…ติและปราโมช ทนต่อความกลัวและความตกใจ สามารถอดกลั้นทุกข์ มีความรู้สึก ( เสมือน )ว่าได้อยู่กับพระสงฆ์ อนึ่ง แม้สรีระของเธออันสังฆคุณานุสสติประทับอยู่ ย่อมเป็นร่างควร แก่การบูชา ดุจโรงอุโบสถอันมีสงฆ์ประชุมกัน…
บทนี้กล่าวถึงความสำคัญของสังฆานุสสติ ที่ช่วยให้ผู้ที่มีความเข้าใจในพระพุทธศาสนามีความปีติและสามารถเผชิญกับความกลัวและทุกข์ได้อย่างมีสติ สังฆาะที่ติดตามพระสงฆ์จึงเป็นแรงกระตุ้นให้เกิดความรู้สึกใกล้ชิดก
การอธิบายหมู่ใหญ่และสิกขาบทในพระพุทธศาสนา
394
การอธิบายหมู่ใหญ่และสิกขาบทในพระพุทธศาสนา
…ยังไม่เกิดขึ้นเพียงนั้น. แต่เมื่อถึงแล้ว ย่อมเกิดขึ้น. ที่นั้น พระ ศาสดา ย่อมทรงบัญญัติสิกขาบทว่า " อนึ่ง ภินฺทูด พิงให้ของ ควรเคียง หรือของควรบริโภค ด้วยมือของตนเองเวลก็ดี แก่ ปริพาชกดีๆ แก่ปริพาชกดีๆ ภิก…
เนื้อหาให้ความรู้เกี่ยวกับความเป็นหมู่ใหญ่ในพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะเกี่ยวกับการบัญญัติสิกขาบทที่พระศาสดาทรงบัญญัติเพื่อสงเคราะห์ความเป็นหมู่ใหญ่ รวมถึงการอธิบายความหมายของพาหุลจอมฤทธิและความสำคัญของการเ
อุปนีตวโยว: การเตรียมพร้อมสำหรับการเดินทางสู่ยมโลก
95
อุปนีตวโยว: การเตรียมพร้อมสำหรับการเดินทางสู่ยมโลก
…ุเปหิสีติ บัดนี้ ท่านเป็นผู้มีวัยอันชรานำเข้าไปแล้ว เป็นผู้ เตรียมพร้อม (เพื่อจะไป) สำนักของพระยายม อนึ่ง แม้ที่พักในระหว่าง (ทาง) ของท่านก็ยังไม่มี อนึ่ง ถึงเสบียงทางของท่านก็หามีไม่ ท่านนั้นจงทำที่พึ่งแก…
เนื้อหานี้กล่าวถึงการที่ผู้คนควรเตรียมตัวเมื่อเข้าสู่วัยชรา ทั้งในด้านจิตใจและการดำเนินชีวิต โดยมีการเปรียบเทียบถึงการเดินทางไปยังสำนักของพระยายม และการทำให้ตนเองเป็นบัณฑิตเพื่อไม่ต้องกลับมาเกิดอีก กา
บทเรียนสำหรับการดำรงชีวิต
94
บทเรียนสำหรับการดำรงชีวิต
…โน ขิปฺป์ วายม ปณฺฑิโต ภว นิทธนฺตมโล อนงฺคโณ ทิพฺพ์ อริยภูมิเมหิสีติ. บัดนี้ ท่านเป็นดุจใบไม้เหลือง อนึ่ง บุรุษแห่ง พระยายม (คือความตาย) ปรากฏแก่ท่านแล้ว ท่านตั้งอยู่ใกล้ปากแห่งความเสื่อม อนึ่ง แม้ เสบียงท…
เนื้อหานี้พูดถึงความสำคัญของการเตรียมตัวเพื่อเผชิญกับความตายและการยกระดับจิตใจของตนเอง โดยนำเสนอแนวทางในการทำให้ชีวิตมีความหมาย และการสร้างที่พึ่งพิงทางจิตใจ เพื่อจะเข้าถึงอริยภูมิที่เป็นทิพย์และปราศจ
การระลึกถึงความตายและอายุทุพพลโต
83
การระลึกถึงความตายและอายุทุพพลโต
…งความตายได้ประการหนึ่ง เหมือนกัน เพราะเหตุนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสไว้ว่า “ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อนึ่ง ภิกษุในธรรมวินัยนี้เมื่อกลางคืนสิ้นไป กลาง วันเวียนมาถึง ย่อมพิจารณาดังนี้ว่า ปัจจัยแห่งความตายของเ…
เนื้อหาเกี่ยวกับการพิจารณาอันตรายจากสัตว์มีพิษ เช่น งูและแมลงป่อง ที่อาจเป็นสาเหตุให้เกิดความตาย พร้อมกับการระลึกถึงความอ่อนแอของอายุที่ผูกพันกับการหายใจ และการเดินทางของอิริยาบถในชีวิตมนุษย์ ทั้งนี้ส
ศึกษาวิสุทธิมรรค: การจุติและการเกิดใหม่
209
ศึกษาวิสุทธิมรรค: การจุติและการเกิดใหม่
…09 " (เป็นต้น) ข้อว่า "โส ตโต จโต อนุตร อุทปาที - เรานั้น จุติจากที่นั้นแล้วเกิดในที่โน้น " ความว่า อนึ่ง เรานั้นจุติจากภพหรือ จากกำเนิด จากคติ จากวิญญาณฐิติ จากสัตตาวาส จากสัตวนิกายนั้น แล้ว (ไป) เกิดในภพ…
เนื้อหานี้พูดถึงความหมายของคำว่า 'จุติ' และ 'เกิด' ในบริบทของวิสุทธิมรรค ถ่ายทอดแนวคิดการส่งผ่านจากชีวิตหนึ่งไปยังอีกชีวิตหนึ่ง ทั้งยังยกตัวอย่างคำภาษาบาลีพร้อมคำอธิบายเกี่ยวกับภพและสัตว์ที่เกิดใหม่ โ
บทบาทของพระปัญจวัคคีย์ในพุทธศาสนา
325
บทบาทของพระปัญจวัคคีย์ในพุทธศาสนา
…ิ่งใหญ่ ก็ย่อมไม่ลบหลู่คุณท่านผู้เป็นบุพการี ไม่ตัดทอนไมตรีจิตในมิตรสหาย ไม่ละเลย คืนคายอันโตชนเก่า อนึ่ง ย่อมเลือกตั้งต้นประกอบการงาน ในทางที่เป็นหลักฐานแลได้ ประโยชน์มาก ตัดทางปรัปปวาทว่า เป็นคนอกตัญญู ป…
บทความนี้พูดถึงพระปัญจวัคคีย์ในฐานะที่เป็นพยานที่สำคัญในการบำเพ็ญทุกรกิริยาของพระพุทธเจ้า และการเดินทางไปโปรดพระปัญจวัคคีย์ที่ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน การที่พระพุทธเจ้าไม่ลืมบุญคุณของมิตรและจะไม่ละทิ้งใคร
วิสุทธิมรรค: การตั้งค่ากสิณ
97
วิสุทธิมรรค: การตั้งค่ากสิณ
…จุดที่มีระยะ ๒ ศอกคืบแต่วง กสิณ เพราะเมื่อนั่งไกลกว่านั้น กสิณจะไม่ชัด ใกล้กว่านั้น กสิณโทษจะปรากฏ” อนึ่ง ผู้นั่งสูงไป จะต้องโน้มคอลงดู ( นานเข้า คอจะปวด) นั่งต่ำไป ( จะต้องคุกเข่าขึ้นดู นานเข้า ) เข่าจะปว…
เนื้อหาเกี่ยวกับการตั้งค่าของกสิณในวิสุทธิมรรคที่ต้องมีการจัดตำแหน่งที่เหมาะสม เพื่อนั่งอย่างถูกต้อง และหลีกเลี่ยงการใช้เกรียงไม้ที่ทำให้เกิดสีที่แตกต่าง ซึ่งอาจมีผลต่อการมองเห็นของกสิณ การนั่งต้องอยู
ความงามของศาสนธรรมหรือสุวากขาตะ
291
ความงามของศาสนธรรมหรือสุวากขาตะ
ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้าที่ 289 บรรลุได้ อนึ่ง ศาสนธรรมนั้น ( เมื่อ ) บุคคลฟังอยู่ ก็นำความงามมา ให้ได้โดยแท้ แม้ด้วยการฟัง โดยข่มนิวรณ์ได้ ในขณะฟ…
ในบทนี้กล่าวถึงความงามที่เกิดจากการฟังและปฏิบัติศาสนธรรมซึ่งนำมาซึ่งความสุขและความเป็นตา ที่มีความงามในเบื้องต้น ท่ามกลาง และเบื้องปลาย ผ่านการประกาศพรหมจรรย์และแสดงศาสนธรรมต่างๆ โดยใช้หลักการของพยัญช
การทำทานและผลบุญในพระพุทธศาสนา
55
การทำทานและผลบุญในพระพุทธศาสนา
…ตว์ทั้งหลายพึงรู้ผลแห่งการจำแนกทาน เหมือนอย่างเรารู้ไซร้ สัตว์ทั้งหลายยังไม่ให้แล้วก็จะไม่พึงบริโภค อนึ่ง ความ ตระหนี่อันเป็นมลทินจะไม่พึงครอบงำจิตของสัตว์เหล่านั้น สัตว์เหล่านั้นไม่พึง แบ่งคำข้าวคำหลังจาก…
บทความนี้พูดถึงการทำทานในพระพุทธศาสนา โดยบุญถูกเปรียบเสมือนขุมทรัพย์ที่ช่วยให้ชีวิตมีความสุขและอุปสรรคลดน้อยลง ผู้มีบุญจะมีโอกาสบรรลุพระนิพพานได้ง่ายขึ้น การสั่งสมบุญจึงจำเป็นสำหรับการใช้ชีวิตอย่างมีค