เนื้อความ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 3 / 15

…่อพระสัมมาสัมพุทธเจ้าของเรามาโปรด และได้ทรงแสดง อาทิตตปริยายสูตรโปรดท่านและเหล่าดาบสทั้งหลาย ซึ่งมี เนื้อความโดยย่อว่า สิ่งทั้งหลายเป็นของร้อน ร้อนด้วยไฟคือราคะ โทสะ โมหะ ถ้าดับไฟเหล่านี้ได้จะเป็นผู้สงบเย็น หล…

ในพุทธุปบาทกาล พระคยากัสสปะได้บวชเป็นดาบสและฟังโอวาทจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ทำให้ท่านบรรลุธรรมและระลึกถึงคุณงามความดีในอดีต โดยเฉพาะอย่างยิ่งผลพุทราที่เป็นผลไม้สำคัญในการบำเพ็ญบารมี ซึ่งส่งผลต่อจิตวิญญ

…นทลักษณะ แสดงวิธีแต่งฉันท์ คือคาถาที่เป็น วรรณพฤทธิ์และมาตราพฤทธิ์ อักขรวิธี ภาคที่ สมัญญาภิธาน [๑] เนื้อความของถ้อยคำทั้งปวง ต้องหมายรู้กันด้วยอักขระ เมื่ออักขระวิบัติแล้ว ก็เข้าใจเนื้อความยาก เพราะฉะนั้น ควา…

บาลีไวยกรณ์แบ่งเป็น 4 ภาค ได้แก่ อักขรวิธี, วจีวิภาค, วากยสัมพันธ์ และฉันทลักษณะ โดยอักขรวิธีเกี่ยวกับอักษรและการจัดการเขียน วจีวิภาคแบ่งคำพูดออกเป็น 5 ส่วน วากยสัมพันธ์พูดถึงการจัดประโยค และฉันทลักษณ

…้าพเจ้าประสงค์จะให้ผู้ศึกษา เรียนแต่วิธีอักขระ ด้วยอักขระอย่างเดียวเท่านั้น ยังไม่ประสงค์จะให้เข้าใจเนื้อความ ของคำที่เขียนเป็นอุทาหรณ์ไว้ ซึ่งเป็นเหตุให้เนิ่นช้า จึงมิได้แปล เนื้อความไว้ด้วย เพราะยังไม่เป็นสม…

บทนี้พูดถึงวิธีการต่อศัพท์และอักขระในภาษาบาลี โดยเน้นการใช้สนธิซึ่งช่วยในการสร้างภาษาที่สละสลวยและย่นอักขระให้สั้นลง มีการแยกประเภทการต่อที่สำคัญ เช่น สระสนธิ พยัญชนะสนธิ นิคคหิตสนธิ และเสนอวิธีอุปการ

…ขตต์ ฤกษ์ดี สุเนตฺโต คนมีตางาม สุกร ทำง่าย ในอุปสัคเหล่านี้ บางตัวนำหน้ากิริยาแล้ว ก็ชักให้กิริยามี เนื้อความต่างไปจากความเดิม เหมือนคำว่า สวรติ ปิด มี วิ นำหน้า เป็น วิวาติ มีเนื้อความวิปริตจากเดิม ประสงค์เอา…

บทนี้นำเสนอเกี่ยวกับการวิเคราะห์และตีความคำบาลีอย่างละเอียด โดยเฉพาะในส่วนของนามและอัพพยศัพท์ ซึ่งแบ่งแยกตามหน้าที่และหลักการใช้งานในการสร้างประโยค บางคำมีการนำหน้านำเข้าอิทธิพลที่ส่งผลต่อความหมายของค

ประโยค - อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา ปญฺจิกา นาม อตฺถโยชนา (ทุติโย ภาโค) - หน้าที่ 566 อภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา หน้า 566 ทุฏฐสฺส ทณฺโฑ สุชนสฺส ปูชา นยาเยน โกสสฺส จ สมฺปวุฑฒิ อปกขปาโตตฺถิ สุรชัชรกฺขา ปญฺเจว สตา ก

เนื้อความในหน้าที่ 566 ของอภิธมฺมตฺถวิภาวินิยา นำเสนอทัศนคติและแนวความรู้ทางพระพุทธศาสนาเกี่ยวกับหลักการและกา…

…บางอย่าง มีกามราคะและปฏิฆะเป็นอาทิ ที่มีการกำหนดให้สัตว์ ไปสู่อบายเป็นต้น โดยประการทั้งปวง ฯ ถามว่า เนื้อความนี้สำเร็จแล้วด้วยบทเดียวนี้ว่า เอกโต ดังนี้ มิใช่หรือ ฯ แก้ว่าที่ท่านกล่าวนั้นไม่ชอบ เพราะท่านอาจารย…

บทความนี้นำเสนอความสำคัญของการวิรัติในมาตรฐานของอภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา การพูดถึงการตัดทุจริตด้วยอำนาจของจิต โดยเฉพาะเมื่อเปรียบเทียบกับโลกุตตรจิตและโลกิยจิต การวิเคราะห์มีจุดมุ่

…ป ด้วยอำนาจพิจารณาอารมณ์ตามที่สัมปฏิจฉันนจิตรับไว้แล้ว ใน ปฏิสนธิและจุติ ไม่มีคำจำจะต้องกล่าว แต่โดยเนื้อความที่เหลือ ควรกล่าวได้ว่า "ด้วยกิจคือภวังค์" เพราะเป็นองค์แห่งภพ ฯ จริงอยู่ เนื้อความนี้ แม้ท่านอาจารย…

เนื้อหานี้วิเคราะห์ถึงลักษณะของจิตที่เว้นจากอาวัชชนะซึ่งอาจารย์ไม่ได้กล่าวไว้โดยตรง จิตนี้ไม่ยึดติดกับอารมณ์และประกอบไปด้วยกิจที่เป็นภวังค์ ข้อคิดเห็นเกี่ยวกับความไม่เหมือนกันระหว่างปฏิสนธิจิตและภวังค

…) เพราะพระราชาและพระโอรสเป็นสมมติธรรม (ธรรมคือสมมติ) ฯ [อธิบายสังคาถา] บทว่า วจีโฆสานุสาเรน ความว่า เนื้อความทั้งหลายที่ต่างด้วย อำนาจแห่งสมมติและปรมัตถ์ อันเป็นโคจร คือเป็นอารมณ์แห่งมโน- ทวาร คือแห่งความสืบต่…

เนื้อหานี้กล่าวถึงอภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา ในการแสดงอรรถของสมมติธรรมและปรมัตถ์ โดยเน้นถึงความสำคัญของจักษุประสาทและจักขุวิญญาณ รวมถึงการแสดงอาการแห่งวิญญาณผ่านความหมายของคำ และการ

…ึกที่เป็นมนุษย์ไร ๆ ปฏิวัติ เปลี่ยนแปลงมิได้ องคคุณ ๕ ประการ คือ พระราชาจักรพรรดิทรงเป็นอัตถัญญู รู้เนื้อความ หรือผล ธัมมัญญู รู้ธรรมหรือเหตุ มัตตัญญู รู้ประมาณ กาลัญญู รู้กาลเวลา ปริสัญญู รู้ บริษัท ตถาคตอรหั…

พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสถึงพระราชาจักรพรรดิที่ตั้งอยู่ในธรรม ทำให้พระราชาเป็นธรรมราชา ซึ่งมีความเคารพต่อธรรม มีธรรมเป็นธงและตราในการปกครอง พระองค์ทรงจัดการรักษาความสงบสุข โดยธรรมทั้ง 5 ประการ เป็นส่ว

๓๕๑ ๔ ประการ แลตรัสว่าเป็น สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวรเถร) อันพัดพาผู้ขึ้นให้ลุถึงสถานที่ประสงค์ประการหนึ่ง ในสมบัติจักร มงคลอันสูงสุดของเทวดาแลมนุษย์ประการหนึ่งในมงคล ๓๘ ปราการ แลพระองค์ประทา

เนื้อความแบ่งปันความสำคัญของการบำเพ็ญกุศลและมงคล ๓๘ ประการ โดยการสอนของสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ ซึ่งเน้นว่าบุญน…

…ยกรณ์ วจีวิภาค สมาสและตัทธิต - หน้าที่ 138 [มนุ นั้น ในหนังสือสันสกฤตว่าชนที่เป็นบุรพบุรุษของมนุษย์ เนื้อความศัพท์นี้ ก็เห็นจะประสงค์เนื้อความอย่างนั้นเป็นแน่ เหตุนั้น ศัพท์นี้เห็นจะติดมาแต่สันสกฤต ] ภคคคุโน อ…

ในเนื้อหานี้นำเสนอเกี่ยวกับบาลีไวยกรณ์ ซึ่งรวมถึงหลักการของวจีวิภาค สมาส และตัทธิต โดยเฉพาะการใช้ศัพท์ที่มีความหมายเกี่ยวข้องกับชนกลุ่มต่าง ๆ เช่น ภัคคุ, เวธเวโร และสามเณระ รวมถึงการสืบค้นคำศัพท์ที่มี

…ุนั้น [ชนนี้ ] ชื่อ ปาปตร. ปาปตม. ใน สัททนีติแสดงวิเคราะห์เป็นแบบเดียวกัน อย่างนั้น แล้วกล่าวว่า มี เนื้อความแปลกกัน เพราะคำว่า " อิมสฺส อธิมุตติ มุท อธิมุติ ของชนนี้ อ่อน, อิมสฺส มุทุตรา ของชนนี้ อ่อนกว่า อิม…

เนื้อหาเกี่ยวกับการวิเคราะห์คำในภาษาบาลี โดยเฉพาะการใช้ปัจจัยต่างๆ เช่น ตม, อิสสก, อึย และ อิฏฐ เพื่อสร้างคำคุณศัพท์และอภิวิเสสคุณศัพท์ เช่น ปาปตโม และ ปาปิสสโก รวมถึงการแสดงคำวิเคราะห์ในบริบทต่างๆ ผล

… อาขยาต และ กิตก์ - หน้าที่ 170 แต่งหนังสือ, ถ้าผู้พูดหรือเขียนหนังสือใช้วาจกไม่ถูกต้องแล้ว ก็พาให้ เนื้อความที่ตนประสงค์จะกล่าวนั้น ๆ เสียไป ไม่ปรากฏชัด เพราะ ฉะนั้น กุลบุตรผู้ศึกษา จึงกำหนดวาจกทั้ง ๕ นี้ให้เ…

…ปัจจัยที่จัดอยู่ใน 5 หมวด รวมถึงการแบ่งปัจจัยในกัตตุวาจก 10 ตัว ที่มีผลต่อการใช้ธาตุในวาจา ซึ่งทำให้เนื้อความมีความชัดเจนมากยิ่งขึ้น โดยมีการอธิบายปัจจัยต่าง ๆ ที่สัมพันธ์กับหมวดธาตุต่าง ๆ ด้วย.

…าเป็นเครื่องทำ [แห่งเขา], กรุ ธาตุ ในความทำ, เป็น กัตตุรูป กรณสาธนะ สวณฺณียติ เอตายา - ติ สวณฺณนา, [เนื้อความ] อันท่าน ย่อมพรรณนาพร้อม ด้วยวาจานั่น, เหตุนั้น (วาจานั่น] ชื่อว่าเป็น เครื่องอันท่านพรรณนาพร้อม [แ…

ในภาคที่ ๒ ของบาลีไวยากรณ์ วจีวิภาค เราจะได้พบกับแนวคิดเกี่ยวกับกิตก์และอาขยาต โดยเฉพาะในเรื่องของการกำหนดความหมายและการประยุกต์ใช้ในบริบทต่างๆ เช่น การทำ กรรม และการพรรณนา ที่อิงจากธาตุ หรือประเภทต่า

ประโยค๘ - วิสุทธิมคฺคสฺส นาม ปกรณ์วิเสสสฺว (ตติโย ภาโค) - หน้าที่ 294 วิสุทธิมคฺเค กิญจิ อตฺตโน ปริกขารภาเว ฐิติ ทิสวา ปุน นาห์ กวจน กฤสจิ กิญจนตาม น จ มม กวจน กิสมิญจิ กิญจนตตฺถิติ ยา เอตฺถ จตุโกฏิกา

เนื้อความในบทนี้เกี่ยวกับการพิจารณาและทำความเข้าใจในความหมายของคำต่าง ๆ ในพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะในหมวดที่เกี่ย…

…นศาสนา นี้ ถ้า เจ้า ทำ ตามคำ ของข้าฯ เจ้า จักถึง ซึ่งความเจริญ ในศาสนา นี้. ๓๕๓. ข้าแต่ท่านผู้เจริญ เนื้อความ แห่งคำ นี้ อย่างไร ? ๓๕๔. แนะนางผู้เจริญ เจ้า ทำ อย่างนี้ เพราะเหตุอะไร ? ๓๕๕. แน่ะภิกษุ ท. ธรรม ท.…

เนื้อหานี้เป็นการศึกษาเกี่ยวกับคำสอนในพุทธศาสนาและการแปลความหมายในบทเรียนที่ผู้เรียนจะต้องปฏิบัติตามคำแนะนำเพื่อความเจริญในศาสนา โดยมีการเน้นถึงความสำคัญของการกระทำตามคำสอนและผลที่เกิดขึ้นจากการกระทำเ

…ศีล เวรมณีศีล เจตนาศีล สังวรศีล และ อวี กมศีล. บรรดาศีลเหล่านั้น ในส่วนที่เป็นศีลอย่างเดียว พึงทราบ เนื้อความตามนัยที่กล่าวแล้วนั้นเถิด [ ทุกะ (ศีลหมวด ๒) ที่ ๑] วินิจฉัยในส่วนศีลที่เป็นที่ ๒ อย่างดังต่อไปนี้ …

เนื้อหาในวิสูทธิมรรคแปลพูดถึงศีลในพระพุทธศาสนาแบ่งออกเป็นหลายประเภท เช่น ศีล อวิสุทธศีล และเวมติกศีล โดยมีการกล่าวถึงประเภทต่าง ๆ ของศีลและความหมายที่ประกอบอยู่ในแต่ละประเภท เช่น ภิกขุศีล และอาจารศีล

…นั้น ชื่อว่าผู้สำรวมด้วยปาฏิโมกข์สังวร บทว่า วิหรติ คือผลัดเปลี่ยน อิริยาบถอยู่. [ อาจาระ อนาจาระ ] เนื้อความแห่งคำว่า "ถึงพร้อมด้วยอาจาระและโคจร" เป็นต้น พึงทราบตามนัยที่มาแล้วในพระบาลีนั่นแล จริงอยู่ พระธรรม…

บทความนี้อธิบายเกี่ยวกับแนวความคิดของปาฏิโมกข์ในพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะการรักษาศีลและการปฏิบัติสังวร ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการพ้นจากทุกข์ ข้อความนี้กล่าวถึงบทบาทของศีลในสังวรและการใช้ปาฏิโมกข์ในการปฏิบัติตา

…ฉันท+ลักษณะ) แสดงวิธีแต่งฉันท์ คือ คาถาที่เป็นวรรณพฤทธิและมาตราพฤทธิ อักขรวิธี ภาคที่ ๑ สมัญญาภิธาน เนื้อความของถ้อยคำทั้งปวง ต้องหมายรู้กันด้วยอักขระ เมื่อ อักขระวิบัติ เช่นผิดพลาดตกหล่น เนื้อความที่บกพร่อง เ…

เนื้อหาเกี่ยวกับบาลีไวยากรณ์เน้นไปที่สมัญญาภิธานและความสำคัญของอักขระในการสื่อความหมายอย่างถูกต้อง โดยอธิบายถึงบทบาทของสระและพยัญชนะ และอธิบายความสำคัญของการใช้คำที่ถูกต้องในการสื่อสารเพื่อหลีกเลี่ยงค

…" คือหมายความว่าเป็น คำแทนชื่อ เพื่อให้ทราบถึง นามนาม ที่เคยกล่าวมาแล้ว, หากไม่ มีคำประเภทนี้ไว้ใช้ เนื้อความก็ดี คำพูดก็ดี จะซ้ำ ๆ ซาก ๆ จน น่าเบื่อหู ดังจะเห็นได้ในประโยคตัวอย่างนี้ว่า "นายดำ ไปหานาย ขาว นาย…

สัพพนามถือเป็นส่วนหนึ่งของนามศัพท์ที่ใช้แทนคำนามทั้งสาธารณะและอสาธารณะ เพื่อเลี่ยงการซ้ำซ้อนในบทสนทนา สามารถใช้แทนคำที่พูดถึงแล้วเพื่อทำให้ประโยคกระชับและเข้าใจง่ายขึ้น อย่างเช่น 'นายดำ ไปหานายขาว' โด