อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - คำอธิบายเกี่ยวกับวิรัติและทุจริต : หน้า 100/442

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 100 ที่เป็นไปด้วยอำนาจกำจัดทุจริตนั้น ๆ ๆ แท้จริง วิรัติเหล่านี้ไม่เป็นไป แม้ในโลกุตตรจิต ด้วยอำนาจละทุจริตมีมุสาวาทเป็นต้นแผนก ๆ เหมือนในโลกิยจิต เพราะมรรคนั้น ๆ ตัดทุจริตและการเลี้ยงชีวิต ผิดทางทั้งหมดได้เด็ดขาดในขณะเดียวกัน ด้วยอำนาจความเสื่อมแห่ง กิเลสบางอย่าง มีทิฏฐิและวิจิกิจฉาเป็นค้น และแห่งความตั้งลงของ กิเลสบางอย่าง มีกามราคะและปฏิฆะเป็นอาทิ ที่มีการกำหนดให้สัตว์ ไปสู่อบายเป็นต้น โดยประการทั้งปวง ฯ ถามว่า เนื้อความนี้สำเร็จแล้วด้วยบทเดียวนี้ว่า เอกโต ดังนี้ มิใช่หรือ ฯ แก้ว่าที่ท่านกล่าวนั้นไม่ชอบ เพราะท่านอาจารย์ยังมิได้ แสดงความเป็นไปโดยอาการ คือเป็นปฏิปักษ์ต่อวจีทุจริต ๔ อย่าง เป็นต้น โดยเพียงแต่แสดงความเป็นไปร่วมกันแห่งวิรัติทั้ง ๓ เท่านั้น ฯ แต่นักพูดบางพวกยังไม่ทันกำหนดเนื้อความนี้ ก็กล่าวว่า บทว่า สพฺพถาปิ นี้ ไม่มีประโยชน์ฯ ความโง่เขลาของนักพูดเหล่านั้นนั่นเองเป็นเหตุ ในการกล่าวเช่นนั้นๆ ด้วยบทว่า นิยตา นี้ ท่านอาจารย์ห้ามการเกิด (เป็นไป) ในบางคราว ดุจในโลกิยจิตฉะนั้น ๆ จริงอย่างนั้น พระผู้มี พระภาคทรงแสดงวิรัติเหล่านั้นไว้ในโลกิยจิต ด้วยอำนาจเยวาปนเจตสิก แต่ในโลกุตตรจิตนี้ ตรัสแสดงโดยย่ออย่างเดียว ๆ ด้วยอวธาณะในบท ว่า กามาวจรกุสเลเสฺวว นี้ ท่านอาจารย์ห้ามการเกิดขึ้นแห่งวิรัติในกามา ๆ วจรวิบากจิต กิริยาจิต และในมหัคคตจิตฯ ก็ท่านอาจารย์จักกล่าวตาม อาการที่ท่านกล่าวแล้วข้างหน้าฯ บทว่า กทาจิ นี้ แปลว่า ในกาล เว้นจากทุจริตอย่างหนึ่ง ๆ มีมุสาวาทเป็นต้น ฯ วิรัติทั้งหลา ન วิรัติทั้งหลายแม้เกิดได้