อธิบายบาลีไวยากรณ์: สมัญญาภิธานและสนธิ : หน้า 3/30

ประโยค - อธิบายบาลีไวยากรณ์ สมัญญาภิธานและสนธิ - หน้าที่ 2 และผู้ถูกทำ ตลอดถึงประพันธ์ผูกคำพูดที่แบ่งไว้ในวจีวิภาร ให้เข้า ประโยคเป็นอันเดียวกัน ๔. ฉันทลักษณะ (ฉันท+ลักษณะ) แสดงวิธีแต่งฉันท์ คือ คาถาที่เป็นวรรณพฤทธิและมาตราพฤทธิ อักขรวิธี ภาคที่ ๑ สมัญญาภิธาน เนื้อความของถ้อยคำทั้งปวง ต้องหมายรู้กันด้วยอักขระ เมื่อ อักขระวิบัติ เช่นผิดพลาดตกหล่น เนื้อความที่บกพร่อง เข้าใจได้ยาก บางทีถึงเสียความ ทำให้ผู้อื่นเข้าใจผิดหรือเขาไปได้ต่าง ๆ เช่น โจร ซึ่งแปลว่า โจร แต่ผู้อื่นว่าอักขระไม่ชัด ว่าเป็น โจล ผู้ฟังอาจ เข้าใจเป็นอย่างอื่นไป เพราะ โจล เป็นชื่อของผ้าท่อนเล็กท่อนน้อย เช่น ปริกขารโจลี ผ้าท่อนเล็กที่ใช้เป็นบริขารของภิกษุ ดังนี้เป็นต้น เพราะฉะนั้น ความเป็นผู้ฉลาดในอักขระ จึงเป็นอุปการะในการที่จะใช้ ถ้อยคำ ให้ผู้อื่นเข้าใจตามความประสงค์ของตนได้ถูกต้อง อักขระมี ๒ อย่าง คือ ๑. สระ คือเสียง ๒. พยัญชนะ คือ ตัวหนังสือ, สระและพยัญชนะทั้ง ๒ นั้น รวมกันเรียกว่าอักขระ (อักขระ ตัดหรือแยกออกเป็น อ=ขร, อ แปลว่า ไม่ ขร แปล ว่า สิ้น, แข็ง) โดยนัยนี้ คำว่า อักขระ ท่านจึงแปลไว้ ๒ อย่าง คือ ไม่รู้จักสิ้น อย่าง ๑ ไม่เป็นของแข็ง อย่าง ๑. ที่แปลงว่า ไม่รู้จักสิ้น นั้น เพราะสระและพยัญชนะทั้ง ๒ อย่างนั้น