ชีวิตและบทบาทของเจ้าฟ้าในยุคหลังสงคราม : หน้า 12/105

มอบยศพันตรีแด่สมเด็จเจ้าฟ้า และแต่งตั้งให้เป็นทูตทหารอังกฤษ เข้ามาปลดอาวุธทหารญี่ปุ่นในฐานะผู้แพ้สงครามในประเทศไทย ที่จังหวัดลำปาง เมื่อเสร็จภารกิจแล้ว เจ้าฟ้าเดินทางไปตองยี เมือง หลวงของรัฐฉาน เข้าพบเจ้าฟ้าไทยใหญ่เมืองต่างๆมี เจ้าฟ้าเมือง นาย เมืองต่องแป้ง เมืองแสนหวีและเมืองสีป้อ ฯลฯ เพื่อปรึกษา กันเรื่องการตั้งรัฐอิสระ หรือจะรวมกับใครดีระหว่างไทยกับพม่า ต่อมา อังกฤษแต่งตั้งเจ้าฟ้าให้เป็นกงสุลอังกฤษประจํา เชียงใหม่ จนกระทั่งอังกฤษถอนตัวออกจากประเทศไทย เจ้าฟ้า จึงกลับไปรับราชการปกครองที่นครเชียงตุงตามเดิม เจ้าฟ้าอุปสมบทเป็นพระภิกษุเมื่อมีชันษา 32 ปีเป็นเวลา 1 พรรษา ณ วัดราชสัณฐานหัวข่วง พระอารามหลวงของนคร เชียงตุง ใช้คําว่า “ตุ๊เจ้า” อย่างเจ้า นายชั้นสูงของเชียงใหม่และเชียงตุง โดยมีครูบาอาชญาธรรมราช คุณมหาเถร เป็นพระอุปัชฌาย์ และ พญากลางน้อย เป็นผู้อุปถัมภ์ ท่านได้ ศึกษาข้อวัตรปฏิบัติ หัดเทศน์มหาชาติ โดยเฉพาะกัณฑ์ที่ 7 คือ กัณฑ์มหาพน พรรณนาตอนชมนกและไม้ด้วยท่วง แห่นาค ทํานองไทยเขินได้ไพเราะจับใจยิ่ง เมื่อรัฐบาลพม่าล้มเลิกการปกครองระบบผู้ครองนคร สมเด็จเจ้าฟ้าขุนศึกเม็งราย ได้ลาออกจากตำแหน่งในพ.ศ. 2492 11 กฎแห่งกรรม