ชื่อ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 14 / 277

…าศศาสนาที่แคว้นกัสมีระ ในสมัยที่ฤดู ข้าวกล้าออกรวง ขณะที่ชาวนากำลังจะเก็บเกี่ยวข้าว ได้มี พญานาคราช ชื่อ อารวาฬ บันดาลฝนลูกเห็บให้ตกลงมา ทำให้ ข้าวกล้าเสียหาย ชาวบ้านต่างเดือดร้อนไปตามๆ กัน พระมัชฌันติกเถ…

คณะของท่านมหินทเถระได้เดินทางไปเกาะลังกา แม้จะต้องเผชิญหน้ากับปัญหาต่างๆ แต่ก็สามารถแก้ไขได้ เช่น ประสบการณ์ของพระมัชฌันติกเถระที่ต้องต่อสู้กับพญานากเพื่อช่วยชาวบ้านจากภัยธรรมชาติ โดยใช้ฤทธิ์และความสา

…เพราะทั้ง กรรมนิมิตและคตินิมิตที่เป็นทุคติปรากฏชัดเจน จิตจึง เศร้าหมองมาก ขณะนั้น มีพระเถระรูปหนึ่ง ชื่อ จูฬปิณฑปาติยติสสเถระ ซึ่งจําพรรษาอยู่ในคีรีวิหารใกล้บ้านของนายโทวา กทมิฬ ท่านรู้ว่า เขากำลังป่วยหนั…

เรื่องราวเกี่ยวกับนายโทวาที่รู้ตัวว่าใกล้ตายและเห็นกรรมของตนเองซึ่งนำไปสู่อบายภูมิ ในขณะที่ภรรยาเศร้าโศก พระเถระจูฬปิณฑปาติยติสสเถระมาเยี่ยมและให้กำลังใจด้วยการถามถึงอาการของเขา เนื้อหาเน้นถึงพลังของธ

…นของชาติไหนภาษา ก็ใช้ได้พอสมควรแก่ชาตินั้น ภาษานั้น ไม่ขัดข้อง เพราะฉะนั้น เสียงก็ดี ตัวหนังสือก็ดี ชื่อว่า อักขระ แปลว่า ไม่รู้จักสิ้นอย่าง ๑ ไม่เป็นของแข็งอย่าง ๑. [๒] อักขระที่ใช้ในบาลีภาษานั้น ๔๑ ตัว …

เนื้อหาชี้แจงเกี่ยวกับอักขระที่ใช้ในภาษาบาลี รวมถึงบทบาทของเสียงและตัวหนังสือ ทั้งในแง่ของการใช้ภาษาและความหมายของอักขระ 41 ตัวในบาลี ได้อธิบายถึงประเภทของสระและพยัญชนะ รวมถึงการออกเสียงที่ถูกต้องที่เ

…์ วจีวิภาคที่ ๒ นามและอัพพยศัพท์ - หน้าที่ 30 คำว่า ปณฺฑิตตโม เป็นบัณฑิตที่สุด ปาปตโม เป็นบาปที่สุด ชื่อ อติวิเสส. วิเสสนั้น ใช้ ตร อย ปัจจัย ในลัทธิต ต่อปกติบ้าง ใช้อุปสัค อติ ยิ่ง] นำหน้าบ้าง, อติวิเสส …

บทเรียนนี้นำเสนอการใช้ภาษาในบริบทของบาลี โดยเน้นเรื่องนามและอัพพยศัพท์ เช่น การจำแนกประเภทของลิงค์ตามเพศ การใช้คำว่า ปณฺฑิตตโม และปาปตโม รวมไปถึงสัพพนามและลิงค์ที่เกี่ยวข้องกับเพศชาย เพศหญิง และไม่ใช่

…ง อุจจ สูง อทธา แน่แท้ อต เพราะเหตุนั้น, ว่าดังนี้, อวสฺส์ อโห อารา นูน " ต่ำ โอ ไกล ด้วยประการนี้, ชื่อ กิญจาปิ แม้น้อยหนึ่ง กุวจิ บ้าง มิจฉา ผิด แน่ มุธา เปล่า นานา ต่าง ๆ มุสา เท็จ ปจฺฉา ภายหลัง สกี คร…

บทนี้กล่าวถึงหลักการและตัวอย่างเกี่ยวกับนามและอัพพยศัพท์ในบาลีไวยากรณ์ รวมถึงนิบาตและการใช้วลีต่าง ๆ เพื่อทำให้บทความสมบูรณ์และเข้าใจง่ายขึ้น การเน้นคำและโครงสร้างประโยคต่าง ๆ ช่วยในการศึกษาภาษา ศึกษา

…ค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 130 ที่พ้นจากกาล และเป็นอดีตตามสมควร ฯ เชื่อมความว่า อารมณ์ ของจิตที่พ้นจากทวาร กล่าวคือปฏิสนธิ ภวังค์ และจุติ มี 5 อย่าง ฯ ท่านอาจารย์ทำในใจว่า…

บทนี้พูดถึงอารมณ์ของจิตที่พ้นจากทวาร ที่กล่าวถึงลักษณะและอวิหารณ์ของจิต ไม่ให้ยึดถืออารมณ์ที่เป็นอดีตหรือปัจจุบัน โดยอธิบายถึงความสำคัญของการเป็นอารมณ์และกรรมที่เกี่ยวข้องกับจิต จึงพิจารณาว่าอารมณ์ที่

…ตระ ๒๖ นั้น ชวนะใดชวนะหนึ่งลงสู่ อัปปนาวิถีฯ ประกอบความว่า เมื่อชวนะในชวนะหนึ่งเกิดขึ้นตาม ลำดับ โดยชื่อว่า บริกรรม อุปจาร อนุโลม และโคตรภูแล้วดับไป ฯ จริงอยู่ จิตดวงที่ ๑ ชื่อว่าบริกรรม เพราะเป็นบริกรรมข…

เนื้อหานี้เกี่ยวกับการวิเคราะห์จิตในมโนทวาร โดยเฉพาะการแยกประเภทจิตที่เกี่ยวข้องกับชวนะในสภาวะอัปปนา อธิบายถึงจิตทั้ง 4 ดวงในกระบวนการอัปปนา รวมถึงบริกรรมและความสัมพันธ์ของชวนะในบรรดาจิตต่างๆ นอกจากนี

…นั้น ๆ อีกนัยหนึ่ง ที่อยู่ของพรหม เหล่านี้ บริสุทธิ์ เพราะไม่มีเรื่องพอใจและขัดใจ เพราะเหตุนั้น จึง ชื่อว่าสุทธาวาส ฯ ภูมิเป็นที่อยู่แม้ของพรหมเหล่านั้นก็ชื่อว่าสุทธาวาส ฯ ก็บรรดาพวกพรหมที่อยู่ใน ๕ ชั้นเห…

บทความนี้กล่าวถึงลักษณะของพรหมในชั้นต่าง ๆ โดยเริ่มจากคำนิยามที่หลากหลายถึงว่าสุทธาวาส และการอธิบายความสำคัญของพระอรหันต์กับการเข้าถึงชั้นพรหมที่สูงขึ้นในอภิธัมมัตถสังคหบาลี ซึ่งสรุปได้ว่าบุคคลที่ไม่ใ

…ะอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 227 ธัมมเทสนา เพราะอรรถว่า เป็นเหตุแสดงธรรมฯ การทำความเห็น ให้ตรง ชื่อว่าทิฏฐิชุกรรม ฯ (อธิบายความหมายของเจตนาที่ชื่อว่าทานเป็นต้น] บรรดาบุญกิริยาวัตถุมีทานเป็นต้นนั้น เจ…

…ื้อหาเกี่ยวกับการทำบุญในพระพุทธศาสนา เน้นถึงความสำคัญของเจตนาในการทำทานและการรักษาศีล โดยพูดถึงความเชื่อมโยงระหว่างเจตนากับการบำเพ็ญศีลและการสละวัตถุที่มีไว้ เพื่อช่วยเหลือผู้อื่น ไม่ว่าจะเป็นทาน ศีล หรือ…

…เหตุ คือเป็นปัจจัยโดยความเป็นเหตุฯ พึงทราบสันนิษฐานว่า ธรรมเป็น เครื่องค้ำจุน โดยอรรถว่าเป็นมูลเหตุ ชื่อว่าเหตุปัจจัย โดยสังเขปว่า (ธรรม) เป็นเหตุ โดยอรรถว่าเป็นมูล เป็นปัจจัย โดยอรรถว่า เป็นเครื่องค้ำจุน…

…นามธรรมในปวัติกาล รวมถึงการอธิบายเกี่ยวกับอารัมมณปัจจัยและอนันตรปัจจัยที่ไม่มีสิ่งใดๆ มาขัดขวาง และเชื่อมโยงไปยังธรรมที่เกี่ยวข้องในแง่มุมของจิตและเจตสิก ซึ่งถูกกล่าวถึงอย่างละเอียดในเอกสารนี้ สร้างแรงบัน…

…วีนีฎีกา - หน้าที่ 436 ฉะนั้น ถ้าวิปัสสนาที่เป็นวุฏฐานคามินี เห็นแจ้งโดยมิใช่ตน ฯ มรรค ก็เป็นวิโมกข์ชื่อว่าสุญญตะ เพราะได้ชื่อตามอำนาจธรรมเป็นเหตุมาฯ บทว่า วิปสฺสนาความนวเสน คือ ตามอำนาจธรรมเป็นเหตุมา กล่…

เนื้อหานี้กล่าวถึงวิปัสสนาที่เป็นวุฏฐานคามินี ซึ่งเป็นเครื่องมือในการเข้าถึงมรรคและผล โดยมีการอธิบายถึงอำนาจธรรมที่เกี่ยวข้อง รวมถึงความหมายของมรรคที่ไม่ประกอบด้วยความเป็นทวาร และความสัมพันธ์ระหว่างวิ

…โนบาย พอเป็นนิทัสสนนัย พาหุสัจจะนั้น กล่าวโดยศัพท์รูป คือความเป็นพหุสุตบุคคลผู้มีอรรถธรรมได้สดับมาก ชื่อ ว่า พหุสุตในที่นี้ กล่าวโดยความพาหุสัจจะนั้น คือความเป็นผู้ฉลาดแตกฉานในอรรถธรรม เกิดขึ้นแล้วเพราะกา…

ในบทความนี้กล่าวถึงบทบาทของการศึกษาในสมัยโบราณ โดยเฉพาะการศึกษาของพระราชบุตร ซึ่งพระเจ้าสุทัสนราชได้ทรงเห็นคุณค่าแห่งการศึกษาและเลือกหาผู้มีความสามารถในการสอนให้กับพระราชบุตร เพื่อให้เกิดปรีชาสามารถแล

…๙ ๑ พอเป็นนิทัสสนนัย มิตรสมบัติข้อต้นนั้น คือถึงพร้อมด้วยมิตร กล่าวโดยสาธารณชัย ชนผู้รักใคร่กันสนิท ชื่อ ว่ามิตร ได้ในคำว่า มาตา มิตต์ สเก เร มารดาชื่อว่าเป็นมิตรในเรือนของตน, คนผู้มี เมตตาในกันก็ชื่อว่าม…

บทความนี้จะพรรณนาถึงพระคุณพิเศษของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส และมิตรสมบัติที่มีบทบาทสำคัญในการสร้างความเจริญหรือเสื่อมเสียให้กับชีวิต มิตรที่ดีและมิตรที่เลวมีอิทธิพลต่อผู้คนทั้งในด้านบวก

…เป็นวิเสสนะ คือ เป็นคุณนาม หรือเป็นคุณนามทั้ง ๒ บท มีบทอื่นเป็นประธาน ที่ ท่านย่อเข้าเป็นบทเดียวกัน ชื่อ กัมมธารยสมาส ๆ นั้น มี 5 อย่าง คือ " วิเสสนปุพฺพปโท, วิเสสนุตตรปโท, วิเสสโนภัยปโท, วิเสสโนปมปโท, สม…

บทนี้สำรวจแนวคิดเกี่ยวกับกัมมธารยสมาสในภาษาบาลี โดยชี้แจงการสร้างคำที่มีนามศัพท์สองบท ซึ่งสามารถประธานและวิเสสนะ มีกระบวนการย่อคำและการเปลี่ยนแปลงเพื่อสร้างความหมายที่หลากหลาย เช่น การใช้คำว่า 'มห' เพ

…ตัทธิต - หน้าที่ 137 ศัพท์ที่ลง เณยย ปัจจัยอย่างนี้ ภคินียา อปจจ์ ภาคิเนยโย เหล่ากอ แห่งพี่น้องหญิง ชื่อ ๒ ๓ ๒ ภาคเนยยะ, วินตาย อาจจ์ เวนเตยโย เหล่ากอ แห่งนางวินตา က ๒ ๒ ชื่อเวนเตยยะ. โรหิณียา อุปจฺจ โรหิ…

ในหน้า 137 นี้จะพูดถึงศัพท์บาลีที่ลงปัจจัยต่างๆ เช่น เณยย, ณ และ ณิก โดยมีการยกตัวอย่างในการแสดงถึงความแตกต่างของเหล่ากอในแต่ละคำ เช่น เหล่ากอแห่งพี่น้องหญิง, เหล่ากอแห่งนางวินตา และอื่นๆ ที่จะช่วยในก

…ะโยค - บาลีไวยกรณ์ วจีวิภาค สมาสและตัทธิต - หน้าที่ 142 แห่งบัณฑิต ของชนนั้น มีอยู่ เหตุนั้น ชนนั้น ชื่อว่ามีชาติ แห่งบัณฑิต. ศัพท์ที่ลง กิย ปัจจัย อย่างนี้ อนุเธ นิยุตโต อนุธกิโย [ชน) ประกอบในมืด ชื่ออัน…

…งการประชุมแห่งมนุษย์ นกยูง และนกพิราบ รวมทั้งการใช้คำในวลีต่างๆ โดยเนื้อหาอธิบายเกี่ยวกับจัดกลุ่มและชื่อที่เหมาะสมตามคำศัพท์ที่นำเสนอ

… ชน ท. เหล่านี้ ทั้งปวง เป็นบาป, ชนนี้เป็นบาป โดยวิเศษ แห่ง [กว่า] ชน ท. เหล่านี้ เหตุนั้น [ชนนี้ ] ชื่อ ปาปตร. ปาปตม. ใน สัททนีติแสดงวิเคราะห์เป็นแบบเดียวกัน อย่างนั้น แล้วกล่าวว่า มี เนื้อความแปลกกัน เพ…

…แสดงคำวิเคราะห์ในบริบทต่างๆ ผลลัพธ์ของการใช้คำที่มีปัจจัยที่แตกต่างกันทำให้มีความหมายที่หลากหลายและเชื่อมโยงกับการตั้งคำในการสื่อความหมายในบาลี โดยการแสดงถึงความแตกต่างระหว่างวลีซึ่งเกี่ยวข้องกับคุณภาพและ…

…ะให้มีเนื้อความแปลกกัน ดังกล่าวแล้ว ข้างต้นนั้น. สาธนะ (๑๓๒) ศัพท์ที่ท่านให้สำเร็จมาแต่รูปวิเคราะห์ ชื่อ "สาธนะ สาธนะนั้นแบ่งเป็น ๒ คือ กัตตุสาธนะ, กัมมสาธนะ, ภาวสาธนะ, กรณสาธนะ, สัมปทานสาธนะ, อปาทานสาธนะ…

เนื้อหาเกี่ยวกับบาลีไวยากรณ์ วจีวิภาค ในส่วนของสาธนะ ซึ่งเป็นกลุ่มคำที่แบ่งออกได้เป็น ๒ ชนิด ได้แก่ กัตตุสาธนะและกัมมสาธนะ โดยมีการอธิบายถึงรูปแบบของสาธนะและบทบาทของคำในภาษาบาลี ทั้งนี้เพื่อให้มีความเ

…พท์บอกกิริยา คือ ความทำของผู้ทำ เป็นต้นว่า คมน์ ความ ไป, ฐาน ความยืน, นิสชชา ความนั่ง, สยน ความนอน, ชื่อ ว่าภาวสาธนะ เป็นภาวรูปอย่างเดียว แปลว่า "ความ--," ก็ได้, "การ--," ก็ได้. [กรณสาธนะ] ผู้ทำ ๆ ด้วยสิ่…

เนื้อหาในบทนี้เกี่ยวกับการศึกษาความหมายของศัพท์ในภาษาบาลีที่สำคัญ เช่น ภาวสาธนะ, กรณสาธนะ, สัมปทานสาธนะ และ อปาทานสาะนะ โดยอธิบายถึงการแสดงสถานะของผู้ทำและเครื่องมือต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง ซึ่งมีความสำคั

…นธ์ - หน้าที่ 223 (๑๖๐) บทกิริยาเป็น ๒ อย่าง คือบทกิริยาในพากยางค์อย่าง ๑ บทกิริยาในพากย์อย่าง ๑ ได้ชื่อต่าง ๆ กันดังนี้: 0 บทกิริยาในพากยางค์ ๑. บทกิริยา ที่ประกอบด้วยอันตปัจจัยหรือมานปัจจัย เรียก ชื่อว่…

…ะเภทหลัก ได้แก่ บทกิริยาที่ประกอบด้วยอันตปัจจัยหรือมานปัจจัย และบทกิริยาที่ประกอบด้วย 3 ปัจจัย โดยมีชื่อเรียกต่างๆ เช่น วิเสสน์ และอพฺภนฺตรกิริยา ซึ่งใช้ในบริบทของภาษาบาลีอย่างละเอียด ทั้งในด้านการศึกษาทา…