ความหมายและเจตนาของการทำบุญในพระพุทธศาสนา : หน้า 227/442

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 227 ธัมมเทสนา เพราะอรรถว่า เป็นเหตุแสดงธรรมฯ การทำความเห็น ให้ตรง ชื่อว่าทิฏฐิชุกรรม ฯ (อธิบายความหมายของเจตนาที่ชื่อว่าทานเป็นต้น] บรรดาบุญกิริยาวัตถุมีทานเป็นต้นนั้น เจตนาที่เป็นไปด้วยอำนาจ การสละวัตถุที่อยู่ของตน โดยความต้องการจะบูชา หรืออนุเคราะห์ แก่คนเหล่าอื่น ของบุคคลผู้มีสันดานยังมีอนุสัย ชื่อว่าทานฯ เจตนา ส่วนเบื้องต้นและภายหลัง ซึ่งเป็นไปด้วยอำนาจการแสวงหาทานวัตถุ และด้วยอำนาจการระลึกถึงทานที่ให้แล้ว ด้วยจิตโสมนัส ย่อมถึง การประมวลลงในทานนี้เหมือนกัน ฯ ในบุญกิริยาวัตถุมีศีลเป็นต้น แม้ที่เหลือ บัณฑิตพึงเห็นตามสมควรอย่างนั้น ๆ เจตนาที่เป็นไปของ บุคคลผู้สมาทานศีล ๕ ศีล ๘ หรือศีล ๑๐ ด้วยอำนาจนิจศีลเป็นต้น แม้ที่เหลือ บัณฑิตพึงเห็นตามสมควรอย่างนั้น ๆ เจตนาที่เป็นไปของ บุคคลผู้สมาทานศีล ๕ ศีล ๘ หรือศีล ๑๐ ด้วยอำนาจนิจศีลเป็นต้น บำเพ็ญให้บริบูรณ์ แม้ผู้ไม่สมาทาน แต่งด คือเว้นจากายทุจริตและ วจีทุจริตที่ประจวบเข้า และของผู้สมาทานสังวร ในโรงอุปสมบท บำเพ็ญจตุปาริสุทธิศีลให้บริบูรณ์ ก็ชื่อว่าศีล ฯ เจตนามีโคตรภูญาณ เป็นที่สุด ที่เป็นไปด้วยอำนาจแห่งการบริกรรมและการพิจารณาใน กรรมฐาน ๔๐ อย่าง และในภูมิมีขันธ์เป็นต้น ยังไม่ถึงอัปปนา ชื่อ ว่าภาวนาฯ ถึงแม้เจตนาเล่าเรียนวิชาที่หาโทษมิได้เป็นต้น ก็ย่อมถึง ความประมวลลงในภาวนานี้เหมือนกัน ฯ เจตนาที่ทำความนับถือมาก แก่บุคคลผู้เจริญโดยวัยและโดยคุณ ด้วยอัธยาศัยที่ไม่เศร้าหมอง ซึ่ง เว้นจากความหวังตอบแทนในปัจจัย ๔ มีจีวรเป็นต้น (และ) ด้วย