วิบาก : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 31 / 46

…นไปด้วย สามารถแห่งบุญกิริยา ด้วยสามารถแห่งกรรมทวาร ด้วยสามารถแห่ง กรรม และด้วยสามารถแห่งอธิบดีฉันใด วิบากย่อมไม่เป็นไปฉันนั้น เพราะไม่เป็นไปด้วยสามารถแห่งทานเป็นต้น เพราะไม่ให้พฤติกรรมทำฉันทะ เป็นต้นให้ออก…

เนื้อหานี้กล่าวถึงการทำความเข้าใจลักษณะของกุศลจิตและกรรม โดยให้เห็นถึงความแตกต่างของวิบากตามแต่ละสาเหตุ รวมถึงอิทธิพลของความสามารถแห่งกรรมและความเพียรพยายามในการนับ ซึ่งมีความสำคัญในการศึกษ…

…ล้วในกุศลจิตนั่นแล ฯ สเหตุกศัพท์ ในคำว่า สเหตุกกามา- วจรกุสลวิปากิริยาจิตฺตานิ นี้ เป็นวิเสสนะบ่งถึงวิบากและกิริยา นี้ เพราะกุศลเป็นสเหตุกะโดยส่วนเดียว ฯ ด้วยว่าการประกอบตามที่จะพึง ได้มีอยู่ ๆ เช่นในประโย…

ในเนื้อหานี้อธิบายถึงความสำคัญของกิริยาจิตในเรื่องของจิตสหรคตและกุศลจิต โดยอิงจากคำสอนในอภิธัมมัตถสังคหบาลี ซึ่งแบ่งแยกความแตกต่างของจิตและวิญญาณ การพูดถึงความแตกต่างระหว่างเวทนา ญาณ และสังขาร รวมถึงก

…) และ ๓๖ มี ในสุภจิต (กามาวจรโสภณจิต) ธรรม ๓๕-๓๔-๓๔ (๒๔ สองครั้ง) และ ๓๓ มีใน กิริยาจิต ธรรม ๓๓ มีในวิบากจิตธรรม ๓๒-๓๒ (๓๒ สองครั้ง) และ ๓๑ มีในกุศลจิต วิบากจิต และกิริยาจิตฝ่ายสเหตุกกามาวจร ฯ ในจิตเหล่า น…

บทนี้กล่าวถึงธรรมในจิตประเภทต่าง ๆ รวมถึงกามาวจรโสภณจิต, กิริยาจิต และวิบากจิต โดยลงลึกในธรรม 13 ประการ และอธิบายความเชื่อมโยงกับโลภะและมานะ รวมถึงการแยกประเภทต่าง ๆ ของจิต ทั…

…ร้อม ๆ กัน ฯ ธรรม ๓๓ คู่ ได้ในจิตที่ประกอบในฌานที่ ๔ และที่ ๕ ฯ บทว่า ตสุ คือ ๓ อย่าง ด้วยอำนาจกุศล วิบาก และกิริยา ฯ มหัคคตฌานทั้งหลายย่อมเป็น ไปโดยเพียงแต่ความตั้งมั่นแห่งจิตอย่างเดียว แก่บุคคลผู้มีกายปร…

บทความนี้พูดถึงคำว่า อัญญสมานเจตสิก และโสภณเจตสิก ในอภิธัมมัตถสังคหและอภิธัมมัตถวิภาวีนี โดยวิเคราะห์ธรรมที่เกี่ยวข้องกับอุเบกขาและความสงเคราะห์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในจิต ซึ่งเกี่ยวพันกับฌานหมวด ๕ และการ

…ัติเหล่านั้น ในสิกขาบทวิภังค์นั้นๆ ท่านอาจารย์กล่าวคำว่า อปฺปมญผยา วิรติวชฺชิตา ดังนี้ เพราะกามาวจร วิบากมีกามาวจรเป็นอารมณ์โดยส่วนเดียว เพราะอัปปมัญญามีสัตว์เป็น อารมณ์ และเพราะแม้วิรัติก็เป็นกุศลโดยส่วนเ…

…ละอัปปมัญญา โดยเฉพาะเกี่ยวกับโลกิยวิรัติและโลกุตตรวิรัติ การอภิปรายถึงความแตกต่างของผลระหว่างกุศลและวิบาก สรุปแล้วแสดงให้เห็นถึงความสำคัญของอารมณ์ในความเข้าใจทางอภิธรรมและการปฏิบัติทางพุทธศาสนา

…วัชชนฐาน และ ปัญจวิญญาณฐานเป็นต้นฯ บรรดากิจเหล่านั้น จิต ๑๕ คือ สันตีรณ จิตที่สหรคตด้วยอุเบกขา ๒ มหาวิบากจิต ๘ และรูปารูปวิบากจิต ๕ (รูปาวจรวิบากจิต ๔ อรูปาวจรวิบากจิต ๔) ชื่อว่าปฏิสนธิภวังค์และ จุติเป็นกิ…

เนื้อหานี้อธิบายถึงประเภทต่างๆ ของอกุศลและกุศล โดยระบุตัวอย่างของจิตที่ถูกแบ่งตามเหตุและกิจต่างๆ เช่น โลภะ โทสะ โมหะ รวมถึงกิจที่สัมพันธ์กับจิตประเภทต่างๆ และรายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับการจำแนกจิตตาม

…ดาอารมณ์มีอนิฏฐารมณ์เป็นต้นนี้ ในอนิฏฐารมณ์ ปัญจวิญญาณ สัมปฏิจฉันนะ สันตีรณะ และตทาลัมพนะ เป็นอกุศล วิบากเท่านั้น แม้ในทวารทั้งปวง ฯ ในอิฏฐารมณ์เป็นกุศลวิบาก ฯ

เนื้อหาในหน้านี้กล่าวถึงการศึกษาอภิธัมในส่วนของอัปปนาและความสัมพันธ์กับกุศลและอกุศล โดยเฉพาะการแบ่งประเภทอัปปนาตามที่เกี่ยวข้องกับบ่อนบุญและจิตวิญญาณ เช่น อัปปนาที่เกิดจากโสมนัสรวมถึงการวิเคราะห์หลักก

…8 ก็แลในวิถีสังคหะนี้ กิริยาชวนะและอัปปนาชวนะ ย่อมไม่ได้แก่ บุคคลผู้มีเหตุ ๒ และผู้ไม่มีเหตุฯ อนึ่ง วิบากที่ประกอบด้วยญาณ ย่อมได้ในสุคติภูมิเช่นกันฯ ก็แลมหาวิบากที่เป็นญาณวิทยุต ย่อม ไม่ได้ในทุคติภูมิ ฯ ก็…

…จิตในอภิธัมมัตถสังคหะ โดยอธิบายถึงกิริยาชวนะและอัปปนาชวนะที่มีต่อบุคคลในแต่ละประเภท รวมถึงการเข้าถึงวิบากและการแสดงถึงความต่างของบุคคลในโลกุตตรชวนะซึ่งเกิดขึ้นเฉพาะพระอริยบุคคลเท่านั้น นอกจากนี้ยังมีการระบ…

…ไปชั่วเวลาเล็กน้อย ดุจกระแสแม่น้ำไหลตามเรือที่ทวนกระแสน้ำไปฉะนั้น ๆ อารมณ์ของ ชวนะนั้น เป็นอารมณ์ของวิบากเหล่านี้ เพราะฉะนั้น วิบากเหล่านั้น จึงชื่อว่าตทารมณ์ ด้วยอำนาจการลบบทท่ามกลาง ดุจในคำว่า พฺรหฺมสโร …

บทความนี้อธิบายเกี่ยวกับวิถีจิต รวมถึงความสัมพันธ์ระหว่างอารมณ์กับวิบากที่เกิดขึ้นในสภาวะต่างๆ เช่น ในช่วงเวลาสลบหรือใกล้ตาย ผ่านการใช้ภาพพจน์และอุปมาเพื่อให้เข้าใจได้ง่าย…

…วามเป็นไป ๒-๓ ครั้ง แห่งโวฏฐัพพนะ ฯ แม้ท่าน อานันทาจารย์จะแสดงไว้อย่างนี้ก็จริง ถึงอย่างนั้น ติเหตุกวิบาก (วิบากมีเหตุ ๓) ที่ท่านกล่าวไว้โดยความเป็นอนันตรปัจจัยนั้นแล เป็นไปด้วยอำนาจจุติจิตของพระขีณาสพทั้ง…

บทนี้อธิบายถึงความเป็นไปของจิตในปริตตารมณ์ ซึ่งอานันทาจารย์ชี้ให้เห็นถึงการมีอาวัชชนะเป็นอนันตรปัจจัยที่ส่งผลต่อการเกิดจิต แต่ไม่สามารถกำหนดจากความเป็นไปหลายครั้งได้ทั้งหมด เนื้อหายังกล่าวถึงความสำคัญ

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 164 วิบากเหล่านั้น ฯ เพราะเหตุนั้น นักปราชญ์จึงกำหนดปริตตารมณ์ ในคำว่า โวฏฐัพพนะเป็นไป ๒ ครั้งนี้ตามนัยที่มาใ…

เนื้อหานี้สื่อถึงหลักการทางอภิธัมมะ เกี่ยวกับวิบากและการเกิดของวิถีจิต ซึ่งได้รับการอธิบายโดยนักปราชญ์ที่อ้างอิงจากอรรถกถาต่างๆ โดยเฉพาะในเรื่อง 'โวฏฐ…

…ะผู้มีพระภาค ตรัสตทาลัมพนะไว้ในลำดับแห่งชวนะที่เป็นกุศล และอกุศลเท่านั้นว่า เมื่อกุศลากุศลชวนะดับไป วิบาก (จิต) ก็เกิดขึ้น โดยเป็นตทาลัมพนะ เพราะฉะนั้น ไม่มีตทาลัมพนะเกิดในลำดับแห่งกิริยาชวนะ ฯ ข้าพเจ้า จะ…

เนื้อหานี้กล่าวถึงการตีความในอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกาเกี่ยวกับจิตวิปัลลาสและตทาลัมพนะ ซึ่งไม่มีแก่พระขีณาสพ ท่านอาจารย์ได้อธิบายถึงความแตกต่างระหว่างโสมนัสและโทมนัส และเหตุผลที่พระ

…่าอเหตุกะ เพราะไม่มีเหตุเช่น นั้น ฯ ม อักษรที่การต่อบท ฯ อัปปนาชวนะย่อมไม่ได้ เพราะมี เครื่องกั้นคือวิบาก ๆ จริงอยู่ ปฏิสนธิของบุคคลผู้มีเหตุ ๒ และไม่มี เหตุ บัณฑิตเรียกว่า เครื่องกั้นคือวิบาก ๆ เพราะไม่มี…

ในเนื้อหานี้กล่าวถึงคำว่า 'ทวิเหตุกะ' ที่แสดงถึงเหตุสองประการ คือ อโลภะและอโทสะ ในขณะที่ 'อเหตุกะ' หมายถึงการไม่มีปัจจัยเช่นนั้น การวิเคราะห์ของท่านอาจารย์โชติปาลเถระเกี่ยวกับตทาลัมพนะที่อาจเกิดขึ้นได

…ังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 182 อาจารย์นั้นแลกล่าวไว้ ในปรมัตถวินิจฉัย ในอธิการแสดงวิบาก ที่ประกอบด้วยญาณ ไม่เป็นแก่บุคคลนี้ว่า ญาณวิบากทั้งหลาย ย่อมไม่เป็นไปแก่ทวิเหตุกะ และอเหตุกบุคคล เพ…

…สังคหะและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา เรียบเรียงการอภิปรายของอาจารย์เสนอบุคคล 8 ประเภทและคำอธิบายเกี่ยวกับวิบากที่ประกอบด้วยญาณที่แตกต่างกัน โดยมีอาจารย์จำนวนมากเห็นพ้องหรือแตกต่างกันไปเรื่องของวิบากและการพิจารณ…

… อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 190 ภวังค์ และจุติ ในกามสุคติภพ ฯ อนึ่ง มหาวิบากทั้ง ๒ ย่อม เป็นไปด้วยอำนาจแห่งปฏิสนธิ ภวังค์ และจุติ ในกามาสุคติภูมิ แม้ โดยประการทั้งปวงฯ ปฏิสนธิท…

…บรรทัดฐานทางพระพุทธศาสนา เช่น อายุที่เหมาะสมของเทวดาและการนับปีมนุษย์เพื่อแปลงให้เป็นปีทิพย์, รวมถึงวิบากที่เกิดจากฌานต่างๆ เพื่อเข้าใจในความสัมพันธ์ระหว่างการเกิด การตาย และการมีชีวิตหลังความตายในทางพระพุ…

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 191 วิบากแห่งตติยฌาน ย่อมเป็นไปในภูมิแห่งทุติยฌาน เหมือนอย่างนั้น ๆ วิบากแห่งจตุตถฌาน ย่อมเป็นไปในภูมิแห่งตติ…

ในบทนี้ได้พูดถึงวิบากแห่งฌานและปฏิสนธิ 5 อย่าง ที่สร้างขึ้นจากการมีรูป และอายุของพรหมแต่ละชั้น กล่าวถึงการจัดแบ่งอายุของพ…

…ถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 192 พรหมชั้นสุทัสสี, ๑๖,๐๐๐ กัลป์ เป็นประมาณแห่งอายุของพวกพรหม ชั้นอกนิฏฐาฯ วิบากแห่งอรูปฌานมีอรูปฌานที่ ๑ เป็นต้น ย่อมเป็นไปในภูมิ แห่งอรูปฌานมีอรูปฌานที่ ๑ เป็นต้น ด้วยอำนาจแห่งปฏ…

การศึกษาถึงอายุของพรหมและเทวดาในชั้นอรูปฌาน อธิบายลำดับของปฏิสนธิ ภวังค์ และจุติ รวมถึงชั้นอรูปฌาน 4 ประเภท ปิฏิสนธิทั้ง 4 ระบุว่าเป็นอรูปปฏิสนธิ โดยมีการวิเคราะห์อายุของเทวดาต่างๆ ที่สำคัญในชั้นอากาส

…ข้ามามาว่า "ก็ในปฏิสัมภิทาวิภังค์ พระผู้มีพระภาคทางยกจิตตุปบาทที่สหรคตด้วยอุทธัจจะขึ้น แล้วทรงยก แม้วิบากแห่งจิตตุปบาทที่สหรคตด้วยอุทธัจจะนั้นขึ้นไว้ อย่างนี้ว่า "ใน สมัยใด อกุศลจิตที่สหรคตด้วยอุเบกขา สัมป…

…วไม่ควรมีการปฏิสนธิ พระองค์ยกขึ้นมาเป็นประเด็นสำคัญเพื่อให้พวกเราได้ไตร่ตรองถึงธรรมที่ควรละออกไป และวิบากของจิตต้องมีความไม่ฟุ้งซ่านย่อมมี เพื่อจะสามารถเข้าถึงธรรมที่แท้จริงได้ ข้อคิดนี้สามารถนำไปใช้ในชีวิ…

…ยผลที่น่าใคร่ไม่ได้เป็นต้น] สองบทว่า สพฺพตฺถาปิ กามโลเก ความว่า (อกุศลกรรมทั้ง หมด ๑๒ อย่าง ให้อกุศลวิบากทั้ง ๒ ได้) ในกามโลกแม้ทั้งหมด "ด้วยอำนาจสุคติและทุคติ ฯ บทว่า ยถาห์ แปลว่า ตามสมควรแก่ ทวารและอาลัม…

…การผลกรรมที่เกิดจากอกุศลกรรมและการอธิบายอำนาจของกุศลกรรมในชีวิต มีการยกตัวอย่างความเกี่ยวข้องระหว่างวิบากและสภาพแวดล้อมที่ส่งผลต่อการเกิดของวิบากวิญญาณ

…กกรรมชักทุเหตุกปฏิสนธิมานี้ จึงมีปุจฉาว่า "เหมือนอย่างในปฏิสัมภิทามรรค ท่านพระสารีบุตรเถระ กล่าวถึง วิบากญาณสัมปยุตบังเกิด เพราะปัจจัยแห่งเหตุ ๔ ประการ ด้วย อำนาจแห่งเหตุ ๓ (คือ อโลภะ อโทสะ อโมหะ) ในชวนขณะ…

เนื้อหาในหน้านี้เกี่ยวกับความแตกต่างระหว่างติเหตุกรรมและทุเหตุกรรม บทบาทของญาณที่เป็นปฏิปักษ์ต่อโมหะ และอิทธิพลของกรรมในชีวิตมนุษย์ โดยพูดถึงการสร้างสรรค์หรือทำลายอันเกิดจากกรรมที่สัมปยุตด้วยญาณ และกา