อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 234 : หน้า 234/442

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 234 ทั้งหลาย พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้แล้วในหมวดธรรมอันทัสสนะ พึงละ อย่างนี้ว่า "ราคะ โทสะ โมหะ และกิเลสที่รวมอยู่แห่งเดียว กันกับราคะเป็นต้นนั้น ยังสัตว์ให้ไปสู่อบาย ? " แก้ว่า "คำนั้นไม่พึง เป็นได้ เพราะพระผู้มีพระภาคตรัสเจตนากรรมที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ นั้น โดยความเป็นธรรมอันภาวนาพึงละโดยส่วนเดียว" ฯ สมจริงดังที่ พระองค์ตรัสไว้ว่า "ธรรมเหล่าไหน อันภาวนาจึงละ ธรรมเหล่านี้ คือ จิตตุปบาทที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ ชื่อว่าอันภาวนาพึงละ" ดังนี้ เป็นต้น ฯ เพราะเหตุที่ตรัสไว้เช่นนั้น การที่ไม่ตรัสไว้ในหมวดธรรม อันทัสสนะพึงละนั่นแล ทำให้สำเร็จความว่า จิตตุปบาทที่สหรคตด้วย อุทธัจจะนี้ ไม่ให้ปฏิสนธิ ฯ มีคำท้วงเข้ามามาว่า "ก็ในปฏิสัมภิทาวิภังค์ พระผู้มีพระภาคทางยกจิตตุปบาทที่สหรคตด้วยอุทธัจจะขึ้น แล้วทรงยก แม้วิบากแห่งจิตตุปบาทที่สหรคตด้วยอุทธัจจะนั้นขึ้นไว้ อย่างนี้ว่า "ใน สมัยใด อกุศลจิตที่สหรคตด้วยอุเบกขา สัมปยุตด้วยอุทธัจจะ ปรารภ อารมณ์ คือ รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ธรรมารมณ์ หรือ อารมณ์ใด ๆ เกิดขึ้นแล้ว ในสมัยนั้น ผัสสะ เวทนา สัญญา เจตนา จิต ความไม่ฟุ้งซ่าน ย่อมมี ธรรมเหล่านี้ ชื่อว่ากุศล ญาณที่เป็น ไปในธรรมเหล่านี้ ชื่อว่าธัมมปฏิสัมภิทา ญาณที่เป็นไปในวิบาก แห่งธรรมเหล่านั้น ชื่อว่าธัมมปฏิสัมภิทา" ดังนี้เป็นต้น มิใช่หรือ เพราะฉะนั้น พวกท่านจะพึงรับรองว่า จิตตุปบาทที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ นั้น ไม่ให้ปฏิสนธิอย่างไรได้ ? " แก้ว่า "วิบากแห่งจิตตุปบาทที่ ๑. อภ. วิภงฺค. ๒๕/๔๐๔ ๆๆ