หมายถึง : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 59 / 118

…ทพมุนี 1. ความหมายและอายตนะแบบต่าง ๆ พระเดชพระคุณพระมงคลเทพมุนีได้ให้ความหมายของคำว่า อายตนะ ไว้ว่า หมายถึง ดึงดูด หรือบ่อเกิด ท่านกล่าวว่า “บ่อเกิดของตาดึงดูดรูป บ่อเกิดของหูดึงดูดเสียง บ่อเกิดของจมูกดึงดูด…

บทความนี้เสนอความหมายของอายตนะตามทัศนะของพระมงคลเทพมุนี โดยแบ่งอายตนะออกเป็น 2 ประเภท คือ โลกายตนะที่ดึงดูดสรรพสัตว์ไปตามภพภูมิ และธัมมายตนะที่ดึงดูดสรรพสัตว์ที่หมดกิเลส โดยอธิบายถึงความสัมพันธ์ระหว่า

…ี่เข้าใจ กันนั้นมากน้อยเพียงใด ให้นักศึกษารายละเอียดจากเนื้อหาในบทเรียนนี้ 7.1 ความหมายของธาตุ ธาตุ หมายถึง สิ่งที่ทรงสภาวะของตนอยู่เอง คือ มีอยู่โดยธรรมดา เป็นไปตามเหตุปัจจัย ไม่มีผู้สร้าง ไม่มีอัตตา มิใช่ส…

บทที่ 7 นี้กล่าวถึงความหมายและลักษณะของธาตุในวิปัสสนาภูมิ ซึ่งแตกต่างจากธาตุที่เข้าใจทั่วไป โดยธาตุหมายถึงสิ่งที่อยู่ตามธรรมชาติ ไม่มีผู้สร้างและไม่มีอัตตา รวมถึงการสำรวจถึงธาตุต่าง ๆ อาทิเช่น ธาตุ 4, 6 และ…

…กันระหว่างของ 3 อย่าง คือ ทวาร อารมณ์ วิญญาณ ทวาร โดยปกติแปลว่า ประตู ทาง ช่องตามร่างกาย แต่ในที่นี้หมายถึง ทางรับรู้อารมณ์ มี 6 ทาง คือ ทางตา หู จมูก ลิ้น - กาย และใจ อันเป็นอายตนะภายใน อารมณ์ หมายถึง เครื่…

มโนวิญญาณธาตุเป็นนามธรรมที่มีหน้าที่ในการรู้คิดและอารมณ์ต่าง ๆ ซึ่งแบ่งประเภทจิตเป็นหลายกลุ่ม ได้แก่ โลภมูลจิต, โทสมูลจิต, โมหจิต และอีกมากมาย โดยเฉพาะจิตที่เกี่ยวข้องกับรูปฌานและอรูปฌาน ที่ช่วยให้มีก

วิญญาณ หมายถึง ความรู้แจ้งในอารมณ์ คือความรู้ที่เกิดขึ้นเมื่ออายตนะภายนอก และภายในกระทบ มี 6 อย่างเหมือนกันคือ การ…

เนื้อหานี้ชี้ให้เห็นถึงความหมายของวิญญาณว่าเป็นความรู้แจ้งในอารมณ์ ซึ่งเกิดจากการกระทบกับอายตนะทั้งภายนอกและภายใน หนุนสำรวจธาตุ 18 ที่รวมการรู้ต่างๆ ที่เกิดจากตา หู จมูก ลิ้น กาย และใจ ความเป็นไปของชี

แนวคิด 1. อินทรีย์ หมายถึง ความเป็นใหญ่ในหน้าที่ของตน มีองค์ประกอบอยู่ 22 ประการ 2. อินทรีย์แต่ละอย่างมีลักษณะเฉพาะของตน 3. อิ…

เนื้อหาเกี่ยวข้องกับแนวคิดและองค์ประกอบของอินทรีย์ที่มีอยู่ 22 ประการ โดยแบ่งออกเป็น 5 หมวดคือ หมวดอายตนะ หมวดภาวะ หมวดเวทนา หมวดพละ และหมวดโลกุตตระ เป็นการศึกษาที่มีเป้าหมายให้นักศึกษาเข้าใจความหมาย

… คือ หน้าที่ในอริยสัจ 4 ข้อใดมีหน้าที่อย่างไร รวมเรียกว่า ไตรปริวัฏ ทวาทสาการ แปลว่า 3 รอบ 12 อาการ หมายถึง ญาณ 3 ในอริยสัจ 4 ผู้รู้อริยสัจ 4 ที่เรียกว่ารู้จริง รู้แล้วพ้นทุกข์ได้ ต้องรู้ประกอบด้วยญาณ 3 อากา…

การที่ความสงบสุขอันเกิดจากการตัดกิเลสได้เป็นไปยั่งยืน คือ นิพพาน ซึ่งหมายถึงความดับทุกข์ ควบคู่กับกระบวนการของอริยมรรค 8 ที่นำไปสู่ความดับทุกข์ ทุกกิจในอริยสัจ 4 มีความสำคัญ ไม…

…ง จมูกต่อกับกลิ่น ลิ้นต่อกับรส กายต่อกับสัมผัส ใจต่อกับธรรมารมณ์ 6. ผัสสะ คือ ความถูกต้อง หรือกระทบ หมายถึง อาการที่จิตหรือวิญญาณถูกต้องหรือ กระทบกับอารมณ์คือสิ่งเร้าแล้วเป็นปัจจัยให้เกิดความรู้สึกเป็นสุขเป็…

นามรูปในพระพุทธศาสนาแบ่งเป็นนามธรรม 5 อย่าง ได้แก่ เวทนา สัญญา เจตนา ผัสสะ และ มนสิการ มีการจำแนกเป็นนามขันธ์ 3 ส่วนรูปเรียกว่ามหาภูตรูป 4 ซึ่งได้แก่ ปฐวีธาตุ อาโปธาตุ เตโชธาตุ และ วาโยธาตุ นอกจากนี้ย

…ขุปสาทกระทบกับรูป เฉย ๆ ยังไม่เกิดจักขุวิญญาณ ก็ยังไม่เป็นผัสสะ ผัสสะอื่น ๆ ก็ทำนองเดียวกัน 7.เวทนา หมายถึง ความเสวยอารมณ์ คือ ความรู้สึกเป็นสุข เป็นทุกข์ หรือรู้สึกเฉยๆ การเสวยอารมณ์นี้เป็นผลสืบเนื่องมาจากผ…

ผัสสะมี 6 อย่าง ประกอบด้วยจักขุสัมผัส โสตสัมผัส ฆานสัมผัส ชิวหาสัมผัส กายสัมผัส และมโนสัมผัส โดยแต่ละสัมผัสต้องมีธรรม 3 อย่างมาประจวบกันจึงเกิดผัสสะ ส่วนเวทนานั้นเป็นการเสวยอารมณ์ที่เกิดจากสัมผัสดังกล

…มีอัตตา คือ ถือว่าขันธ์ 5 มีอัตตา เป็นตัวตน เที่ยงแท้ เป็นต้น 10. ภพ แปลว่า ความมีความเป็น ในที่นี้ หมายถึง ภาวะแห่งชีวิต คือ ความมีขันธ์หรือมี นามรูป เพราะชีวิตต้องตกอยู่ในภพทั้ง 3 อย่างใดอย่างหนึ่งเสมอ คือ…

เนื้อหาในบทนี้สรุปความรู้สึกทางใจและการแยกแยะตัณหาที่เกิดจากความอยากมีความสุขหรือความทุกข์ การวิเคราะห์เวทนาที่แบ่งเป็น 2 ชนิด ได้แก่ เวทนาทางกายและเวทนาทางใจ ตัณหาที่เกิดขึ้นแบ่งเป็นต่าง ๆ ตามรูป เสี

…ำไปสู่กามภพ รูปภพ อรูปภพ อุปปัตติภพ แปลว่า ภพคือภาวะที่เกิดขึ้น ปรากฏขึ้น ได้แก่ อุปาทานขันธ์ ซึ่งก็หมายถึง ภพทั้ง 3 นั้นเอง 11. ชาติ คือ ความเกิด ว่าโดยสมมติได้แก่ความเกิดของสัตว์ โดยปรมัตถ์ ได้แก่ ความปราก…

อภิธรรมกล่าวถึงอุปาทานเป็นปัจจัยให้เกิดกรรมภพและอุปปัตติภพ โดยกรรมภพหมายถึงเจตนาและธรรมที่มีออภิชฌา แบ่งออกเป็นกุศลกรรมและอกุศลกรรมที่จะนำไปสู่กามภพ รูปภพ และอรูปภพ ขณะที่อุปป…

…งชาติและมรณะได้ ผู้คงที่เห็นปานนั้น บัณฑิตกล่าวว่า เป็นสมณะ” สรุปแล้ว อวิชชาเป็นปัจจัยให้เกิดสังขาร หมายถึง ความไม่รู้ทำให้คนทำดีทำชั่ว การทำดีทำชั่วนั้นย่อมต้องมีวิบาก เพราะฉะนั้น สังขาร คือ เจตนา จึงเป็นทั…

อวิชชาหรือความไม่รู้เป็นปัจจัยที่ทำให้คนทำชั่ว โดยเริ่มจากความชั่วทางใจซึ่งส่งผลให้เกิดการทำผิดทางกายและวาจา ความชั่วทำให้เกิดความทุกข์และส่งผลไปสู่อบายภูมิ ขณะเดียวกัน อวิชชาก็สามารถเป็นปัจจัยให้เกิด

…ป สำหรับ กระบวนการในการดับวงจรปฏิจจสมุปบาท มีดังต่อไปนี้ 1. ดับอวิชชาได้สิ้น สังขารจึงดับ ดับอวิชชา หมายถึง การดับความไม่รู้ ดับความไม่รู้จริง ดับความไม่รู้แจ้ง แล้วจึงเกิด เป็นความรู้ ความรู้จริงความรู้แจ้ง…

…งปุถุชน เราจะทำความเข้าใจกระบวนการดับวงจรปฏิจจสมุปบาท เพื่อสร้างความเข้าใจในการพ้นทุกข์ การดับอวิชชาหมายถึงการเข้าใจความจริงและความรู้แจ้ง ซึ่งจะนำไปสู่การหลุดพ้นจากความยึดมั่นและกิเลสต่างๆ และจะมีการอธิบายถ…

…ิบาก 2.) ปฏิจจสมุปบาทแบบทุกขณะจิต ในวงจรปฏิจจสมุปบาทแบบทุกขณะจิต ชาติและชรามรณะไม่ใช่ภพชาติใหม่ แต่ หมายถึง การเกิดดับของจิตในทุกขณะ เป็นธรรมดาจิตของเราจะเกิดดับอยู่ตลอดเวลา ซึ่งมี การเกิดดับเร็วมาก ขั้นตอนก…

…ทาน และกรรมในการเกิดดับของจิตที่เกิดอย่างรวดเร็วในทุกขณะ โดยคำว่า ชาติ ชรา มรณะ ไม่ใช่ภพชาติใหม่ แต่หมายถึงกระบวนการเกิดดับของจิตในทุกขณะ ผ่านการศึกษาธรรมกับพระธรรมกาย การดูขันธ์ 5 และอริยสัจ 4 เพื่อความเข้า…

…ารสร้างบารมีมาให้พวกเราได้ศึกษา เพื่อเพิ่มพูนความ เข้าใจให้มากขึ้น คำว่า บารมี มาจากคำว่า ปูระ ธาตุ หมายถึง เต็มเปี่ยม

เนื้อหาเกี่ยวกับหลักการของการบำเพ็ญบารมีที่กล่าวถึงความสำคัญของการสร้างบารมีในชีวิตของเรา โดยยกตัวอย่างจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าและหลักธรรมต่างๆ ที่มีความเชื่อมโยงกับบทบาทของการบำเพ็ญบารมีและเป้าหมายชีวิ

…ทรงบำเพ็ญประโยชน์ทั้งแก่สตรี และบุรุษ ผู้ทําตามคำสอนของพระองค์” ตถาคต เป็นพระนามหนึ่งของพระบรมศาสดา หมายถึง ผู้เสด็จไปดีแล้ว คือ เสด็จไปที่ไหนก็เป็นมงคล จนกระทั่งเสด็จ ไปสู่อายตนนิพพาน นอกจากนี้พระพุทธองค์ยั…

การทำใจให้หยุดนิ่งคือขั้นตอนสำคัญในการปฏิบัติตามคำสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เพื่อการเข้าถึงความรู้แจ้งและความบริสุทธิ์ การศึกษาเฉพาะภาคทฤษฎีไม่เพียงพอ ต้องมีการฝึกฝนและลงมือปฏิบัติด้วย หากต้องการเป็นผ

…วามเพียรพยายาม ไม่สิ้นสุดแล้ว จะต้องกล้าเปลี่ยนแปลงแก้ไขตนเอง คำว่า กล้า มาจากคำว่า วีระ หรือวิริยะ หมายถึง กล้า ที่จะแก้ไขความบกพร่องของตนเอง สิ่งใดที่ไม่ดีเคยชินอยู่กับ สิ่งนั้น ก็ปฏิวัติใหม่ให้ดีขึ้น และก…

ในยุคที่คนไม่รู้ธรรม ถึงแม้มีเพียงยักษ์ที่รู้ เทพธรรม, พระโพธิสัตว์จึงยอมสละชีวิตเพื่อสั่งสมปัญญา และเข้าใจถึงบารมีที่มีความสำคัญ รวมถึงความบกพร่องที่ต้องแก้ไขผ่านวิริยบารมี การกล้าเผชิญ และพัฒนาตนเอง

ธรระพี ประช เดินตามทางของบัณฑิต(๓) ๒๓๗ คุณธรรมประการสุดท้าย คือ ควรรู้ถ้อยคำของผู้ขอ หมายถึง เมื่อมีใครมาขอความช่วยเหลือ หากไม่เหลือวิสัยที่เรา จะช่วยได้ ก็ไม่ควรด่วนปฏิเสธ ถึงแม้จะช่วยเหลือใน…

คุณธรรมประการสุดท้ายของบัณฑิตคือการรู้ถ้อยคำของผู้ขอ ไม่ควรปฏิเสธเมื่อสามารถช่วยได้ แม้จะช่วยไม่ได้ ควรแนะนำหนทางที่ดี เช่นเรื่องมัจฉริยโกสิยเศรษฐี ที่ต้องการหุงข้าวปายาสแต่ไม่อยากให้คนอื่นรู้ โดยพระอ

…ปัญญาเท่านั้นประเสริฐ คนโง่เขลาเบาปัญญาถึงแม้จะ มียศตำแหน่ง ก็หาประเสริฐไม่ คำว่าคนมีปัญญา ในที่นี้ หมายถึง ปัญญาที่สามารถ ตรองเห็นความเป็นจริงของชีวิต และหยั่งรู้ได้ลึกซึ้ง เชื่อมั่นว่า โลกหน้ามีจริง เชื่อใ…

บทความนี้สำรวจสิ่งที่เป็นบ่อเกิดแห่งความสุขและความสำเร็จในชีวิตของเราคือ 'บุญ' ที่ช่วยให้เรามีโอกาสทำทาน รักษาศีล และเจริญภาวนา การปฏิบัติตามคำสอนของพระพุทธเจ้าได้รับการเน้นย้ำ รวมถึงหลักธรรมที่เกี่ยว

…ุดอย่างหนึ่ง ในบรรดาที่สุดสอง คือ กามสุขัลลิกานุโยค ๑ อัตตกิลมถานุโยค ๑ อารมณ์ที่น่าใคร่ น่าปรารถนา หมายถึง รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ได้แก่กามคุณ ๕ นั่นเอง ซึ่งท่องเที่ยวไปในกามภพ, ซึ่งเกี่ยวข้องอยู่ในกาม…

เนื้อหาในพจนานุกรมธรรมะเพื่อประชาชนกล่าวถึงแนวคิดเรื่องกามราคะและการพัวพันกับกิเลสกาม รวมถึงกามสุขัลลิกานุโยคและการปฏิบัติตนในทางที่ถูกต้อง การวิเคราะห์อารมณ์ที่น่าใคร่ ข้อความเกี่ยวกับกามารมณ์และความ

…ื่องที่น่าอัศจรรย์, การกระทำที่ให้บังเกิดผลเป็นอัศจรรย์ คนที่หนาแน่นไปด้วยกิเลส, คนที่ยังมีกิเลสมาก หมายถึง คนธรรมดา ทั่วๆ ไป

พจนานุกรมนี้ให้คำอธิบายเกี่ยวกับคำศัพท์และแนวคิดทางพุทธศาสนา เช่น ปฏิจจสมุปบาท การที่ทุกข์เกิดขึ้นจากปัจจัยต่าง ๆ รวมถึงคำสำคัญต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับธรรมะ เช่น ปฏิสัมภิทา ปฏิภาณ และความหมายของคำศัพท์