อายตนะ 12 ตามทัศนะของพระมงคลเทพมุนี : หน้า 133/265

6.5 อายตนะ 12 ตามทัศนะของพระมงคลเทพมุนี 1. ความหมายและอายตนะแบบต่าง ๆ พระเดชพระคุณพระมงคลเทพมุนีได้ให้ความหมายของคำว่า อายตนะ ไว้ว่า หมายถึง ดึงดูด หรือบ่อเกิด ท่านกล่าวว่า “บ่อเกิดของตาดึงดูดรูป บ่อเกิดของหูดึงดูดเสียง บ่อเกิดของจมูกดึงดูดกลิ่น บ่อเกิด ของลิ้นดึงดูดรส บ่อเกิดของกายดึงดูดสัมผัส บ่อเกิดของใจดึงดูดธรรมารมณ์” ซึ่งเราสามารถจับคู่ได้ดังนี้ ตา ดึงดูดกับ รูป หู ดึงดูดกับ เสียง จมูก ดึงดูดกับ กลน ลิ้น ดึงดูดกับ รส กาย ดึงดูดกับ สัมผัส ใจ ดึงดูดกับ ธรรมารมณ์ หรือธัมมารมณ์ ท่านขยายความคำว่าอายตนะออกไปอีกว่า อายตนะ มีอยู่ 2 แบบ คือ โลกายตนะ กับ ธัมมายตนะ โลกายตนะ เป็นอายตนะในภพ 3 โลกันต์ที่ดึงดูดสรรพสัตว์ไปตามภพภูมิต่าง ๆ ตาม อำนาจของบุญและบาป ส่วนธัมมายตนะ คือ อายตนนิพพานที่ดึงดูดสรรพสัตว์ที่หมดกิเลส อายตนะ 12 จัดอยู่ในโลกายตนะ ที่ดึงดูดสรรพสัตว์เอาไว้ในภพ 3 นี้ พระมงคล เทพมุนีได้อธิบายไว้ว่า “อายตนะภพ 3 มันดึงดูดเหมือนกัน กามภพดึงดูดพวกติดในกาม รูปภพดึงดูดพวก ติดรูป ติดรูปแล้วต้องไปอยู่ชั้นนั้น อรูปภพดึงดูดพวกติดอรูป ไปติดไปอยู่ชั้นนั้น” หน้า 771. เอกสารรวบรวมพระธรรมเทศนา (พระมงคลเทพมุนี), กรุงเทพฯ : อาคารทวีสินคอมเพล็กซ์, 2539 * วัดปากน้ำภาษีเจริญ และสมาคมศิษย์หลวงพ่อวัดปากน้ำ, มรดกธรรมหลวงพ่อวัดปากน้ำ (พระมงคลเทพมุนี), กรุงเทพฯ : อมรินทร์พริ้นติ้ง แอนด์พับลิชชิ่ง, 2537 หน้า 157. หน้า 771. * เอกสารรวบรวมพระธรรมเทศนา (พระมงคลเทพมุนี), กรุงเทพฯ : อาคารทวีสินคอมเพล็กซ์, 2539 บ ท ที่ 6 อ า ย ต น ะ 12 DOU 123