การเสด็จไปสู่ฐานะอันประเสริฐในพระพุทธศาสนา : หน้า 50/156

ถึงขนาด จึงตกศูนย์ แล้วกลายเป็นโสดาบันบุคคล สกิทาคามีบุคคล อนาคามีบุคคลตามลำดับ ครั้นธรรมกายอนาคามีบุคคลตกศูนย์ จึงเป็นพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า เพราะเหตุนี้จึงทรง พระนามว่า “สุคโต” 3. เสด็จไปสู่ฐานะที่ดี หมายความว่าเสด็จไปสู่ฐานะอันประเสริฐ และเป็นอมตะ ตลอดไป ดังพระบาลีว่า เขม ทิสํ คจฺฉมาโน แปลว่า ไปสู่แดนอันเกษมคือนิพพาน กล่าวคือ เมื่อพระธรรมกายเพ่งเล็งถูกส่วน ตกศูนย์ มีอายตนะอีกอย่างหนึ่งที่เรียกว่า “อายตนนิพพาน” ดึงดูดพระธรรมกายที่ตกศูนย์นั้นเข้านิพพานอยู่เนืองนิตย์แม้ในขณะที่พระชนม์อยู่ จึงชื่อว่า ไปสู่แดนเกษม ประการหนึ่ง ครั้นเมื่อจะดับขันธ์ พระองค์ก็เข้าสมาบัติ อายตนนิพพานดึงดูด เข้าสู่นิพพานไป เช่นนี้ ก็เรียกว่าเสด็จไปสู่แดนอันเกษม หรือเสด็จไปสู่ฐานะที่ดี เพราะเหตุนี้ จึงทรงพระนามว่า “สุคโต” 4. เสด็จไปงาม หมายความว่าเมื่อครั้งเสด็จพระดำเนินไปโปรดปัญจวัคคีย์ยังป่า อิสิปตนะนั้น เสด็จพระดำเนินไปโดยพระบาท มีฉัพพรรณรังสีรุ่งโรจน์ จนแม้แต่สัตว์สี่เท้า สองเท้า ที่ได้แลเห็น ต่างก็งงงันพากันหยุดนิ่งตะลึงไปหมด อย่างนี้เรียกว่าทรงพระดำเนินงาม หรือเสด็จไปงาม 2.3.5 โลกวิทู ทรงเป็นผู้รู้แจ้งโลก ทรงพระนามว่า “โลกวิทู” เพราะทรงเป็นผู้รู้แจ้งโลก คือทรงเข้าพระหฤทัยปรุโปร่งซึ่ง โลกโดยประการทั้งปวง คือทั้งโดยสภาวะ ทั้งเหตุเกิดของโลก ธรรมที่ดับของโลก และรู้จักทาง ปฏิบัติให้ถึงธรรมที่ดับของโลก อีกนัยหนึ่ง หมายถึงทรงรู้แจ้งโลกทั้ง 3 คือ สัตวโลก สังขารโลก และโอกาสโลก ทรงรู้แจ้งสัตวโลก (โลก คือ หมู่สัตว์) คือ ทรงรู้ความปรารถนาต่าง ๆ ของสัตว์ทั้งหลาย ทรงรู้ความแตกต่างของอินทรีย์ของสัตว์ เป็นต้น ทรงรู้แจ้งสังขารโลก (โลก คือ สังขาร) คือ ทรงรู้แจ้งสังขาร ขันธ์ กรรม ธรรมทั้งที่ เป็นกุศล อกุศลและอัพยากฤต (คือธรรมที่ไม่เป็นกุศลและอกุศล) เป็นต้น ทรงรู้โอกาสโลก หมายถึง ทรงรู้ถึงที่อยู่ถึงแผ่นดินที่สัตว์ทั้งหลายอุบัติเกิด รู้ความ เป็นไป ของโลกธาตุ รู้เรื่องจักรวาล คือ ทรงรู้ในเรื่องจักรวาลวิทยา (Cosmology) และอภิปรัชญา (metaphysis) 40 DOU สมาธิ 6 ส ม ก กั ม ม ฏ ฐ า น 4 0 วิ ธี (1)