การค้นคว้าต้นต่อของพระเดชพระคุณ : หน้า 11/121

มาประกอบการจร from พระเดชพระคุณจึงได้เดินทางไปประเทศมาเพื่อสืบค้นต้นต่อที่เมืองสะเทิม แต่งไม่ทันถึงเมืองสะเทิม พระเดชพระคุณได้ถึงมรณภาพเสียก่อนอย่างกระทันหัน ที่เมืองสะเทิม ซึ่งอยู่ห่างเมืองสะเทิมไม่มากนัก ข้อนี้เป็นเครื่องชี้และยืนยันที่หนักแน่นได้อย่างหนึ่งว่า บทฉนาทุกเรื่องของพระเดชพระคุณนั้นมีที่ไป มีหลักฐานอ้างอิงสามารถพิสูจน์ได้โดยทางใดทางหนึ่ง มีได้ลับตาเขียนหรือเขียนไปตามอารมณ์ที่นึกคิดเอาเองด้วยจินตายปัญญา แน่ะจะต้องเดินทางไปพิสูจน์ถึงต่างแดนก็อาจจะอ้อมไป ทั้งนี้เพื่อให้ได้ข้อเท็จจริงที่ชัดเจนถูกต้อง เหมือนนักประวัติศาสตร์ผู้ยิ่งใหญ่อย่อมเสียละเดินทางไกลไปย้อนรอยประวัติศาสตร์ที่ตนกำลังค้นคว้าหาความจริงอยู่ฉะนั้น วัตถุประสงค์ที่พระเดชพระคุณได้ตั้งใจบรรจงเรียงร้อยอักษรเป็นถ้อยคำที่ไพเราะ สะสวย ได้สร้างวรรณคดี จนเป็นวรรณกรรมอมตะและเป็นที่ยอมรับกันในหมู่ผู้นับถือพระพุทธศาสนาโดยทั่วไปรวม มีปรากฏตามปัจจิมพจน์แห่งบทนิพนธ์ของพระเดชพระคุณแล้ว ซึ่งมีใจความว่า “ข้าพเจ้าผู้มีน้ำใจรักตามเสมอใจใคร่จะให้พระลักษณ์ธรรมคำสั่งสอนแห่งสมเด็จพระศินวมโรนาถคาศดาดาวรัตน์มันอยู่ชั่วกาลนาน จึงได้อุตสาหะรณาขึ้นแล้ว ได้ประสบบุญศุล