การสนทนาธรรมและการแสดงธรรมอย่างมีประสิทธิภาพ : หน้า 82/124

กันแล้ว เราก็จะได้เมนูอีกหลาย ๆ เมนู ที่เรามักไม่เคยคิดไปถึง การสนทนาธรรมมากเท่าจะทำให้เราได้วิธีที่จะนำมาใช้ในชีวิตประจำวัน นี่คือคุณค่าของการสนทนาธรรม บูชาครูสอนเอาไว้ว่า ก่อนสนทนาธรรมตามกาลา ขอให้นั่งสมาธิ ก่อน นั่งล่วงหน้าเป็นวันได้ยิ่งดี ต้องนั่งสมาธิให้ได้ เพราะอย่างไรเมื่อสนทนากันก็ต้องเจอที่ผ่านมาไม่ตรงกัน เมื่่อเห็นไม่ตรงกัน ถ้าใครพูดแสดงความเห็นที่ไม่ตรงกันออกมาก็รู้สึกเหมือนถูกขัดคอ เมื่อคิดว่าถูกขัดคอแล้วอาจจะโกรธกันได้ ทุกคนในโลกไม่อยากให้ใครขัดคอ เพราะฉะนั้นน่าจะจะแย้งคำตอบอะไร มีจำนวนหนึ่งที่นิยมใช้บแบบชาววัดด้วยกัน “ที่คุณว่าก็ดีไหม” แต่ยังมีอีกแง่มุ่งทำของพ่อเป็นไปได้ไหม ถ้อยคำอย่างนี้ไม่เท่าไหร่ใครให้เสียหน้า เสียความมั่นใจ ถ้าดูจากกันอย่างนี้ วงสนทนาธรรมก็จะดำเนินต่อไปได้ ในเวลาเดียวกันใครที่ถูกเขาเสนอแนะแนวนี้ ก็ต้องรู้ว่า นักทบทวนทิศเดียวกันว่า ที่เราวานนั่นมันจะมีอะไรหว่งอยู่ ต้องทบทวนให้ดี ถ้าต่างฝ่ายต่างทบทวน ต่างฟังซึ่งกันและกัน การสนทนาธรรมตามกาลานั้นจะเกิดบุญใหญ่จริง ๆ กาลที่ ๓ กาลแห่งการแสดงธรรม เมื่อสนทนาธรรมกันแล้ว เราได้ความรู้ขอปลี่ยนอย่างเชิงปฏิบัติยิ่งขึ้น เมื่อมีโอกาสจะถ่ายทอดให้ใครต่อให้รินทำเกิด เพราะว่าเราจะเกิดความชอบธรรมได้มากกว่านั้นไม่ใช่ของง่าย และการนำความรู้ไปแสดงให้คนอื่นรับทราบด้วย ก็เป็นการทบทวนของเราอย่างลึกซึ้งอีกที การแสดงธรรมที่ง่ายสำหรับเราคือ การถ่ายทอดให้คนข้าง ๆ ตัว อาจจะเป็นลูก น้อง หรือใครก็ได้ที่อยู่ใกล้ตัว การแสดงธรรมของเราถ้าเป็นไปในลักษณะของการเล่าให้ฟัง จะดูเหมาะสม น่าฟัง ในการแสดงธรรมตามกาลานนี้ มีสิ่งที่ควรระมัดระวัง คือ ต้องแสดงธรรมโดยยึดหลัก “หลังอิงต้นโพธิ์” หมายความว่า ทุกอย่างที่แสดงต้องมีหลักฐานยืนยันอจากพระไตรปิฎกเป็นธรรมที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสไว้ พระอรหันต์ท่านนั้นนี้แสดงเอาไว้ อธิบายคนเป็นบริวารชื่อกันชื่อพูดเอาไว้ อย่างนี้เรียกว่าหลังอิงต้นโพธิ์ เมื่อสนทนาธรรมหรือแสดงธรรมกับใครก็ตาม จงแสดงถึงความอัศจรรย์ของธรรม จงแสดงถึงพระคุณอันยิ่งใหญ่ในธรรมของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า อย่าแสดงว่าข้าพเจ้านี้เป็นบุคคลอัศจรรย์ที่แสดงธรรมได้คล่อง เพราะแม้ตอนนี้เราเข้าใจธรรมลึกในระดับหนึ่งแล้ว แต่ยังมองว่าเราไม่ได้คิดขั้นเป็นของเราเอง เรากำลังนำธรรมของพระบรมศาสดามาแสดง เมื่อรู้แล้วว่าธรรมเหล่านี้มีความอัศจรรย์อย่างไร ก็การที่จะไปปราบเดริดพระสัมพุทธเจ้าพระบรมครูของเรา สำหรับหลวงพ่อเอง ทุกครั้งที่มีโอกาสสืบถามธรรม จะพยายามให้ได้ประโยชน์ตัวเองและผู้อื่น โดยจะพยายามเจาะลึกธรรมเข้าสู่ปฏิบัติให้ได้ คุณยายสอนวิธีแสดงธรรมหรือวิธี