ปัจจุบัน : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 57 / 112

…น ทั้งที่ประกอบไม่แน่นอน ฯ บรรดาลักษณะ (มีความเกิดขึ้นในที่เดียวกันเป็นต้น) เหล่านั้น * พระอริยเมธี ปัจจุบันเป็นพระธรรมบัณฑิต (มานิต ถาวร) ป.ธ. ๕ วัดสัมพันธวงศ์ พระนคร แปล.

เนื้อหาในหน้าที่ 81 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา พรรณนาถึงการจำแนกจิตตามประเภทต่าง ๆ รวมถึงการอธิบายลักษณะของเจตสิก โดยเริ่มตั้งแต่ลักษณะของเจตสิกที่มีความเกิดและความดับในที่เดียวก

…สัยปวัติ ๓ อย่าง ด้วยอำนาจกรรม กรรมนิมิต และคตินิมิตฯ บรรดานักกะ 5 หมวดนั้น วัตถุ ทวาร * พระราชากวี ปัจจุบันเป็น พระธรรมบัณฑิต (มานิต ถาวโร ป.ธ.๕) วัดสัมพันธวงศ์ พระนคร แปล

เนื้อหานี้กล่าวถึงการศึกษาวิถีสังคหวิภาคในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยเน้นการประมวลจิตตุปบาทและการกำหนดสิ่งต่างๆ ในการวิเคราะห์ซึ่งแบ่งออกเป็นนักกะ 5 หมวด ได้แก่ วัตถุ ทวาร อารมณ์ วิญญาณ วิถี และวิสัยปวัติ

… ไว้แล้วในหนหลัง แต่ท่านยังยกขึ้นตั้งไว้อีก ก็เพื่อแสดงปวัติสงเคราะห์ ให้บริบูรณ์ ฯ ๆ * พระอริยเมธี ปัจจุบันเป็น พระธรรมบัณฑิต (มานิต ถาวโร ป.ธ. ๙) วัดสัมพันธวงศ์ พระนคร แปล.

บทความนี้กล่าวถึงการสงเคราะห์จิตตุปบาทผ่านการตีความอภิธัมมัตถสังคหะ โดยแบ่งแยกเป็นภูมิและบุคคลเพื่อแสดงการเปลี่ยนแปลงและความสัมพันธ์ระหว่างจิต โดยอ้างอิงจากการแสดงปวัติสังคหะ และครอบคลุมการศึกษาที่รู้

…ากับขณะจิต ๑๔ ดวง) เพราะอารมณ์ ดับไปเสียก่อน ๆ จริงอยู่ ในวิถีเดียวกัน เมื่อจิตบางเหล่ามีอารมณ์เป็น ปัจจุบัน จิตบางเหล่าจะมีอารมณ์เป็นอดีตไม่ได้ต่อจากชวนะเกิด ใน อารมณ์แม้มีอายุชั่ว ๑๕ ขณะจิต ยังเหลือเพียงขณะ…

เนื้อหานี้อภิปรายเกี่ยวกับการเกิดขึ้นของตทาลัมพนะในปริบทของจิตและอารมณ์ โดยชี้ให้เห็นถึงการไม่มีการเกิดตทาลัมพนะซ้ำใน ๒ หน่วยอารมณ์ เนื่องจากไม่เพียงพอแก่การเกิดในช่วงระยะเวลา ๑๔ ขณะจิต ซึ่งสร้างความเ

… ๑, ด้วยอำนาจแห่งกาลที่ให้ผล (คือให้ผลตามระยะ กาล มี ๔) คือ ทิฏฐธรรมเวทนียะ กรรมอันสัตว์จึงเสวยในภพ ปัจจุบัน ๑ อุปัชเวทนียะ กรรมอันสัตว์จึงเสวยในภพที่จะเข้าถึงต่อไป ๑ อปราปรเวทนียะ กรรมอันสัตว์จึงเสวยในภพที่จ…

ในอภิธัมมัตถสังคหบาลี ได้มีการอธิบายเกี่ยวกับกรรมว่าแบ่งออกเป็น 4 ประเภทหลัก โดยกรรมสามารถแบ่งได้ตามลำดับการให้ผลและอำนาจแห่งฐานะที่ให้ผล เช่น อกุศลกรรม, กามาวจรกุศล, รูปาวจรกุศล, และอรูปาวจรกุศล โดยเ

…ล้ว) က บทว่า ปากกาลวเสน ความว่า ด้วยอำนาจกาลแห่งกรรมทั้ง อย่างข้างต้น ที่ท่านกำหนดไว้อย่างนี้ คือ ในปัจจุบันกาล ในลำดับแห่ง ปัจจุบันกาลนั้น ในกาลใดกาลหนึ่ง และด้วยอำนาจแห่งอโหสิกรรม นอกนี้ ซึ่งไม่มีกาลตามที่ท…

…เภทต่างๆ เช่นกายกรรม วจีกรรม เป็นต้น โดยยกตัวอย่างการกระทำที่ส่งผลต่อสิ่งมีชีวิตและกฎแห่งกรรมที่มีในปัจจุบันและอนาคต โดยเฉพาะการกระทำที่รุนแรงอย่างปาณาติบาต ซึ่งเป็นกรรมที่มีผลต่อชีวิต.

…ือ 0 กาม ๑ ภวาสวะ อาสวะคือภพ ๑ ทิฏฐาสวะ อาสวะคือทิฏฐิ ๑ อวิชชาสวะ อาสวะคืออวิชชา ๑ ฯ * พระอริยาเมธี ปัจจุบันเป็น พระธรรมบัณฑิต (มานิต ถาวโร ป.ธ.๕) วัดสัมพันธ์วงศ์ พระนคร แปล.

ในหน้าที่ 308 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี ข้าพเจ้าได้กล่าวถึงสมุจจัยในการจัดหมวดหมู่ของวัตถุธรรม 32 ประการ พร้อมกับอธิบายลักษณะที่เกี่ยวข้องตามที่ได้มีการนำเสนอ โดยสมุจจัยที่กล่าวถึงแบ่งออกเป็น 4 ประเภท ได

… ๆ การ สงเคราะห์ธรรมทุกอย่างเข้าด้วยกัน ด้วยอำนาจแห่งขันธ์เป็นต้น ชื่อว่าสัพพสังคหะ ฯ * พระอริยเมธี ปัจจุบันเป็น พระธรรมบัณฑิต (มานิต ถาวโร ป.ธ. ๙) วัดสัมพันธวงศ์ พระนคร แปล.

เนื้อหาเกี่ยวกับอภิธัมมัตถสังคหะชี้ให้เห็นถึงการจัดกลุ่มวัตถุธรรมที่มีลักษณะต่างๆ โดยแบ่งแยกตามอำนาจและคุณภาพของธรรม มีการสงเคราะห์ธรรมที่เป็นอกุศล, กุศล, และโพธิปักขิยธรรม โดยใช้คลังความหมายที่อธิบาย

…าร เพราะสังขารเป็นปัจจัย จึงเกิดวิญญาณ เพราะวิญญาณเป็นปัจจัยจึงเกิดนามรูป เพราะนามรูป * พระอริยเมธี ปัจจุบันเป็นพระธรรมบัณฑิต (มานิต ถาวโร ป.ธ. ๕) วัดสัมพันธวงศ์ พระนคร แปล.

บทความนี้เสนอการวิเคราะห์เกี่ยวกับธรรมที่เป็นปัจจัยแก่สังขตธรรม โดยแบ่งออกเป็นปฏิจจสมุปบาทนัยและปัฏฐานนัย ทั้งสองนัยมีอิทธิพลต่อการเกิดขึ้นของสังขารและวิญญาณ ข้าพเจ้าได้อธิบายถึงมาตรฐานที่ใช้ในการกำหน

…ตัทธา (อดีตกาล) ชาติ ชรา และมรณะ เป็นอนาคตทธา (อนาคต- กาล) องค์ทั้ง ๘ ในท่ามกลาง เป็นปัจจุปันนัทธา (ปัจจุบันกาล)ฯ องค์ ๑๒ คือ อวิชชา สังขาร วิญญาณ นามรูป สฬายตนะ ผัสสะ เวทนา ตัณหา อุปาทาน ภพ ชาติ ชรา มรณะ ฯ ก…

…องปัจจัยที่เครือข่ายและเกี่ยวข้องกัน โดยอธิบายถึงอัทธา องค์ และวัฏฏะแห่งการเกิดทั้งสามช่วงเวลา อดีต ปัจจุบัน และอนาคต。

…จัยเกิดขึ้น ฯ ปกรณ์ที่ชื่อว่าปัฏฐาน โดยนัยเป็นต้นว่า ฐานทั้งหลาย คือปัจจัยมีประการ ๆ * พระอริยาเมธี ปัจจุบันเป็น พระธรรมบัณฑิต (มานิต ถาวโร ป. ธ. ๙) วัดสัมพันธวงศ์ พระนคร แปล.

บทความนี้กล่าวถึงการวิเคราะห์ปัจจัยแห่งธรรมที่มีผลกระทบต่อการเกิดขึ้นของนามธรรมและรูปธรรม โดยการอธิบายถึงปัจจัยหลายอย่างที่เป็นอุปการะต่อความเกิดและการตั้งอยู่ของธรรม รวมถึงการอธิบายถึงความเชื่อมโยงขอ

…นาจแห่งอดีตกาลและอนาคตกาล, ส่วนธรรมที่นับเนื่องในขณะ ทั้ง ๓ มีอุปาทขณะเป็นต้น ท่านกล่าวด้วยอำนาจแห่งปัจจุบันกาล ฯ ชาติชราและมรณะ ชื่อว่าอนาคตทธา เพราะจะเกิดในอนาคต จากเหตุปัจจุบัน ฯ คำว่า มชฺเญ อฏฺฐ ปจฺจุปันโ…

…ดที่สำคัญในอภิธัมมัตถสังคหบาลีเกี่ยวกับปัจจัยและเวลาในธรรม โดยชี้ให้เห็นถึงความเชื่อมโยงระหว่างอดีต ปัจจุบัน และอนาคตในแง่มุมต่างๆ จากอวิชชาและสังขารถึงการเกิดผลในชีวิต ฯลฯ นำเสนอแนวทางการศึกษาในธรรมและองค์ปร…

…งกล่าวคำเป็นต้นว่า ชาติชรามรณคฺคหเณน ดังนี้ ฯ เหตุ ๕ อย่างที่ เกิดแล้วในภพอดีตเป็นปัจจัยแก่ผลอันเป็นปัจจุบัน ตามอำนาจแห่งอวิชชา และสังขารทั้ง ๒ ซึ่งท่านกล่าวไว้แล้วโดยย่อว่า อตีเต เหตโว ปญฺจ (เหตุในอดีต ๕), แ…

…านในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยเน้นถึงการเกิด ความแก่ และความดับของวิญญาณ รวมถึงความสัมพันธ์ระหว่างอดีต ปัจจุบัน และอนาคตตามอำนาจของเหตุทั้งสามที่กล่าวถึง เช่น ตัณหา อุปาทาน และภพ โดยมีการอ้างอิงถึงบิดาแห่งพระพุท…

…่ผล ๕ อย่าง มีวิญญาณเป็นต้น ที่ท่านกล่าวไว้ด้วยศัพท์คือชาติชารและมรณะ ซึ่งจะ เกิดในอนาคตจากปัจจัยคือปัจจุบันเหตุฯ [อธิบายอาการ ๒๐ สนธิ ๓ และสังเขป ๔] อาการมี ๒๐ อย่างนี้ คือเช่นนี้ ฯ เหตุเป็นต้น ชื่อว่าอาการ …

…ภาวีนีฎีกาที่อธิบายเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างเหตุและผลในทางธรรม โดยเฉพาะการเชื่อมโยงระหว่างอดีตกับปัจจุบันและอนาคต โดยเน้นว่าสิ่งที่เกิดขึ้นในปัจจุบันจะเป็นผลลัพธ์จากเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในอดีต และจะส่งผลต่อ…

…พื่อแสดงปัฏฐานนัย จึงได้กล่าวคำเป็นต้นว่า เหตุปจฺจโย ฯ พึงทราบวินิจฉันในคำวา เหตุปจฺจโย เป็นต้นนั้น ปัจจุบันธรรมย่อม ตั้งอยู่ คือประดิษฐานอยู่ ด้วยปัจจัยนั้น เพราะเหตุนั้น ปัจจัยนั้นจึงชื่อ ว่าเหตุฯ หิ ศัพท์ …

ในหน้าที่ 368 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี, พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงถึงปฏิจจสมุปบาทที่เกี่ยวข้องกับธรรมชาติและกิเลส ซึ่งแสดงถึงการเชื่อมโยงของเหตุและผลทางจิตใจ โดยการอธิบายถึงการดำรงอยู่ของธรรมที่มีปัจจัย

…นตรปัจจัย อาเสวนปัจจัย นัตถิปัจจัย และวิคตปัจจัย แห่งกรรมปัจจัย ซึ่งมี ๒ กาล ด้วยอำนาจแห่งอดีตกาลและปัจจุบันกาล แห่งอารัมมณปัจจัย อธิปติปัจจัย และอุปนิสสนปัจจัย ซึ่งมี ๓ กาล และแห่งธรรม ๑๕ อย่างนอกนี้ ซึ่งมีก…

ในเนื้อหาได้กล่าวถึงความหมายและหน้าที่ของกาล ซึ่งประกอบด้วยอดีต ปัจจุบัน และอนาคต รวมถึงการแสดงถึงปัจจัยที่สำคัญต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับกรรมและธรรม นอกจากนี้ยังได้กล่าวถึงบัญญัต…

…ตถุ ๑๐ อย่างเหล่านี้ คือ ปฐวีกสิณ ๑ อาโปกสิณ ๑ เตโชกสิณ ๑ วาโยกสิฯ ๑ นีลกสิณ ๑ 0 * พระธรรมวราลังการ ปัจจุบันเป็น สมเด็จพระวันรัต (จับ ฐิตธมโม ป.ธ.๕) วัดโสมนัสวิหาร พระนคร แปลฯ

เนื้อหาในปริเฉทที่ ๕ ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี กล่าวถึงการเข้าใจในกัมมัฏฐานแบ่งออกเป็น ๒ ประเภท คือ สมถภาวนา และวิปัสสนาภาวนา พร้อมการบรรยายประเภทของกรรมฐานและภาวนา รวมถึงรายละเอียดเกี่ยวกับนคริยมจิต การ

…ำนาจจริตที่ระคนกันและ ฯ สมจริงดังคำที่ท่านอาจารย์กล่าวไว้ (ในนามรูปปริเฉท) ว่า ભૈ *พระธรรมวราลังการ ปัจจุบันเป็น สมเด็จพระวันรัต (จับ ฐิตธมฺโม ป.ธ. ๕) วัดโสมนัสวิหาร พระนคร แปล ฯ

…ยมีการนิยามต่างๆ ที่สำคัญระหว่างทั้ง ๒ แบบ สำหรับข้อมูลจากพระธรรมวราลังการ เกี่ยวกับหลักการทางธรรมในปัจจุบันจากสมเด็จพระวันรัตที่วัดโสมนัสวิหาร กรุงเทพฯ

…และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 421 ที่เป็นบาทเป็นต้นนั้น ฌานที่เป็นบาท เป็นอดีตเท่านั้น กายเป็นปัจจุบัน อารมณ์นอกนั้นมีรูปเป็นต้น เป็นปัจจุบันบ้าง เป็นอนาคตบ้าง ฯ ส่วน ทิพพโสต มีเสียงอย่างเดียวเป็นอารมณ์…

…วถึงความสัมพันธ์ระหว่างจิตและอารมณ์ในอภิธัมมาฯ โดยเฉพาะในเรื่องของปรจิตตวิชชาที่ประกอบด้วยจิตในอดีต ปัจจุบัน และอนาคต การวิเคราะห์และการตีความจากพระอาจารย์หลายท่านเกี่ยวกับความหมายของจิตและอารมณ์ที่เข้ามาในระ…

… โหติ ปณฺฑิโต อนึ่ง ปริณายกขุนพลของพระองค์เป็นบัณฑิตเฉลียวฉลาด มีปรีชาสามารถ จะดำริการทั้งอดีตอนาคต ปัจจุบัน นี้เป็นองค์อันหนึ่งธรรม ๔ ประการนี้ ย่อมอบรมพระราชอิสริยยศของขัตติยราชนั้นให้ เจริญแก่กล้า พระราชาม…

บทความนี้กล่าวถึงสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส และคุณสมบัติของพระบรมโอรสาธิราชตามหลักการ 5 ประการ ได้แก่ อัตถัญญู, ธัมมัญญู, มัตตัญญู, กาลัญญู และ ปริสัญญู ซึ่งช่วยให้สามารถบริหารราชการได้อ