อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - ความปริเฉทที่ ๒ : หน้า 317/442

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 317 พรรณนาความปริเฉทที่ ๒ [ข้อความเบื้องต้น] ประกอบความว่า วัตถุธรรม คือสภาวธรรม มี ๗๒ ประเภท พร้อมทั้งลักษณะ คือมีความคิดเป็นต้นเป็นลักษณะ ที่พระอนุรุทธาจารย์ ได้กล่าวไว้แล้ว ด้วยสามารถแห่งจิต เจตสิก นิปผันนรูป และนิพพาน บัดนี้ ข้าพเจ้า (พระสุมังคลาจารย์) จักกล่าวสมุจจัย (การรวม) คือสมุจจัยราศี (กองการรวม) ซึ่งต่างด้วยอกุศลสังคหะเป็นต้น แห่งสภาวธรรมเหล่านั้น ตามที่ประกอบกันได้ คือตามสมควรแก่การ ประกอบกัน ด้วยอำนาจการรวมอย่างหนึ่ง ๆ ฯ การสงเคราะห์ (ประมวล) ธรรมที่เป็นอกุศลล้วน ๆ ด้วย อำนาจแห่งธรรมที่เป็นสภาคกัน ชื่อว่าอกุศลสังคหะ ๆ การ สงเคราะห์ธรรมที่ปะปนกัน ด้วยอำนาจแห่งกุศลเป็นต้น ชื่อว่ามิสสก สังคหะ ๆ การสงเคราะห์โพธิปักขิยธรรมที่มีในฝ่ายอริยมรรค กล่าว คือการตรัสรู้สัจจะ ด้วยอำนาจอรรถที่เป็นสภาคกันแห่งธรรมทั้งหลาย ต่างด้วยธรรมมีสติปัฏฐานเป็นต้น ชื่อว่าโพธิปักขิยสังคหะ ๆ การ สงเคราะห์ธรรมทุกอย่างเข้าด้วยกัน ด้วยอำนาจแห่งขันธ์เป็นต้น ชื่อว่าสัพพสังคหะ ฯ * พระอริยเมธี ปัจจุบันเป็น พระธรรมบัณฑิต (มานิต ถาวโร ป.ธ. ๙) วัดสัมพันธวงศ์ พระนคร แปล.