อปราปริยเวทนียกรรม และอโหสิกรรม : หน้า 219/442

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 219 ถูกเจตนานั้นเข้าไปตัดรอน ชื่อว่าอปราปริยเวทนียกรรม (คือกรรมให้ ผลในภพต่อ ๆ ไป)ฯ แต่กรรมทั้ง ๒ เบื้องต้น และแม้กรรมที่ ๓ ที่ล่วงกาลของตน ๆ ไปแล้ว เมื่อความเป็นไปแห่งสังสารวัฏขาดลง ชื่อว่าเป็นอโหสิกรรม (คือกรรมให้ผลสำเร็จแล้ว) က บทว่า ปากกาลวเสน ความว่า ด้วยอำนาจกาลแห่งกรรมทั้ง อย่างข้างต้น ที่ท่านกำหนดไว้อย่างนี้ คือ ในปัจจุบันกาล ในลำดับแห่ง ปัจจุบันกาลนั้น ในกาลใดกาลหนึ่ง และด้วยอำนาจแห่งอโหสิกรรม นอกนี้ ซึ่งไม่มีกาลตามที่ท่านกำหนดไว้แล้วนั้น ๆ จริงอยู่ การกล่าว เช่นนั้น โดยความก้าวล่วงกาลเท่านั้น ย่อมมีแก่อโหสิกรรมฯ บทว่า ปากฏฐานวเสน คือ ด้วยอำนาจแห่งภูมิที่เผล็ดผล ฯ [อธิบายกายกรรม] บัดนี้ ท่านอาจารย์ได้เริ่มคำว่า "ตตฺถากุศล" เป็นต้นไว้ ก็เพื่อ จะแสดงความเป็นไปแห่งอกุศลกรรมเป็นต้น ด้วยอำนาจแห่งทวาร ของกายกรรมเป็นต้น และประเภทแห่งอกุศลกรรมเป็นต้นนั้น มี ๑๐ อย่างเป็นอาทิ ด้วยอำนาจแห่งอกุศลกรรมมีปาณาติบาตเป็นต้น โดยการ แสดงไขความเป็นไป ด้วยอำนาจกายกรรมเป็นต้นนั้นเป็นประธานฯ กรรมเป็นไปในกายทวาร ชื่อว่ากายกรรม วจีกรรมเป็นต้น ก็อย่างนั้น ๆ การไม่ให้สัตว์มีชีวิตตกไปทันที ค่อย ๆ ให้ตกไป ชื่อว่าปาณาติบาตฯ การถือเอาวัตถุสิ่งของที่เจ้าของไม่ได้ให้ด้วยกาย และวาจา ชื่อว่าอทินนาทานฯ การประพฤติผิดในกามทั้งหลาย กล่าว คือการก้าวล่วงเมถุน ชื่อว่ากาเมสุมิจฉาจาร ฯ จะวินิจฉัยในปาณาติบาต