พระธร : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 121 / 204

…มาสมฺพุทฺโธ มหาสงฆ์ ปโพเธสิ อุตฺตม์ ธมฺมมชุฌคา อิจฺเจต์ รตนตฺตย์ พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสรู้พระธรรมอันสูงสุดแล้ว ยังสงฆ์หมู่ใหญ่ให้ตรัสรู้ เบิกบาน ตื่นจากกิเลสนิทรา นี้จัดว่าพระรัตนตรัย คือวัตถุประ…

บทสวดนี้เป็นการขอพรเพื่อขอให้สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้าทรงพระเกษมสุขตลอดทุกทิพาราตรีกาล และทรงมีอายุยืนยาว ปราศจากอันตรายใด ๆ ขอให้เทวดารักษาและปกป้องตามพระราชกุศล จงตั้งไมตรีจิตอภิบาลรักษาให้ราชอา

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวรเถร) ២៦២ พระธรรมที่พระองค์ได้ตรัสรู้เองเป็นใหญ่ ข้อนี้เป็นประเพณีของพุทธนิสัยของพระพุทธเจ้า ทั้งหมด ดังสุนทรพจน์พร…

บทความนี้พูดถึงธรรมเมื่อตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า พระธรรมที่ได้ตรัสรู้เป็นหลักการสำคัญที่ทุกพระองค์จะยึดถือ และการเคารพในพระสัทธรรมเป็นคุณธรรมที่ควรประพฤติ…

…บ ตกอับ ก็เพราะตั้งตนไวไม่ชอบ ฝ่ายบุคคลผู้อัปภาคย์มาแต่เดิมแล้วกลับจำรูญ ก็เพราะตั้งตนไว้ ชอบ อนึ่ง พระธรรมบรรยายราชสุภาษิตอัน

บทความนี้เสนอแง่มุมเกี่ยวกับอัตตสัมมาปณิธิ ซึ่งหมายถึงการตั้งตนไว้ชอบในโลกแห่งวัฏฏสงสาร โดยเน้นการปฏิบัติตนให้เหมาะสมตามภูมิฐานของตน เพื่อหลีกเลี่ยงอุปสรรคต่างๆ ในชีวิต การมีสติสัมปชัญญะในการทำคุณงามค

…ทำกิจนั้น จริง ๆ เมื่อได้ทำเช่นนั้นแล้ว ผลจะไม่สำเร็จก็ตามที ไม่ต้องมีวิปปฏิสาร ในหมู่บรรพชิตสมเด็จ พระธรรมสามศร ก็ทรงสรรเสริญจตุรงคมหาปธาน คือความเพียรอย่างใหญ่ ไม่เห็นแก่ องคาพยพ ๔ แสดงโดยพระบาลีว่า กาม …

ข้อความดังกล่าวเน้นถึงความสำคัญของการรักษาความดีและความเพียรในตนเองตามพระพุทธบัญญัติ โดยอ้างอิงจากคำสอนของสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ที่แสดงให้เห็นว่าความดีและธรรมเป็นที่พึ่งที่แท้จริงของเรา และควรพึ่งพาตน

… เป็นสัตบุรุษคนดีคนชอบ และประกอบผู้อื่น ไว้ใน สารประโยชน์ เหตุดังนั้น สมเด็จพระบรมศาสดาจึงโปรดประทานพระธรรมเทศนา สรรเสริญพาหุสัจจะโดยอเนกนัย ข้อนี้พึงสาธกด้วยธรรมบรรยายนาถกรณธรรมสูตร ในทสกนิ บาตร อังคุตตรน…

…สำคัญของพหุสัจจะซึ่งเป็นคุณสมบัติสำคัญในการเจริญเติบโตในทางธรรมและการเป็นที่พำพึ่งของผู้อื่น การบูชาพระธรรมรัตนะผ่านการปฏิบัติสำหรับภิกษุพหุสุต และกล่าวถึงความรับผิดชอบของผู้มีพหุสัจจะในสังคมและพระพุทธศาสน…

…งค์เองก็ไม่ทรงละเมินในกิจนี้ เมื่อ ตรัสรู้แล้วก็ได้เสด็จไปเทศนา โปรดพระญาติ และมีเรื่องเล่าในอรรถกถาพระธรรมบทว่าพระองค์ ได้ทรงห้ามวิวาทในระหว่างหมู่พระญาติให้ระงับ และห้ามทัพวิฑูฑภะเจ้าโกศลรัฐผู้คิดจะกำจัด…

ในปี พ.ศ. ๒๔๗๐ สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ได้เลือกธรรมมารับพระราชทานวิสัชนาสองประการเกี่ยวกับสมานัตตตาและรัฏฐิปาลโนบาย โดยสมานัตตาต้องการให้ผู้อ่านเข้าใจถึงความประพฤติตนที่มีความสม่ำเสมอในธรรม ซึ่งเป็นศาสต

…สนาพระ ทรงขวนขวานในอันจะยังประโยชน์ให้สำเร็จ เป็นกำลังของคณะสงฆ์ ในอันจัดการปกครอง คณะ บำรุงการศึกษาพระธรรมวินัย แลสอนพระศาสนาทรงชักนำประชาชนให้เกิดความนิยม มั่นคงในพระพุทธศาสนายิ่งขึ้น ในส่วนพระราชอาณาจัก…

… พระองค์ทรงรับพระราชทานวิสัชชนาตามความมั่นใจในการบริหารจัดการอาณาจักรให้อยู่ยั่งยืนและเจริญก้าวหน้า พระธรรมที่ตรัสไว้ยังเน้นถึงคุณสมบัติพึงปรารถนา เช่น ธิติ และความขยัน ที่จะนำมาซึ่งความสำเร็จอย่างมั่นคงใน…

…สียซึ่งวิบัติ นำเข้าสู่สวัสดี จาริกไปถึงไหน ยังประโยชน์ให้เกิดถึงนั่น มีคำสรรเสริญ เรียกพระศาสดาว่า พระธรรมราชา พระเจ้าแห่งธรรม เรียกพระสารีบุตรว่า พระธรรมเสนาบดี จอมทัพฝ่ายธรรม เรียกพระสงฆ์ว่า ธรรมเสนากอง…

เนื้อหานี้พูดถึงบทเรียนจากพระพุทธโฆษาจารย์เกี่ยวกับสหกรณ์และความสำคัญของการอยู่ร่วมกันอย่างสงบในสังคม โดยเน้นที่การทำงานร่วมกันของพระสงฆ์ในการประกาศธรรมและรักษาความสงบในแต่ละสังคม เพื่อสร้างประโยชน์แล

…นิ่งไว้ ถ้าพระเทวทัตต์ไปทำอะไรเสียหายร้ายแรงเข้า ก็จะเป็น ข้อมัวหมองพลอยมาถึงพระองค์แลหมู่คณะตลอดถึงพระธรรมวินัย มีทางเสียหายมากกว่าดี จำ จะทำวิธีตัดรอนพระเทวทัตต์เสียจาก พุทธนิสัย ธรรมนิสัย แลสังฆนิสัย ต่…

…ความจำเป็นในการตัดรอนความผิดปกติ เพื่อรักษาความสงบเรียบร้อยในบริษัทสงฆ์ และเพื่อไม่ให้เกิดมัวหมองกับพระธรรมวินัยโดยรวม โดยการถือว่าความขัดแย้งนี้มีความสำคัญกับทั้งพระธรรมและสังคม.

…ทวทัตต์ มีปกติอย่างหนึ่งนี้มีปกติอย่างหนึ่งแปลกไปแล้ว พระเทวทัตต์จะทำกรรมใดด้วยกาย ด้วยวาจา พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ ไม่รับรู้เห็นด้วยกรรมนั้น พระเทวทัตต์ต้องรับรู้เห็นเอง เรื่องนี้ นอกจากแสดงแผนนิคคหะอย่าง…

เนื้อหาฉบับนี้กล่าวถึงการทำปกาศนียกรรมในกรุงราชคฤห์เกี่ยวกับพระสารีบุตร โดยมีเรื่องราวเกี่ยวกับพระเทวทัตต์ที่อาจเกิดปัญหาในอนาคต พระพุทธเจ้ายังทรงเห็นถึงการเตรียมการเพื่อมิให้เกิดสงครามช่วงชิงพระสารีร

…พระสงฆ์ผู้มาสันนิบาตในมหามงคลงานนี้ จงพร้อมใจกันตั้งสัตยาธาฐาน ขอพรพระพุทธรัตนะผู้สำแดงศุภสวัสดยากร พระธรรมรัตนะเป็นมงคลให้รู้แพร่หลาย ประสิทธิ ถวายแด่สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้า เตหิ เตหิ วิเสเสหิ วิรญช…

ในงานมงคลนี้ ขอให้พระพุทธรัตนะและพระธรรมรัตนะประเสริฐ ร่วมจิตรเสนอบาตรพระราชสมภารพรพระองค์ ให้อยู่ในเกษมสุขตลอดพระชนมายุ และปกครองแผ่นดินใ…

…ุณอันนำออกมาโอฆยุคเข็ญ คุ้มครองชนผู้ทรงธรรม ประพฤติดีแล้ว นำความสุขมา ทำ ความสงบทั้งภายนอกทั้งภายใน พระธรรมเจ้าใดเป็นดุจธงชัยแห่งพระศาสดาพระองค์นั้น ธมฺม วรนต์ สิรสา นมามิ โมหปุปทานํ อุปสนฺตทาห์ ตนเตชสา เต…

บทความนี้พุทธโฆษาจารย์ได้กราบทูลถึงความสำคัญของพระพุทธเจ้าและพระธรรมซึ่งช่วยปกป้องผู้คนและนำความสุขและสงบมาสู่ชีวิตของพวกเขา พระธรรมเป็นเครื่องมือที่ช่วยทำลายโมหะและล…

…องเมื่อสมเด็จพระ บรมศาสาจารย์ได้ตรัสรู้พระอนุตตรสัมมาสัมโพธิญาณแล้ว ทรงบำเพ็ญพุทธกิจ เสด็จจาริกแสดง พระธรรมเทศนาโปรดสัตว์โลกมา

เนื้อหาเกี่ยวกับสัจจะแห่งการดำรงชีวิตตามหลักพระพุทธศาสนาที่เสนอคำสอนเกี่ยวกับการเลือกบุคคลและการใช้ชีวิตที่มีประโยชน์ โดยเฉพาะในฐานะของผู้นำ ซึ่งมีอิทธิบาทนำไปสู่ความสำเร็จ หากบุคคลสามารถควบคุมอารมณ์แ

…ลังกิริยาอื่น, เรียกชื่อว่า อปรกาล กิริยา, อุ, ธมมาสเน นิสีทิ จิตตวีชนี เหตุวา, ในที่นี้ ประสงค์ว่า พระธรรมกถึก ขึ้นนั่งบนธรรมาสน์แล้ว จึงจับพัดที่เขาวางไว้สำหรับ บนธรรมาสน์นั้น อย่างบนธรรมาสน์ที่เทศนาในวั…

เนื้อหาเกี่ยวกับการใช้กิริยาในภาษาบาลี แบ่งออกเป็นประเภทต่างๆ เช่น ปริโยสานกาลกิริยา, สมานกาลกิริยา และ อปรกาลกิริยา โดยอธิบายถึงความหมายและการนำไปใช้ในประโยค นอกจากนี้ยังมีการกล่าวถึงการใช้วิเสสน์และ

…๔ ผล ๔ กับพระนิพพาน เป็น ๕ ประการ ดังนี้บ้าง หรือรวม เข้ากับพระปริยัติด้วยเป็น ๑๐ ประการ จึงชื่อว่า พระธรรม พระ ธรรมนั้นมีคุณอย่างไร ดังนี้บ้าง ก็ได้, ในท่อนหลังจึงแสดงเสีย ทีเดียวว่า ความทรงพระธรรมนั้นไว้…

…ต่อเนื่องในท่อนหลัง โดยมีการใช้คำว่านิบาต เช่น หิ, จ, ปน เพื่อเชื่อมโยงความเข้าใจในบทความที่กล่าวถึงพระธรรมและการกำจัดกิเลส และยังมีตัวอย่างเพื่อแสดงให้เห็นถึงการใช้วากยารมภโชตโกในการอธิบายนี้.

ประโยค๘ - วิสุทธิมคฺคสฺส นาม ปกรณวิเสสสฺว (ตติโย ภาโค) - หน้าที่ 120 วิสุทธิมคเค ๆ วิตถารมุมฌาน ปฏิจจสมุปปาทปฏิจจสมุปฺปนฺนานญฺจ ธมฺมาน ฉาทนโตปิ อวิชชา ฯ ย์ ปฏิจจ ผลเมติ โส ปจฺจโย ฯ ปฏิจจาติ น วินา อุป

…ับสงฺขารา โดยอธิบายถึงอวิชชาและปฏิจจสมุปปาท รวมถึงการแสดงความสำคัญของปุญญาและอวิชชาในการดำเนินชีวิต พระธรรมที่เกี่ยวข้องกับสงฺขารา มีการแบ่งประเภทของสงฺขาราและอธิบายถึงธรรมต่าง ๆ ในพุทธศาสนา รวมทั้งการเข้า…

…เสขานาเลขศีล พึงทราบศีลเป็น ๓ อย่าง โดยเป็นเสขศีลเป็นต้น ด้วยประการฉะนี้ แต่ในคัมภีร์ปฏิสัมภิทา ท่านพระธรรมเสนาบดีสารีบุตรกล่าวว่า "เพราะเหตุว่าแม้ปกติของ สัตว์นั้น ๆ ในโลก ก็เรียกว่าศีล ซึ่งเขาหมายกล่าวกั…

…นถึงการจำแนกศีลออกเป็น ๓ ประเภท คือ กุศลศีล อกุศลศีล และ อัพพยากตศีล โดยยกตัวอย่างจาก teachings ของ พระธรรมเสนาบดีสารีบุตร ที่อธิบายลักษณะของศีลที่แตกต่างกันและการประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน ดังนั้น ศีลจึงเ…

…ื้อความแห่งคำว่า "ถึงพร้อมด้วยอาจาระและโคจร" เป็นต้น พึงทราบตามนัยที่มาแล้วในพระบาลีนั่นแล จริงอยู่ พระธรรมสังคาห ๑. ครั้งแรก (วิสุทธิมรรคหน้า 4) แก้ไว้อรรถเดียว คือเห็นภัยในสงสาร อิกฺขติ) คราวนี้แก้เพิ่มอ…

บทความนี้อธิบายเกี่ยวกับแนวความคิดของปาฏิโมกข์ในพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะการรักษาศีลและการปฏิบัติสังวร ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการพ้นจากทุกข์ ข้อความนี้กล่าวถึงบทบาทของศีลในสังวรและการใช้ปาฏิโมกข์ในการปฏิบัติตา

…หลายมีอภิชฌา เป็นต้น จะพึงไหลเข้ามาได้ เพราะเหตุนั้น อินทรียสังวรนั้นอันพระ โยคีผู้เมื่ออนุสรณ์ถึง (พระธรรมเทศนา) อาทิตตปริยาย โดยนัยว่า "ภิกษุทั้งหลาย จักขุนทรีย์ถูกทิ่มเอาด้วยเหล็กอันเผาไฟจนร้อนโชน

เนื้อหาเล่าถึงพระเถระที่ถูกโจรมัดในป่าและความสำเร็จในการเจริญวิปัสสนา แม้จะเผชิญกับความทุกข์ยาก พระเถระยังคงมุ่งมั่นในการพัฒนาจิตใจและบรรลุอนาคามิผล ในขณะที่เขากำลังนอนรอความช่วยเหลือ พระสัมมาสัมพุทธเ

…ที่ ๒ บัณฑิตพึงทราบเนื้อความด้วยอำนาจคุณมีการ ละเป็นต้น ซึ่งโทษทั้งหลายมีปาณาติบาตเป็นอาทิ จริงอยู่ พระธรรม เสนาบดีสารีบุตรกล่าวไว้ในคัมภีร์ปฏิสัมภิทาว่า "ศีล ๕ คือ การละ ปาณาติบาตเป็นศีล ความงดเว้น (จากปา…

บทความนี้กล่าวถึงศีลที่บริสุทธิ์ในทางพุทธศาสนา โดยเฉพาะศีล 5 ซึ่งเป็นการงดเว้นจากการทำบาปและการกระทำที่ไม่ดี โดยมีการละเว้นจากปาณาติบาตเป็นอาทิ การปฏิบัติตามศีล 5 ถือเป็นแนวทางที่จะนำไปสู่สุคติและความ