ธรรมแห่งพระพุทธเจ้าและความสำคัญของการเคารพพระสัทธรรม : หน้า 257/390

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวรเถร) ២៦២ พระธรรมที่พระองค์ได้ตรัสรู้เองเป็นใหญ่ ข้อนี้เป็นประเพณีของพุทธนิสัยของพระพุทธเจ้า ทั้งหมด ดังสุนทรพจน์พรหมภาษิตว่า เย จ อตีตา สมพุทธา เย จ พุทฺธา อนาคตา ។ พระพุทธเจ้าทั้งหลายใดได้มีในอดีตล่วงไปแล้วก็ดี พระพุทธเจ้าทั้งหลายใดยังจะมีในอนาคตก็ดี โย เจตรหิ สมพุทโธ พหุนน์ โสกนาสโน พระสัมพุทธเจ้าพระองค์ใดในกาลปัจจุบัน ผู้กระทำโศกของคนเป็นอันมากให้พินาศไปก็ดี สพฺเพ สทฺธมฺมครุโน วิหริสุ วิหาติ จ อถาปิ วิหริสฺสนฺติ เอสา พุทธานธมฺมตา ។ พระสัมพุทธเจ้าเหล่านั้นทุกพระองค์ ได้ทรงเคารพในพระสัทธรรมมาแล้ว แลยังทรงอยู่ แลจัก ทรงต่อไปอีก ข้อนี้เป็นธรรมดาของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย ตสุมา หิ อตฺตกาเมน สทฺธมฺโม ครุกาตพฺโพ มหตุตมภิกงฺขตา สร์ พุทธานสาสน์ ។ เพราะเหตุนั้น อัตตกามกุลบุตรผู้จำนงความเป็นใหญ่ เมื่อระลึก ะลึกถึงคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า ทั้งหลายแล้ว ก็พึงทำความเคารพพระสัทธรรมเป็นนิตยกาล มี สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้า ทรงบำเพ็ญอปจายนธรรมในวัยวุฒบุคคลแลธรรม ที่ชอบ เป็นพระอาจิณปฏิบัติ ข้อนี้จัดเป็นประถมมงคลอันพิเศษยิ่งส่วนอัตตสมบัติ มีนิทัศนนัยดัง ถวายวิสัชนามา ด้วยประการฉะนี้ พระอปจายนธรรมที่ทรงบำเพ็ญให้เป็นไปในบุคคลแลธรรม ย่อมเป็นเหตุให้เกิดสามัคคี ซึ่งเป็นพระราชประเพณี ความเคารพนับถือ จงรกภักดีสนิทสนมของพระบรมวงศานุวงศ์ เสวกามาตย์ราชบริพาร เป็นอุปการให้สำเร็จหิตานุหิตประโยชน์ แลพระราชสิริสุขสวัสดิ์ในสมเด็จ ฯ เจ้า พร้อมทั้งเหล่าประชาราษฎร์กับรัฐมณฑล เพราะอาศัยพระคุณสมบัติ อุบายโกศล ซึ่งเป็น มงคลวิเศษอันอุดม ที่จะถวายวิสัชนาโดยอนุกรมในข้อที่ ๒ ต่อไป อุบายโกศลนั้น คือความเป็นผู้ฉลาดในอุบายสำหรับประกอบกิจนั้น ๆ มีวิภาค เป็น ๒ ประการ คือ อายโกศล ความเป็นคนฉลาดรอบรู้เหตุเป็นเครื่องเจริญ ๑ อปายโกศล