พระบาลี : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 21 / 33

ประโยค - ประมวลปัญหาและเฉลยบาลีไวยากรณ์ (สำหรับเปรียญธรรมตรี) - หน้า 48 ก. เอกสังฆยา เป็นเอกวนะอย่างเดียว ตั้งแต่ ทวิ จนถึง อุฑฺฒารส เป็น พุทฺวจนะ อย่างเดียว และเป็น ๑ ลิงค์ ตั้งแต่ อัญฺวาสิตี จนถึง

…นังสือ ประมวลปัญหาและเฉลยบาลีไวยากรณ์ นี้ ได้แสดงการวิเคราะห์และแบ่งประเภทของเอกสังฆยายและเอกศัพท์ในพระบาลี รวมถึงการจัดการกับลิงค์และวานะ โดยมีการให้ตัวอย่างและการประยุกต์ใช้งานในเชิงลึกเพื่อความเข้าใจที่ดี…

…ากาโร ก๋าแพง เอริกา เสาระเนียด ปฏิมา ลิ่มสลัก ปาการปศุกณฑล หอรบ ? "สัตตหิ นครปริกขาเรหิ" มีแสดงไว้ในพระบาลีทั้ง ๓ อย่างคือ เอริกา ปริขา อนุปริยายปโถ พห์ อาวุธ พหุ พลกาโย โทวาริโก ปากาโร นี้แล นครปริกขาร "เคร…

บทความนี้กล่าวถึงความสำคัญของเภสัชในกระบวนการรักษาที่มีต่อคนไข้ โดยเภสัชถูกมองว่าเป็นปัจจัยที่สร้างความสะดวกสบายและช่วยให้การรักษามีประสิทธิภาพมากขึ้น นอกจากนี้ยังมีการพูดถึงบริขาร ซึ่งทำหน้าที่ห้อมล้

…ฐด้วยกิริยาจิตที่เป็นสเหตุกะ 4 เท่านั้น หาทรงแย้มด้วย อเหตุกจิตไม่ ฯ อาจารย์ทั้งหลายกล่าวว่า ก็เพราะพระบาลีว่า พระผู้ มีพระภาคพุทธเจ้า ผู้ทรงบรรลุพระญาณอันไม่ติดขัดในส่วนแห่งกาล มีอดีตกาลเป็นต้น ทรงประกอบด้ว…

บทความนี้นำเสนอการวิเคราะห์คำว่า 'จิตที่ช่วยค้ำจุนอิริยาบถ' ในบริบทของอภิธัมมัตถ และอธิบายถึงความสำคัญของจิตที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพจิตในพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะในเรื่องการหัวเราะและความสุขของบุคคลในระดับต

…ย่างที่ว่ามานี้ ก็ไม่ต้องกำหนดเลย ฯ ก็ความที่ชาติเกิดจากปัจจัยบางอย่าง พระผู้มีพระ ภาคทรงอนุญาตไว้ในพระบาลีเป็นต้นว่า ธรรมเหล่านี้ คือรูปายตนะ สัททายตนะ คันธายตนะ รสายตนะ โผฏฐัพพายตนะ อากาศธาตุ อาโปธาตุ ความ…

…ัตถสังคหบาลี โดยมีการอธิบายถึงความสำคัญของปัจจัยที่ทำให้เกิดรูป ชาติ และการเกิดแก่และตายตามหลักการในพระบาลี กล่าวถึงว่าชาติอันเป็นผลมาจากปัจจัยต่าง ๆ รวมถึงกระบวนการที่นำไปสู่วิธีการเพื่อเข้าใจและยอมรับธรรมช…

…ัจจัยบางอย่างโดย- ปริยาย (และ) ความเป็นสังขตะ พระผู้มี พระภาคตรัสไว้ในธรรม ๓ อย่าง มีชาติ เป็นต้น ในพระบาลี เพราะสังขตธรรม (๓ อย่าง มีชาติเป็นต้น) เป็นสภาวะ ฯ [อธิบายรูปกลาปต่างๆ] ก็เพราะรูปเหล่านี้ เมื่อบัง…

เนื้อหานี้กล่าวถึงอภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยนำเสนอความสัมพันธ์ของสังขตธรรมและปัจจัยที่ก่อให้เกิดการเกิดในเชิงอภิธัมมะ พระโบราณาจารย์อธิบายถึงการกำหนดนับรูปเป็นหมวดและบทบาทต่างๆ

…รปัจจัย เพราะไม่มีระหว่าง โดยอรรถ ชื่อว่าสมนันตรปัจจัย เพราะไม่มีระหว่างโดยกาลดังนี้นั้น ย่อม ผิดจากพระบาลีมีอาทิว่า เนวสัญญานาสัญญายตนะแห่งพระอริยเจ้าผู้ออก จากนิโรธ เป็นปัจจัยโดยสมนันตรปัจจัยแห่งผลสมาบัติ …

ในบทนี้ได้กล่าวถึงความต่างกันระหว่างปัจจัยสองประเภทคืออนันตรปัจจัยและสมนันตรปัจจัย โดยชี้ให้เห็นว่าไม่ควรเชื่อถือความแตกต่างนี้โดยเฉพาะเมื่อพิจารณาจากพยัญชนะเท่านั้น แต่ควรเข้าใจในอรรถของธรรมที่มีการด

…ุกกิริยาจิต อาวัชชนะทั้ง ๒ ย่อมไม่เป็นอาเสวนปัจจัย เพราะยก หสิตุปบาทจิตอย่างเดียวขึ้นเป็นอาเสวนะ โดยพระบาลีว่า ในอาเสวนะ เพราะภาวะแห่งธรรมที่ไม่ใช่มรรคเป็นปัจจัย จึงได้ปัญหาพยากรณ์ไว้ ข้อ ๑ ดังนี้ เพราะฉะนั้…

เนื้อหานี้ศึกษาเกี่ยวกับปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับนามและรูป โดยพิจารณาข้อสรุปที่กล่าวถึงอาการ ๒ อย่าง รวมถึงการสอบถามถึงความเป็นอาเสวนะหรือปัจจัยในการเกิดขึ้นของจิต และผลกระทบของกรรมที่มีต่อสภาพของจิตในเร

…ะ พยาบาท เพิ่มขึ้นเป็นชั้นหยาบและชั้นละเอียด การจัดลำดับกิเลสที่ถูกจัดออกไปนั้นสอดคล้องกับที่ปรากฏในพระบาลีมาก ในส่วนของโภคาวจารั้นบาป-อกุศล หรือกิเลสที่ถูกจัดออกไปมีชนิดประเภทยกต่างออกไปกล่าวคือ โสดาบุปฏิยจ…

เนื้อหาเกี่ยวกับการวิเคราะห์กิเลสและบาปในพุทธศาสนา โดยแบ่งออกเป็นชั้นต่างๆ ตามหลักพระบาลี เช่น พระสกทาคามิ พระอนาคามิ และพระอรหันต์ ที่สามารถขัดเกลาได้ถึง 5 ตัว รวมถึงการสำรวจลักษณะและการจั…

ประโยค - สมเด็จพระนาม วันอุฏฐาอุกอัจ ฉุก โภชนา (ปูโลมา ภาค) - หน้าที่ 477 สามีติ ทูโพ อาท ษ ฎว ฏฺ ฏิ ชนาติ ติ กุญฺ ญโม ชนาติ ภูมฺ อิติ ทูโพ อาท ษ ฎว โธโร ํ ฏฺ วนแนว อติฺ อติฺ สงฺ โฺโม อาน ตโตติ ตนานุ

บทนี้อธิบายถึงความสำคัญของพระบาลีและความหมายของวจนะต่างๆ ที่ปรากฏในพระไตรปิฎก ทุกข้อคิดสามารถช่วยในการทำความเข้าใจในหลักธรรมคำสอนที่ส…

…น ชื่ออรรถกถิอรรถกถา วาตที่พระเถระปางก่อนมีพระเถระภิกษาจารย์ (อาจารย์ชั้นผู้ใหญ่?) เป็นต้น ถือเอานัยพระบาลีแต่งไว้ ชื่ออรรถรา ชั้นแรก ท่านพุทธโมษะปริวรรตคุณที่อรรถกถาจากภาษาสีหลอด ทำอรรถกถาพระวินัยปก ชื่อสมม…

…พาะการสร้างอรรถกถาจากภาษาสีหลอดเป็นอรรถกถาในภาษามคธ ที่สะท้อนถึงแนวทางและปรัชญาของการศึกษาพระธรรมและพระบาลีที่มีอยู่ในสังคมไทยในขณะนั้น โดยมีความหมายต่อการเข้าใจและปฏิบัติตามหลักธรรมที่ถูกต้องในเวลานั้น และม…

…ชนและ ความจงรักนั้น มีอนุสนธิสืบเนื่องต่อมาถึงพระอลื่นจิตตกุมารผู้เป็นพระราชโอรสรัชทายาท ต้อง ด้วยบทพระบาลีแสดงมิตรธรรมในสิงคาโลวาทสูตรว่า (๑) อปรูปซิปิสฺส ปฏิปูเชติ ความว่า มิตรอมาตย์ผู้ได้รับบำรุงด้วยสังคห…

บทความนี้มีเนื้อหาเกี่ยวกับสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ที่ทรงเป็นที่รักของประชาชนและบทบาทในการปกครองพระราชวงศ์ โดยเน้นการทรงบำเพ็ญญาติ และความมีมิตรธรรมต่อพระราชวงศ์และข้าราชการ การทรงทำห

…ไปมา เป็นที่ประชุมแห่งพาณิชกรรม พระปรีชารอบรู้ความพอดีของพระราช สมด้วยคำสรรเสริญสมบัติของบ้านเมืองในพระบาลี อาณาจักรเช่นนี้ นับเป็นมัตตัญญุตา เป็นองคคุณของพระมหากษัตริย์ เป็นเหตุให้เกิดสิริสวัสดิ์ วิบุลผล เป…

สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ทรงเน้นการบริหารทรัพย์สินของรัฐอย่างมีประสิทธิภาพ รักษาผลประโยชน์ของประเทศ และช่วยเหลือประชาชนให้มีชีวิตที่ดีขึ้น โดยไม่สนับสนุนอบายมุขและตั้งงบประมาณให้เหมาะส

…อันตรายก็ได้ ส่วนทั้งหลายแห่งสรีระ ย่อมต้องการสหกรณ์แห่งกันและกันโดยธรรมดา นิยม ด้วยประการฉะนี้ ฯ มีพระบาลีแสดงผลแห่งสหกรณ์ แห่งส่วนสรีระทั้งหลายว่า “อปปา พาโธ อปปาตงโก สมเวปากิริยา คณิยา สมนนาคโต นาติสีตาย …

…คม เล็งเห็นได้จากตัวอย่างขององค์ประกอบในร่างกายและอุปการะซึ่งกันและกันที่เป็นหลักธรรมดาในการเจริญ มีพระบาลีชี้แจงความสำคัญของสหกรณ์นี้ว่า การดูแลสุขภาพร่างกายต้องการการทำงานร่วมกันของอวัยวะหลายส่วนที่ต้องมีก…

…ร ให้ทรงสมบูรณ์ด้วยพระชาติสมบัติในเบื้องต้น เป็นที่นิยมนับถือแห่งอเนกชนนิกร ดัง อุทาหรณ์ที่แสดงไว้ในพระบาลีประเทศว่า อุภโต สุชาโต มาติโต จ ปีติโต จ มีพระชาติอัน ดีทั้งฝ่ายพระชนนี ทั้งฝ่ายพระชนกนาถ เป็นอภัยปั…

… พระองค์ทรงแสดงถึงความอ่อนน้อมถ่อมตนต่อผู้ใหญ่ และการดำรงพระชาติสมบัติอย่างมีคุณธรรม ตามที่แสดงไว้ในพระบาลีต่างๆ เนื้อหานี้จะช่วยให้ผู้อ่านเข้าใจถึงคุณค่าของการเคารพในครอบครัวและสังคม ซึ่งเป็นพื้นฐานที่สำคัญ…

…ชิตสมเด็จ พระธรรมสามศร ก็ทรงสรรเสริญจตุรงคมหาปธาน คือความเพียรอย่างใหญ่ ไม่เห็นแก่ องคาพยพ ๔ แสดงโดยพระบาลีว่า กาม ตโจ นหารุ จ อฏฐิ จ อวสิสฺสตฺ ។ เป็นต้นว่า ความว่า เลือดเนื้อในกายของเราแห้งเหือดไปเถิด จงเหล…

ข้อความดังกล่าวเน้นถึงความสำคัญของการรักษาความดีและความเพียรในตนเองตามพระพุทธบัญญัติ โดยอ้างอิงจากคำสอนของสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ที่แสดงให้เห็นว่าความดีและธรรมเป็นที่พึ่งที่แท้จริงของเรา และควรพึ่งพาตน

…วามที่ขึ้นเปรียบเทียบ พระมงคลเทพมุนี (สด จนทสโร) ได้กล่าวไว้ในการเทศนึถึงธรรมภาย โดยอ้างอิงข้อความในพระบาลีประกอบไว้อย่างนี้ ธรรมกโย อหนิ อติปิ เราผู้ตถกะตา คือ ธรรมกาย พระตถาคเจ้า นะคือธรรมกาย เชื่อธรรมกายน…

บทนี้นำเสนอความหมายของศัพท์ 'ธรรมภาย' และความสำคัญในการเข้าถึงธรรมกายตามคำสอนของพระมงคลเทพมุนี การอ้างอิงดังกล่าวเน้นว่าธรรมกายคือการเห็นและเชื่อในธรรมกายเอง ซึ่งเป็นทางสำคัญในการปฏิบัติสมาธิภาวนาเพื่

…ะแต่งอรรถถากน้อยชื่อ อรรถาลี พระรารถเรวเห็นเช่นนั้น จึงบอกว่า ปรกนี้นามว่า (ชมพุทธวิป) นี้ มีแต่พระบาลี อรรถถากาทามิไม่ อาจริยาวาทต่างๆ ก็ไม่มีเช่นกัน แต่ถ้ารกถาเป็นภาพสีหลวง ที่พระมินทรครู ทรงปราช…

ในบทความนี้มีการนำเสนอเกี่ยวกับการวิเคราะห์พุทธโมสะ พูดถึงความหมายและการนำเสนอวรรณกรรมที่เป็นประโยชน์ในทางพุทธศาสนา โดยเน้นหลักการสอนที่ปรากฏในวิสุทธิมรรคแปลภาค 3 และความสัมพันธ์ระหว่างพระพุทธเจ้าและพ

หลักฐานธรรมาภายในคัมภีร์พุทธโบราณ 1 ฉบับประชาชน นั่นได้เขามาพิสูจน์ ดังบทพระบาลีว่า เฉพียสิโก ท่านจงมาพิสูจน์เกิดพระธรรมที่พระพุทธเจ้าส่งสอนนั้น ควรน้อมนำปฏิบัติด้วยตนเองได้ทุกเมื่…

บทความนี้แสดงถึงกระบวนการค้นคว้าหลักธรรมจากคัมภีร์พุทธโบราณอย่างเป็นระบบ โดยเริ่มต้นจากการสร้างบุคลากรทางวิทยาศาสตร์ทางพระพุทธศาสนาเพื่อให้สามารถเข้าถึงข้อมูลตามหลักการศึกษาวิจัยเชิงวิชาการ โดยมีการร่

- หน้าที่ 5 ประโยค๘ - วิสุทธิมรรคแปล ภาค ๑ ตอน ๑ - ก็ทางแห่งวิสุทธินั้น ในพระบาลีลางแห่งทรงแสดงเนื่องด้วย ธรรมเพียงวิปัสสนาอย่างเดียว ดังที่ตรัสว่า "เมื่อใด บุคคลเห็นด้วยปัญญาว่าสัง…

เนื้อหานี้แสดงถึงทางแห่งวิสุทธิโดยการเข้าใจวิปัสสนา การศึกษาเกี่ยวกับฌานและปัญญา รวมถึงธรรมที่สำคัญเช่นกรรมและศีล ซึ่งเน้นว่าการเข้าถึงพระนิพพานนั้นไม่เกี่ยวกับสายโลหิตหรือทรัพย์สิน แต่เกี่ยวข้องกับคว

…เบื้องต้นแห่งพระศาสนา ก็ เป็นอันทรงประกาศด้วยศีล จริงอยู่ ศีลชื่อว่าเป็นเบื้องต้นแห่ง พระศาสนา เพราะพระบาลีว่า (ถามว่า) "อะไรเล่าชื่อว่าเป็นเบื้องต้น แห่งกุศลธรรมทั้งหลาย" (ตอบว่า) "ศีลที่หมดจดดีแล้วด้วย (ชื…

ในบทความนี้มีการพูดถึงการประกาศของพระพุทธองค์เกี่ยวกับสิกขา ๓ และความงามในพระศาสนา โดยยกตัวอย่างศีลซึ่งเป็นเบื้องต้นแห่งกุศลธรรม ถือเป็นสิ่งที่นำมาซึ่งคุณงามความดี และความไม่ทำบาปก็มีบทบาทสำคัญในการดำ