ศัพท์ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 29 / 47

…ะเป็นต้นชักยนต์ (มัน) อยู่ในระหว่างแห่งขนดไส้ใหญ่ ๒๑ ทบ เหมือนเชือก (เล็ก) ที่เย็บ ๑. ท่านน่าจะเผลอ ศัพท์ที่เป็นวิเสสนะ ๒ ข้างต้น คือ ทวงที่สหตุถ์ กับ อฏฐีวีสติหตุก เป็น นุ๊ป. อีกศัพท์หนึ่งคือ โอภคคา เป็น …

…นของระบบย่อยอาหาร และการปรับปรุงความเข้าใจเกี่ยวกับกระบวนการย่อยอาหารของร่างกาย. มีการเปรียบเทียบกับศัพท์ทางการแพทย์และความเชื่อมโยงระหว่างสัจจฐานและความยากลำบากในกระบวนการย่อย

…้มุ่งหน้าต่อ กรรมฐาน อีกนัยหนึ่ง อรรถาธิบายในคำนี้พึงทราบโดยนัยที่กล่าวไว้ใน ปฏิสัมภิทาอย่างนี้ว่า "ศัพท์ว่า ปริ มี ปริคคห (ความกำหนดถือเอา เป็นอรรถ ศัพท์ว่า มุข มี นิยยาน (ความออกไป) เป็นอรรถ มี ศัพท์ว่า …

บทนี้กล่าวถึงการตั้งสติในกรรมฐานและการเจริญงอกงาม โดยเสนอความหมายของคำต่าง ๆ เช่น สติที่มีความมั่นคงและการไม่หลงลืม นอกจากนี้ ยังเสนอวิธีการที่พระโยคาวจรสามารถสังเกตพฤติกรรมเหล่านั้นเพื่อพัฒนาอารมณ์ดี

… วณฺณ แปลว่า อย่าง ชนิด ก็ได้ ๒. ว ที่นาสิกคฺเคว นี้ มหาฎีกาท่านว่าเป็นวา รัสสะให้ได้คาถา และว่า วา ศัพท์นี้มีอรรถ เป็นอนิยม เพราะฉะนั้น จึงรวมเอาริมฝีปากบนเข้าด้วย รู้สึกว่าท่านคิดมากไป แม้จะเป็น ว อาธารณ…

เนื้อหานี้กล่าวถึงการบำเพ็ญสติปัฏฐานโดยการรู้ลมหายใจออกและเข้า, ทั้งความรู้สึกในระยะยาวและระยะสั้น ซึ่งช่วยให้บัณฑิตเข้าใจลมหายใจตลอดทั้งร่างกาย โดยเรียกชื่อเธอว่าเป็นผู้รู้เรื่องลมหายใจอย่างชัดเจนว่า

… ---- วิญญาณนั้น ติดอยู่ใน เวทนา ฯลฯ วิญญาณนั้น เหตุนั้นแล จึงได้ชื่อว่า สัตว์"" ดังนี้ แต่ด้วยรุฬหิศัพท์ (ศัพท์งอก) โวหาร (ว่าสัตว์) นี้ ใช้ในท่านผู้ ปราศจากระคะแล้วก็ได้เหมือนกัน ดังคำ ตาลวัณฏะ (พัดก้านต…

…คราะห์และตีความคำว่า 'สัตว์' ตามหลักธรรมในวิสุทธิมรรคแปล ภาค ๒ ตอน ๑ โดยเฉพาะคำว่า สัตว์ ที่มีการใช้ศัพท์ที่เกี่ยวข้อง เช่น เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ และการเข้าใจในมิติของการเกิดและการเลื่อนของสัตว์ตามหลัก…

…น ? คือ รูปสัญญา สัททสัญญา คันธ สัญญา รสสัญญา โผฏฐัพพสัญญา สัญญาเหล่านี้เรียกว่า ปฏิฆ G. มหาฎีกาว่า ศัพท์ทั้ง ๓ คือ สมาปนุน อุปปนุน และทิฏฐธมฺมสุขวิหาร ท่านใช้หมายต่างกัน คือ สมาปนฺน (ถึงพร้อม คือเข้า) หมา…

บทความนี้กล่าวถึงการก้าวล่วงรูปสัญญาในพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะในบริบทของการปฏิบัติสมาธิและการพัฒนาจิต โดยที่ก้าวล่วงรูปสัญญาได้ช่วยให้พระโยคาวจรบรรลุอารมณ์ที่สูงกว่า การศึกษาเรื่องปฏิฆสัญญาเปิดสู่การเข้า

…คราะห์ว่า วิญญาณเป็น อานัญจะ ชื่อว่า วิญญาณานัญจะ (แต่) กล่าวว่า "วิญญาณัญจะ ไปเสีย นี่แหละเป็นรุฬหิศัพท์ (ศัพท์งอก ในอรรถนี้ วิญญาณัญจะ " หมายความว่าวิญญาณนี้ ก็คือความรู้สึกที่แผ่อยู่ที่อากาศนิมิตนั้นเอง…

ในบทนี้พูดถึงการวิเคราะห์ความหมายของวิญญาณที่เชื่อมกับอากาศ โดยใช้หลักของมนสิการที่กล่าวถึงลักษณะของวิญญาณว่าเป็นอนันตะ ซึ่งไม่สามารถนับจำนวนได้และวิเคราะห์เพิ่มเติมเกี่ยวกับวิญญาณในทางพระพุทธศาสนา บท

…เป็นอายตนะ เพราะนับเนื่องอยู่ในมนายตนะ และ ธัมมายตนะด้วย เหตุนั้นจึงชื่อเนวสัญญานาสัญญายตนะ (อายตนะ ศัพท์ทั้ง ๓ คือ สมาปนุน อุปปนุน ทิฏฐธมฺมสุขวิหาร มีความหมายต่างกัน ได้กล่าวไว้ แล้วในเชิงอรรถ ๑ หน้า ๒๓๘

ข้อความนี้เป็นการอธิบายความหมายของคำว่า เนวสัญญานาสัญญายตนะ ซึ่งเกี่ยวข้องกับฌานและถูกอธิบายโดยการอ้างถึงทั้งจิตและเจตสิกของผู้ที่เข้าถึงฌานนี้ ความละเอียดและความเข้าใจในธรรมที่เกิดขึ้นทำให้เนวสัญญานา

…ล้ว ๆ เล่า ๆ อุป จารสมาธิจะเกิดขึ้นตามนัยที่กล่าวแล้วนั้นแล ล่าวแล้วนั้นแล แต่เมื่อภิกษุใดเจริญไป * ศัพท์ สสมภาร สลักขณ เข้าใจยากอยู่บ้าง พิจารณาตามนัยมหาฎีกาเข้าใจว่าดังนี้ ธาตุ ๔ ชื่อว่าสัมภาร เพราะเป็นเ…

…เหล่านี้ช่วยให้ภิกษุเข้าถึงการปฏิบัติด้านจิตและกรรมในพระศาสนาได้ดียิ่งขึ้น นอกจากนี้ยังมีการอธิบายคำศัพท์สำคัญที่เกี่ยวข้องกับธาตุต่างๆ เพื่อให้เข้าใจง่ายขึ้น

…เคยแปลกันว่าฝักน้ำดี แต่สมัยนี้เรียกว่า "ถุงน้ำดี" ในพจนานุกรม ราชบัณฑิตยสถานที่เรียกเช่นนั้น อนึ่ง ศัพท์โกสก นี้แปลยักเยื้องไปตามภาษานิยมได้ พึงเห็น โกสาตรีโกสก ซึ่งอยู่ถัดลงไป ๕ บันทัด ก็แปลว่า รังบวบขม.

บทความนี้นำเสนอการตั้งคำถามเกี่ยวกับมันสมองในร่างกายมนุษย์ เปรียบเทียบกับก้อนแป้งในกระโหลกน้ำเต้า และกล่าวถึงปิตติว่ามีลักษณะเป็นดีที่ไม่ติดที่ และเนื่องอยู่กับชีวิตินทรีย์ นอกจากนี้ยังอธิบายถึงความสั

… ๒. ฐาน เป็นประธานในประโยคนี้ แต่ปาฐะเรียงไว้ติดกับพนิ เป็น พริฎฐาน ชวนให้ เขวไปว่า ฐาน เข้ากับ พหิ ศัพท์เดียว แต่ที่เดียวเข้ากับ อนฺโต ด้วย จึงควรเรียงแยกเป็น หหิ ฐาน จะได้ไม่ชวนเขว ๓. จิตานิ หากเป็นวิเสส…

ในบทนี้พูดถึงภูตใหญ่และการตีความหมายของมหาภูต ว่ามีการเข้ามาหรือตั้งอยู่ภายในและภายนอกกันไม่ได้ นอกจากนี้ยังได้มีการแยกและวิเคราะห์ภาษาศาสตร์ในประโยคต่างๆ เพื่อให้เข้าใจความหมายที่ถูกต้อง โดยเฉพาะในกร

…้น ๑. คำว่า เอก - หนึ่ง หมายความว่าทั้งหมดนั่น เป็นอาณาเขตหนึ่ง ของไฟ - น้ำ - ลม ประลัยกัลป์. ๒. วา ศัพท์ ที่ กฏฐมุเขน นั้น มหาฎีกาแนะไว้ถึง ๓ นัย คือ นัยที่ ๑ ใช้ในอรรถอุปมา คือ วา เมาะเป็นยถา มุขคโต วิย …

…ุต่างๆ เช่น ไฟ น้ำ และลม ที่จะส่งผลกระทบต่อร่างกายและธาตุต่างๆ นอกจากนี้ยังมีคำอธิบายเกี่ยวกับการใช้ศัพท์ในการเรียนรู้เกี่ยวกับธรรมชาติของธาตุที่แตกต่างกันในสถานการณ์ที่ไม่ปกติ เช่น ร่างกายที่แข็งกระด้างจา…

…น * จึงยังสมาบัติ ๘ ๆ ในกสิณ ๔ ๑. ที. ส. ๘/๑๐๓ ๒. วิภพพนะ ที่ตรงนี้เข้าใจว่าท่านใช้แทน วิธะ นั่นเอง ศัพท์ วิกุพฺพนะ ถ้าใช้เป็น วิเสสนะ เรียงไว้หน้า อิทธิ เปลี่ยนรูปเป็นอิตถีลิงค์ คือเป็น วิกุพฺพนา เป็นชื่อ…

ข้อความดังกล่าวในวิสุทธิมรรคแสดงถึงความรู้เกี่ยวกับการตายและการเกิดใหม่ของสัตว์ โดยอ้างอิงถึงการพัฒนาจิตที่บริสุทธิ์ซึ่งสามารถนำไปสู่การบรรลุฤทธิ์หลายประเภท เช่น การเป็นคนเดียวหรือหลายคนได้ ซึ่งการทำส

…้ตติยฌานภูมินั่นเอง (ตติยฌานภูมิ ๓ คือ ปริตตสุภะ อัปปมาณสุภะ และ สุภกิณหะ) ๔. "เท่านั้น" คำนี้แปลจากศัพท์ เกวส์ ต้นประโยค (เกวล์ ปณิธ...) เข้าใจว่า สัมพันธ์พึงประโยคหลังด้วย เพราะมี ๒ ศัพท์ควบอยู่ (สุภกิณห…

ในเนื้อหาเรื่องนี้กล่าวถึงการละลายของน้ำในพรหมโลก โดยความหมายของ 'น้ำ' ที่ถูกสัญลักษณ์ในการอ้างอิงถึงเปลี่ยนแปลงในระดับต่าง ๆ ของโลกและปรากฏการณ์ที่เกิดจากอากาศทั้งเบื้องบนและเบื้องล่าง ที่รวมกันจนกลา

…ยุปริยนฺโต - มีขีดอายุอย่างนี้" คือมีขีดอายุประมาณ ๑๐๐ ปี หรือว่ามีขีดอายุถึง ๘๔,๐๐๐ กัป อย่างนี้ * ศัพท์ปวัตตผล เทียบกับศัพท์ปวัตตมังสะ - เนื้อที่มีอยู่ในท้องตลาด (คู่กับอุทิศ - มังสะ - เนื้อที่เขาเชือดเจ…

ในบทนี้ มีการอธิบายการระลึกถึงชื่อและโคตรของตนในอดีตภพที่เกี่ยวข้องกับวิญญาณฐิติ สัตตาวาส และสัตวนิกาย โดยเฉพาะวิธีการที่ผู้คนสามารถระลึกถึงความเป็นอยู่ในอดีต ทั้งเรื่องผิวพรรณ การเลี้ยงชีพ และสุขทุกข

…็น มูลด้วย ก็แล ในอริยุปวาทและมิจฉาทิฏฐินี้ แม้เมื่ออริยุปวาท เป็นอัน สงเคราะห์ (รวม) เอาไว้แล้วด้วยศัพท์คือวจีทุจริต และมิจฉาทิฏฐิ เล่า ก็เป็นอันสงเคราะห์เอาไว้แล้วด้วยศัพท์คือมโนทุจริตก็ดี (แต่) การตรัสส…

บทความนี้กล่าวถึงการทำความเข้าใจเกี่ยวกับมิจฉาทิฏฐิ ผู้ที่มีความเห็นผิด และผลกระทบจากอริยุปวาทต่อการปฏิบัติธรรม โดยเน้นถึงความสำคัญของการมีศีล สมาธิ และปัญญาในการมาโฟกัสที่เป้าหมายการบรรลุธรรมและประโย

…่นั้น เหตุ ฉะนี้ ที่นั้นจึงชื่อนิรยะ อีกนัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงบ่นถึงกำเนิดดิรัจฉาน ด้วย อปายศัพท์ จริงอยู่ กำเนินดิรัจฉานชื่อว่าอบาย เพราะปราศจากสุคติ (แต่) ไม่จัดเป็นทุคติ เพราะเป็นที่สมภพแห่งดิรั…

…ุคติ ปรากฏการตัดสินใจในคำทำนายของพระพุทธเจ้าเกี่ยวกับวิสัยของผู้ที่เกิดในอบาย อภิปรายถึงความสำคัญของศัพท์ต่างๆ ทั้งมเหสักข์และอสุร เพื่อให้เกิดความเข้าใจในธรรมที่ลึกซึ้งยิ่งขึ้น ได้กล่าวถึงความเห็นที่เกี่ย…

…น ๒ วาระ เพราะฉะนั้น ท่านจึงเรียงคำ เอก ไว้ด้วย เป็น เอกเทวสนฺตติวาร แปลว่า สันตติ ๑ หรือ ๒ วาระ ๒. ศัพท์ รชกาน เข้าใจว่าคลาดเคลื่อน รชกะ แปลว่าคนย้อมผ้า คนชักผ้า ไม่เข้า กับเรื่องเลย ในที่นี้แก้เป็น นฏาน …

บทนี้ในวิสุทธิมรรคอธิบายถึงสันตติปัจจุบันว่าจิตเป็นปัจจุบันในช่วงเวลาสั้นๆ ซึ่งประกอบด้วยสันตติวาระ หมายถึงช่วงที่จิตมีการเกิดขึ้น ตั้งอยู่ และดับไป พร้อมทั้งยกตัวอย่างในการปรากฏของอารมณ์และรูปในการเค

…็นต้น การเรียน รู้ว่ำไหน เป็นสมาสและเป็นสมาสอะไร ซ่อนความหมายอะไรไว้ สำหรับตัชชิงใช้เป็นข้อย่อท้ายศัพท์ แทนกรยาหรือนามนั้นแต่ ในภาษาบาลีและภาษาไทยที่ใช้รฐและปัจจัย สำหรับแปลความหมายของ ศัพท์ สำหรับภาษา…

…ๆ เช่น เปรตหมู นอกจากนี้ยังอธิบายกรณีการใช้ปัจจัยและกรรมในภาษาศาสตร์ เพื่อเพิ่มความเข้าใจในการตีความศัพท์ที่ซับซ้อน และกระตุ้นให้นักเรียนศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับคำศัพท์และความหมายต่างๆ ที่สำคัญในภาษาของตนเอ…

…นั้นเหมือนกัน เช่น รถเทียมด้วยม้า ย่อมเป็นรถม้าเป็นต้น แม้ในภาษาบาลี ก็มีคำ ย่อดุจเดียวกัน ถ้าย่อนามศัพท์ตั้งแต่ ๒ ศัพท์ขึ้นไป ให้เข้าเป็นบท เดียวกัน เรียกว่า สมาส แปลว่าศัพท์ที่ย่อเข้า คือย่อให้สั้นเพื่อ …

บทความนี้อธิบายเกี่ยวกับความหมายและความสำคัญของสมาสในภาษาบาลี โดยการย่อคำเพื่อให้เข้าใจความหมายได้ชัดเจนและเป็นหนึ่งเดียวกัน เช่น การจัดเรียงคำที่มีความสัมพันธ์กัน ในการใช้คำที่มีความซับซ้อนได้น้อยลงแ

ประโยค - อธิบายบทไอวาสร่วมและติชฌาน - หน้าที่ 2 ศัพท์ ปุรศศัพท์ เป็นต้น ส่วนที่ประกอบด้วยวิตกติแล้ว เรียกว่า บท เช่น มหนุตโต เป็นบทหนึ่ง ปุรโส เป็นบทหนึ่…

บทความนี้ตรวจสอบการแบ่งแยกและองค์ประกอบของคำในบทไอวาสร่วมและติชฌาน รวมถึงการกำหนดคำศัพท์และวิธีการวิเคราะห์สมาน ซึ่งมีทั้งอนุใบบทและบทลง โดยเน้นความสำคัญของการแยกประเภทคำและการวิเคราะห์องค…