อรรถก : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 39 / 47

…มยอดล้นไว้ได้ เราเรียกผู้นั้น ซึ่ง มีกำลังคือขันติ มีสมุพล (คือบุตร) ว่า เป็น พระมหณี." [แก่อรรถ] อรรถกถาธรรมว่า "บรรดาบทเหล่านั้น บวกว่า อฏุโล เป็นต้น ความว่า ผู้ใด มีใจไม่โกรธ อดกลั้นไว้ได้ ซึ่งการกล่า…

…ละไม่โกรธตอบ การมีขันติมีความสำคัญในการดำเนินชีวิตและเป็นคุณธรรมที่ควรประพฤติปฏิบัติในสังคม จัดทำโดยอรรถกถาธรรมเกี่ยวกับความอดทนและการทำความดีเพื่อให้เป็นที่พึ่งของมหาชน

…มีหมู่พล เพราะความเป็นผู้ประกอบด้วยกองพลอันนี้เป็นกองทัพ โดยแท้ เพราะเกิดขึ้นบ่อย ๆ ว่า เป็นพราหมณ์ อรรถกถาว่าอุดมสูตร ในมัชฌิมปัญจาสิกว่าบทว่า ติติอุตติฏิ คือ ย่อมอดทน บาทว่า ขนฺตวิวรฺร คำว่า กนฺตวิฬ คือว…

บทความนี้กล่าวถึงความหมายของมังคลิดถิฏฐิ ซึ่งเป็นคำสอนสำคัญในพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะเรื่องของขันติหรือความอดทนที่ส่งผลต่อการเป็นผู้นำในการปฏิบัติธรรม นอกจากนี้ยังอธิบายถึงความสำคัญของหมู่พลในจิตที่ถูกสร

…าก กว่าผู้นั้นแน เพราะความโกรธนัน ผูไม โกรธตอบบุคคลผูโกรธอยู่ ย่อมชนะสงคราม อนุบุคคลชนะได้ด้วยอาม. อรรถกว่าสํคัญสังวาสว่า "บรรดาทหาลนั้น บากกว่าว่า ตุลสา เตน ปาปิโย ความว่า "ผูใด ย่อมโกรธตอบบุคคลผูโกรธ ผู…

ในข้อความนี้ได้กล่าวถึงการตอบโต้ความโกรธ ว่าผู้ใดที่โกรธตอบโต้ผู้อื่นจะถือเป็นการแพ้ทางอารมณ์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเรื่องราวของนางเวทีกาที่เป็นตัวอย่างของการสงบเสงี่ยมและการไม่ตอบโต้ความโกรธ นางมีชื่อเส

…รมอันกระทำความเป็นผู้่า ง่าย อดทน รับ อนุสาสนีโดยเบ็งขาว ธรรมแม้นึ กเป็นธรรมกระทำที่พึง" [๔๗๘] อรรถกถาสัตตสูตรนัน และอรรถกถาฝาละ ใน สังกิจสูตรว่า " บรรดาหลั่นนั้น บทว่า สุโมจิ ความว่า เป็นผู้น เขา…

…กรธและสามารถรับฟังการสอน แบบการตั้งใจรับฟังอย่างรอบคอบและไม่เถียงตอบโต้. นอกจากนี้ยังมีการอ้างอิงถึงอรรถกถาต่างๆ ที่สนับสนุนการสอนในเรื่องนี้ เพื่อเข้าใจการกระทำที่พึงทำในชีวิตประจำวัน. สำหรับผู้ที่สนใจศึก…

…มธรรม จักเป็น ผู้ว่างง่าย จักถึงความเป็นผู้ว่างง่าย' ภูมิทั้งหลาย พวกเธอพึงศึกษา อย่างนี้แล." [๔๔๗] อรรถกถากลกูปสูตรนั้นว่า บรรดาบทเหล่านี้ ลองดูว่า โย จิวะ ฯ ปะ ปริญญาเหตุ ความว่า ภิกขุใด เมื่อ ได้วัตถุปร…

การเรียนรู้เกี่ยวกับภูมิรู้และความเป็นผู้ว่างง่ายมีความสำคัญ เนื้อหาพูดถึงการศึกษาในธรรมวินัย และการทำความเคารพต่อธรรมเพื่อบรรลุความเป็นผู้ว่างง่าย โดยผู้ศึกษาควรมีความนอบน้อมต่อธรรมและประพฤติอย่างอ่อ

ประโยค๕๕ มังคลัตถีว่าปีนเปล่า เล่ม ๕ หน้าที่ 221 เจริญเต็มที่." [๑๑๑] อรรถกาโถชมงคลสังโยดว่า "ศิลาท์ที่เป็นโลภะและโลภะของพระภิษุสง พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงถือเอาเมื่อในบทว่า ศิลา…

ข้อความนี้นำเสนอการอภิปรายเกี่ยวกับศิลาท์และความเป็นพระอรหันตามหลักการในพระพุทธศาสนา ศิลาท์มีความสำคัญในการบรรจุธรรมที่นำไปสู่การเป็นพระอรหัน ส่วนการเห็นด้วยญาณแบ่งออกเป็นการเห็นด้วยอัญญาและการเห็นด้ว

…หลายแล้ว เข้าไปหาท่าน นิยมแล้วถวายทาน แล้วถามปัญหาโดยยืนเป็นต้นว่า 'ท่านตอบร อย่างไรอทุคุต ?' [๔๕๗] อรรถกถาติ๊ดตะว่า การทำกิจมักรับใช้เป็นดัง ก็ชื่อว่า การเข้าไปนั่งใกล้เหมือนกัน. บทว่า อนุสรณ์ ได้แก่ …

เนื้อหานี้บรรยายถึงความสำคัญของการเข้าใกล้พระอธิษฐาน การฟังธรรม และการทำทาน การตั้งใจไปหาพระอธิษฐานเพื่อขอคำตอบและทำกิจกรรมต่างๆ ที่เน้นการนอบน้อมและการดึงดูดใจในความรู้และการปฏิบัติธรรม เช่น การระลึก

…าการบวชตาม. การบวชมั่งของบุคคลผู้นี้ในสำนักของบรรพชิตเหล่านั้นเทียบไปอยู่ก็ชื่อว่าการบวชตาม." [๔๔๕] อรรถกถามิโภชงคลัสย้อนว่า " ก็ธรรกาลบุรุษทั้งหลายผู้อวบน้อยลงนี้ กุลบุรุษผู้อวบน้อยตามพระมหาสัปคะ ได้ ๑. ป…

ในเนื้อหานี้ได้กล่าวถึงความสำคัญของการระลึกถึงพระอริยะเจ้าทั้งหลาย และการถือจิตให้เลื่อนสไลของผู้ที่เข้าบวชในสำนัก พระอริยะเจ้าชนิดต่างๆ ผ่านทางการน้อมนำโอวาทจากท่านเพื่อสร้างความมั่นคงในใจ การบวชมั่ง

ประโยค ๕ - มั่งคลีดที่เป็นเปล เล่ม ๕ - หน้า ๒๒๗ เพราะเหตุนี้ พระอรรถกาารย์ จึงกล่าวว่า ปริเจตโถน โหติ. บทว่า ตุตถ คือในธรรมตามที่กล่าวแล้ว. บทว่า อถานจาราสน คือ ด้วย อำน…

บทความนี้กล่าวถึงการศึกษาในพระอรรถกถา ซึ่งพระอรรถกาารย์ได้แสดงถึงความสำคัญของการเข้าใจธรรมและอริยเจ้า โดยเน้นการเห็น การได้ยิน และการจด…

ประโยค ๕ - มังคลดิลกที่ปริเปล่ เล่ม ๕ - หน้า 229 รัก ด้วยจิตอันเลื่อมใส." อรรถกายสูตรที่ ๕ ปัญจมวรรค ในทุติยปัณานุสรณ์ ติกติมาต อังครูทธิกว่า "บรรดาหลานนั่นน บทว่า ปิยวญษู คือ ด…

เนื้อหาในบทความนี้นำเสนอเกี่ยวกับการมีจิตที่เลื่อมใสและเมตตา อธิบายถึงความเชื่อมโยงระหว่างการมีน้ำใจและการเห็นธรรมในชีวิต โดยมีการยกตัวอย่างถึงบูชาบุญและผลแห่งความรักที่มีให้กัน ซึ่งเป็นพื้นฐานสำคัญใน

…ลกแล้วอันคุณล- มาคติเตือนแล้ว จักเป็นพระปัจเจกพุทธะผู มิอุณหาที่สุดสุดได้ ปราชญ (ชื่อ) ว่าโสมมัส." อรรถกถา จบ. ภูฏาจูสีหนานาทุสูตรนั้นว่า "นาถูกได้บ่มมัสการอยู่ เพราะ นำพืบมารมีแห่งปิ่นจาโพธิครอด ๆ สงไขยา…

บทความนี้เน้นถึงความสำคัญของการเคารพพระพุทธศาสนาและความเข้าใจเกี่ยวกับพระพุทธเจ้า โดยกล่าวถึงการทำความเข้าใจในคำสอนและแนวทางเพื่อให้มีการฝึกปฏิบัติตนให้ถูกต้อง รวมถึงความสำคัญของการเดินทางสู่ที่สุดแห่

…ตฺถาบิ เอวํ อติติ อาหาริตตา ภิกฺขุ โอวฑฺฒ นาม ภิกฺขเว ติรฉนาคตา อนุมฺนบญฺ สคารา สปฺปลิสสา วิธริส ฯ (อรรถกถาชาดก เอกินฺบาต ฯ มงคล ๒/๒๕๔/๒๕) เพราะฉะนั้น ขอให้นักศึกษาผู้แต่งไทยเป็นภาษามคธ โดยใช้ประโยค หิ นาม…

บทความนี้นำเสนอหลักการและแนวทางในการแต่งภาษาไทยโดยอิงตามความนิยมและหลักภาษามคธ โดยเฉพาะการใช้ประโยคหิ นาม ซึ่งถือเป็นการแสดงถึงภูมิปัญญาของผู้แต่งและความเข้าใจในหลักภาษาที่ถูกต้องและมีเสน่ห์ ควรให้ควา

…รงธรรม มีปัญญา เป็นพุทธสาวก ผู้นิพนธ์แห่งทางชมพูพรนั้นได้ แ๙้แก่ เทพเจ้าก่อนชม ถึงพรหมก็สรสรเฉียว" อรรถกถาแห่งอปปลาสูตรนั้นว่า "บรรดาเทพเหล่านั้น บาทว่า อนุษญโน แ๙วว่า ไม่เข้าถึง.." ภูมิแห่งอปปลาสูตรนั้น…

เนื้อหานี้กล่าวถึงแนวคิดในอรรถกถาของมังกรัตถึ๙เท็๙ เล่ม ๒ ซึ่งเน้นถึงความสำคัญของสีลและสุขในชีวิตของบัณฑิต สามารถมีสุขได้ทั้งที่มีส…

…) เป็นผู้สู้ศาสนา, จำพวกที่ ๓ มีสุตมาก (แต่) เป็นผู้ศีล, จำพวกที่ ๔ มีสุตมาก และเป็นผู้สู้ อาสวะ." อรรถกถาแห่งสูตรนั้น ว่า " ทวามา อสมาทิโต คือไม่ทำให้ บริบูรณ์. บาปากว่า สีล๙ อุตตะ คำว่า ทั้งโดยส่วนสีลด์…

…ความสำคัญกับการปฏิบัติตามศีลและสุตะในการเป็นบุคคลที่มีศีลธรรมอย่างแท้จริง. ผู้เขียนอ้างถึงความคิดของอรรถกถาและความเมตตาของพระอานนท์ที่ยกย่องคุณธรรมว่าสำคัญและมีค่า.

…ออากุสเสียได้ ทำอุส ให้เจริญ ย่อมละกรรมอันมีโทษเสีย ทำกรรมไม่มีโทษให้เจริญ บริหารให้หมดคงจด." [๓๒๙] อรรถกถาแห่งสูตรต้นของสูตรทั้งหมด ในทุกนิบาด อังคุตตรนิกาย ว่า "บรรดาคำเหล่านี้ ในคำว่า สุทธมุตตาน ปรมิตนี…

ในเนื้อหานี้กล่าวถึงคำสอนเกี่ยวกับการบริหารให้หมดจดในอรรถกถาแห่งสูตรต้นของสูตรทั้งหมด โดยแบ่งความหมดจดออกเป็น ๒ อย่าง และยังได้กล่าวถึงการปฏิบัติตนโดยพระอรหิส…

ประโยค ๑ มังกิลติที่มีนเปล เล่ม ๙ หน้า ที่ ๑๑ (ด้วยอาริหัตตมรรธร) อรรถกถาแห่งอธิบายสูตร จุดดวรรณครปัญฉาสก์ ในดิถนินาว อังฤทธนิกา ว่า "อธิบายว่า ภิกษุอยู่มริหาร คือปฏิบัติ …

…่สำคัญในพระพุทธศาสนา รวมถึงการคุมครองตนและการสังเกตความมลทินที่เกิดจากอารมณ์อันไม่บริสุทธิ์ การศึกษาอรรถกถาและฎีกาในมุมมองของพระพุทธศาสนาเสริมให้เห็นถึงการทำให้แจ้งซึ่งปรมคัจฉลอย่างเป็นลำดับ.

…วยปัญญา และยอมเห็น (แจ้ง) แท้งลอด ปรมิตสัปป์ด้วยปัญญา." บาสิณจึงกูสุฎฯ ปัญญมวร มัชฌิมปณาณสก์. [๒๔๔] อรรถกถาแห่งจึงกูสุฎนั้นว่า "บาว่า ปฏิรูปสต คือบึ่งในสำนัก. บาว่า โสด ได้แก้โสดประสาท. บาว่า ธมมั หมายเอา…

เนื้อหาเกี่ยวกับการพิจารณาธรรมในอุดมคติ โดยเฉพาะการใช้ความเพียรพินิจในกระบวนการที่ช่วยให้เกิดความพอใจและการทำปฏิคาสาให้แจ้งด้วยปัญญา เพื่อนำไปสู่การเข้าถึงพระนิพพานและการเห็นแจ้งในสัจธรรม เช่น สมาธิแล

…ญ์เป็นผู้ขยัน ฯ ฯ อาจจัดได้ แม้ใด ธรรมแม้นี้ ชื่อว่ากรรมธรรม " ดังนี้ ชื่อว่า ศิลปะของบรรพชิต [๒๒๙] อรรถกถาสัตตุมสูตรนั้นว่า "บรรดาทรงหล้านั้น บทว่า อูฏจวนานี แปลว่า สูงและต่ำ การงานที่จะพึงออกปาก อย่างนี้…

เนื้อหานี้กล่าวถึงศิลปะซึ่งเป็นส่วนสำคัญในกิจกรรมเหล่าบรรพชิต ทางพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะการทำงานที่เกี่ยวข้องกับการตกแต่งและดำเนินงานในวัดและสถานที่สำคัญต่างๆ เช่น โรงอุโบสถ และพระเจดีย์ การร่วมมือกันทำ

…นคำคามเป็นที่พึ่งของภิกขุนั้น เรียกว่า นากรณธรรม. ก็ความนี้ บัณฑิตผิงตรวจ เมั่นใจส่งิติสุต ร่วมทั้ง อรรถกถาและอภิญ. [๑๒๔] ศิลปะของบรรพชีพนั้น พระผู้มีพระภาคตรัสดว่าเป็น มงคล เพราะนำมาซึ่งประโยชน์สุขในโลกทั…

ข้อความนี้รวมถึงแนวคิดเกี่ยวกับการงานที่พึงทำตามคำสอนของพระพุทธเจ้าซึ่งเน้นความสำคัญของการทำงานในระดับสูงและต่ำ รวมถึงการล้างและทาฟุต ที่เป็นการปฏิบัติที่ชัดเจนในทางธรรมและการดำเนินชีวิตของผู้ปฏิบัติธ

…ดินทาง วาดพิกลและยกก ตรงผนวในสำนักพระผู้มาคะพระนามว่าเมดไตรยแล้ว บรรลุพระอรหัตแล เรื่องช่างสนา มาในอรรถกถาสูจิชาดก ปกิณณกนิบาต ใน อรรถกถามหาปะฏากฎ และในอรรถกถาจักวัตถีสติวเส [๑๔๕] ส่วนสีละ็คิดแสดงกว่าที่ป…

พระราชาได้ทรงประกาศความต้องการให้ผู้คนร่วมกันสร้างสรรค์สิ่งที่ดีในสังคม โดยการกระจายทรัพย์สินให้แก่คนที่ต้องการ และมีกล่าวถึงความสำคัญของการประพฤติในทางมงคล ร่วมถึงการเล่าเรื่องบูมเปลี่ยนซึ่งแสดงถึงศิ