มังคลัตถีและการเห็นด้วยญาณ : หน้า 221/239

ประโยค๕๕ มังคลัตถีว่าปีนเปล่า เล่ม ๕ หน้าที่ 221 เจริญเต็มที่." [๑๑๑] อรรถกาโถชมงคลสังโยดว่า "ศิลาท์ที่เป็นโลภะและโลภะของพระภิษุสง พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงถือเอาเมื่อในบทว่า ศิลาท์สมปุน นี้. อธิบายว่า สมบูรณ์ด้วยศิลาท์นั้น. ถึงในสมาธิและปัญญา ก็มีมั่นเหมือนกัน ส่วนวิมุตติ ก็อธิบวิมุตตินันเอง. วิญญติญาณทัสสนะ ได้แก่ ปิ้งฉวนขอบญาณ. เมื่อถือเอาเนื้อความอย่างนี้ บรรดาธรรมเหล่านี้ ธรรม ๓ อย่างมีองค์เป็นต้น (ทรงคือเอา) ทั้งโลภะและโลภะ, วิสมุติเป็นโลภะอย่างเดียว. วิมุตติ-ญาณทัสสนะเป็นโลภะอย่างเดียว. บทว่า ทุตสมุปปา ตัดบทเป็น ทุตสมูปิ อะห์. ก็การเห็นนันนั้นนะ มี่ ๒ อย่าง คือการเห็นด้วยอัญญu๑๐ การเห็นด้วยญาณ ๑. บรรดาการเห็นทั้ง ๒ อย่างนั้น การเห็นคือการแสดงดูพระอรหันทั้งหลาย ด้วยอัญญu๑๑ เล่มอัญญุ๑๒ ส่วนการเห็นลักษณะที่พระอรหันทั้งหลายเห็นแล้ว และการแทงตลอดลักษณะทีพระอรหันทั้งหลายแทงตลอดแล้ว ด้วยอัญญu๑๓ หรือด้วยมรณมนผล ชื่อว่า การเห็นด้วยญาณ." [๑๑๒] อรรถกาโถอิติว่ากว่า "กัการบรรจุธรรมอันทำความเป็นพระอรหัน" and "กัการบรรจุความเป็นพระอรหัน" ด้วยวิปัสสน มรรคน และผล ชื่อว่า การเห็นด้วยญาณ." อรรถกาโถส้มปนะสีสูตรทั้ง ๒ นั้นว่า " ถึงบรรดาเห็นทั้ง ๒ นั่นการเห็นด้วยญาณ พระผู้พระภาคทรงประสงค์เอาในอรรถนี้ เพราะ