สมุฏฐอ: กระดาษโบราณแห่งภูมิปัญญาไทย : หน้า 71/132

ดั่งปรากฏหลักฐานในหนังสือราชอาณาจักรสมัยของราชทูตฝรั่งเศสสนามว่า มองซีออร์เดอลาลูแร์ ที่เข้ามายังราชสำนักกรุงศรีอยุธยาในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ความตอนหนึ่งว่า "...ชาวสยามทำกระดาษจากผ้าฝ้ายเก่า ๆ และยังทำจากเปลือกต้นไม้ชนิดหนึ่งชื่อ ต้นน้อยอีกด้วย..." สมุฏฐ่อเรียกอีกอย่างว่ามดไทย เป็นหนังสือโบราณที่เกิดจากการสร้างสรรค์ด้วยภูมิปัญญาของบรรพบุรุษไทย โดยการบำบัดลอกของต้นน้อยมาทำเป็นผืนกระดาษ มีลักษณะเป็นลิ่มเมี่ยม ผิวน้ำต่อเป็นแผ่นยาว แล้วนำมาทบกลับไปกลับมาเป็นสมุฏฐอ รูปทรงเป็นปีนทา มีความยาวและจำนวนหน้าตามต้องการ เวลาที่เปิดต้องเปิดจากด้านล่างขึ้นไปด้านบน ซึ่งต่างจากสมุฏฐในปัจจุบันซึ่งเปิดจากขวามาซ้าย มี ๒ สี คือ สีขาว และสีดำ เรียกว่า สมุฏฐอ และ สมุดดำ ตัวอย่างสมุฏฐไทยเขียนคำถักด้วยหมึกดำ ๆ จากธรรมชาติ อาทิเช่น สีเขียวจากดินของสีคำพรมไฟ สีแดงจากขวด สีเหลืองจากทอง (ยางไม้) และหวดกล (หินแร่) หรืองจากทองคำเปลว เป็นต้น มิถุนายน ๒๕๕๗ อยู่ในบุญ ๑๙